Jan Piasecki to postać o bogatym dorobku artystycznym, która zyskała znaczenie w polskim środowisku artystycznym XX wieku. Urodził się 8 lutego 1905 roku w Poznaniu, gdzie spędził swoje wczesne lata. Jego życiorys to historia niezwykłej pasji i twórczości, która obejmowała różnorodne dziedziny sztuki.
Znany przede wszystkim jako projektant witraży, Piasecki pracował także jako malarz i scenograf, co świadczy o jego wszechstronnych umiejętnościach. Jego wkład w sztukę był nie tylko praktyczny, ale również edukacyjny, ponieważ przez wiele lat pełnił rolę wykładowcy uniwersyteckiego, przekazując swoją wiedzę kolejnym pokoleniom artystów.
Zmarł w 1973 roku, pozostawiając po sobie trwały ślad w historii polskiej sztuki.
Życiorys
Jan Piasecki przyszedł na świat 8 lutego 1905 roku. Swoją artystyczną podróż rozpoczął w 1921 roku, kiedy to zapisał się na studia w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych w Poznaniu. Tam miał szczęście być uczniem Wiktora Gosienieckiego, znanego profesora w zakresie dekoracji oraz witrażownictwa. W początkowych etapach swojej twórczości, można dostrzec wpływ Wyspiańskiego, jednak bardziej dotyczyło to tematyki niż ornamentacji czy technik wykonania.
Jeszcze będąc studentem, piasecki zrealizował witraże takie jak Bolesław Śmiały, Matka Boska Ostrobramska oraz cykl Legendy Chrystusowe. To ostatnie dzieło zyskało uznanie i zostało uhonorowane na paryskiej wystawie w 1924 roku, gdzie otrzymało wielki medal Grand Prix.
W latach 1927-1929 pełnił funkcję doradcy plastycznego oraz projektanta podczas Powszechnej Wystawy Krajowej. W tym samym okresie, w współpracy z Edmundem Czarneckim, zdobył III nagrodę w ogólnopolskim konkursie dotyczącym polskiej sali honorowej na Światowej Wystawie w Nowym Jorku. W dekadzie lat 30. brał udział w działalności grup artystycznych takich jak Plastyka oraz Salon 35.
Po 1945 roku Piasecki pracował jako scenograf w Teatrze Polskim w Poznaniu. W latach 1947-1971 wykładał na Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu, gdzie kierował Wydziałem Grafiki i Architektury Wnętrz oraz prowadził pracownię malarstwa ściennego, mozaiki i witrażu.
Twórczość Piaseckiego obejmowała szerokie spektrum technik artystycznych, takich jak malarstwo sztalugowe i monumentalne, witraż, mozaika oraz scenografia. Jego malarstwo odznaczało się znaczną syntezą form, ascetycznym użyciem koloru oraz niepowtarzalną świetlistością materii malarskiej. Swoje prace prezentował na licznych wystawach indywidualnych i zbiorowych w renomowanych instytucjach, takich jak Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Poznaniu, ZPAP w Poznaniu, warszawska Zachęta, poznański Arsenal, jak również w Muzeum Narodowym w Szczecinie.
Jan Piasecki był autorem znakomitych witraży znajdujących się w zabytkowych kościołach w Brzeżanach oraz w kościele św. Marcina w Poznaniu. Jego projekty witraży można również odnaleźć w budynkach miejskich w takich miastach jak Chorzów, Katowice i Rybnik, a także w polichromiach zarówno w ratuszu poznańskim, jak i innych realizacjach artystycznych w szkole podstawowej przy ul. Stalingradzkiej w Poznaniu.
Prace witrażowe według projektów Piaseckiego były realizowane w renomowanych pracowniach, takich jak Polichromia Henryka Jackowskiego-Nostitza oraz Wiktora Gosienieckiego, a także w pracowni Żeleńskiego w Krakowie.
Chorzowskie witraże
W 1874 roku wybudowano ratusz w Chorzowie, który stał się jednym z ważniejszych budynków w regionie. W okresie od 1927 do 1930 roku przeszedł on znaczną przebudowę oraz rozbudowę, zaplanowaną przez inżyniera Karola Schayera oraz Witolda Eysmontta. W końcówce 1929 roku magistrat Królewskiej Huty zorganizował konkurs na wykonanie witraży do reprezentacyjnej sali posiedzeń.
W ramach tego wydarzenia zgłoszono sześć różnych projektów, które przygotowali: Jan Wałach, Ludwik Konarzewski, Jan Piasecki oraz trzy prace Zofii Leśniakówny. Początkowo na czoło wysunął się projekt Leśniakówny, jednak dzięki interwencji inżyniera Schayera, który uzyskał zgodę prezydenta Wincentego Spaltensteina, ostatecznie wybrano projekt Piaseckiego.
Wykonanie witraży powierzono renomowanej firmie S.G. Żeleński z Krakowa. Witraże, które zdobią chorzowski ratusz, wpisują się w stylistykę art déco. W oknach frontowych umieszczono trzy prostokątne witraże, każdy o wymiarach 640 na 215 centymetrów. Obrazy te w alegoryczny sposób przedstawiają istotne dla regionu branże przemysłu, takie jak: hutnictwo, górnictwo oraz handel.
Chorzowskie witraże Piaseckiego stanowią unikalne dzieło w polskim witrażownictwie okresu międzywojennego, ponieważ nie mają sobie równych pod względem stylistyki. W ich uproszczonej formie oraz geometrycznej stylizacji można dostrzec odzwierciedlenie zjawisk artystycznych, które były charakterystyczne dla tamtych czasów. Artysta wzbogacił swoją kompozycję o ornamenty kątowe oraz ukośne linie, co pozwoliło mu oddać dynamikę ruchu górników, którzy wykonują swoje prace przy pomocy kilofów.
Podobne elementy stylistyczne można znaleźć w twórczości włoskich futurystów. Witraże charakteryzują się układem różnobarwnych prostokątów z linii prostopadłych, nadając całości mocne oraz zróżnicowane kontury. Ponadto asymetryczna kompozycja przypomina prace konstruktywistów. Świadomość użycia pogrubionego konturu oraz prostych form jest cechą wyróżniającą niemiecki ekspresjonizm, co dodatkowo podkreśla unikalność chorzowskich witraży Piaseckiego.
Wybrane dzieła
Jan Piasecki, jako twórca, zyskał uznanie dzięki różnorodnym dziełom, w tym witrażom, które stworzył podczas swojej edukacji. Oto niektóre z nich:
- Bolesław Śmiały,
- Matka Boska Ostrobramska,
- Legendzi Chrystusowe.
Jego wkład w sztukę religijną obejmuje również cykl składający się z siedmiu kartonów zaprojektowanych dla kościoła ormiańskiego w Brzeżanach, w tym:
- Ukrzyżowanie,
- Zwiastowanie,
- Zesłanie Ducha Świętego,
- Zmartwychwstanie,
- dwóch patronów kościoła,
- Panna Częstochowska.
Piasecki pracował także nad pięcioma kartonami dla miasta Rybnik, które przedstawiają:
- Handel i Przemysł,
- Hutnictwo,
- Górnictwo,
- Rolnictwo,
- herb miasta.
W Katowicach artysta stworzył trzy kartony dla sali Syndykatu Hut, w tym:
- Św. Barbara,
- dwa nowoczesne.
Dodatkowo, Piasecki wykonał pięć kompozycji ilustrujących Psalmistów dla jednego z ewangelickich zborów pod Wrocławiem. Warto również wspomnieć o trzech siedmiometrowych kartonach stworzonych dla Królewskiej Huty, które skupiają się na następujących tematach:
- Górnictwo,
- Handel i Przemysł,
- Hutnictwo.
Przypisy
- Jan Piasecki. Galeria Miejska Arsenał. [dostęp 03.06.2020 r.]
- Kościół ormiański. Lwow.info. [dostęp 03.06.2020 r.]
- Ratusz w Chorzowie. Śląska Organizacja Turystyczna. [dostęp 03.06.2020 r.]
- Krzysztof Chmielewski: Karty Historii Chorzowa... Ratusz Miejski. MojChorzow.pl. [dostęp 03.06.2020 r.]
- Ryszard Szopa: Salę sesyjną zdobi niezwykłe dzieło sztuki. Symbol nowoczesnego państwa. Wyborcza.pl. [dostęp 03.06.2020 r.]
- Majkowski 1930, s. 9.
- Majkowski 1930, s. 10.
- Majkowski 1930, s. 11.
- Majkowski 1930, s. 9-11.
- Majkowski 1930, s. 10-12.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Piotr Kruszczyński | Joanna Krzyżanek | Ryszard Danecki | Maksymilian Grecki | Shellerini | Jan Grzegorzewski (artysta) | Jacek Rybczyński (artysta) | Mieczysław Sroka | Karol Ceptowski | Patrycja Durska | Zofia Staniszewska | Juliusz Kubel | Mieczysław Leitgeber | Andrzej Krajewski (grafik) | Andrzej Zygmuntowicz | Mieczysław Dondajewski | Krzysztof Antkowiak | Katarzyna Jordan-Kulczyk | Adam Nowak (muzyk) | Piotr KłoczowskiOceń: Jan Piasecki (malarz)