Teatr Polski w Poznaniu

---

Historia

Lata 1875-1914

Teatr Polski w Poznaniu, powstały w latach 1873–1875, to efekt wieloletnich starań o uzyskanie zgody ze strony pruskiego rządu. Opracowaniem projektu zajął się Stanisław Hebanowski. Pierwotnie pełnił funkcję Sceny Narodowej pod pruskim zaborem, lecz obecnie występuje jako teatr miejski. Jego architektura, utrzymana w stylu włoskiego renesansu, została wzniesiona w podwórzu kamienicy, która znajdowała się przy ul. 27 Grudnia, wówczas znanej jako ul. Berlińska. W wyniku zburzenia kamienicy frontowej, budynek teatru stał się widoczny, pomimo, że jego projekt zakładał umiejscowienie przy zamkniętym dziedzińcu.

Teatr funkcjonował pod pełną nazwą Teatr Polski w ogrodzie Potockiego w Poznaniu, co stanowiło upamiętnienie wpływowego darczyńcy, Bolesława hrabiego Potockiego. W jego ogród przekazano fundusze z wyprzedaży nieruchomości, które wsparły budowę teatru. Zgromadzone środki pochodziły ze składek społecznych – stąd też napis “Naród Sobie” na budynku. Teatr odgrywał kluczową rolę w ochronie polskości, organizując przedstawienia w języku polskim, a od 1925 roku używano skróconej nazwy – Teatr Polski w Poznaniu. Uroczyste otwarcie miało miejsce 21 czerwca 1875 roku o godzinie 19, gdzie Prezes Honorowy, Adolf Bonifacy Bniński, przywitał zgromadzoną publiczność.

Przedstawienie rozpoczęło się po krótkiej przerwie i zaprezentowano widowisko sceniczne pt. “Wąsy i peruka” autorstwa Józefa Korzeniowskiego, które zostało zrealizowane przez amatorów, a zakończyło się sztuką obrazującą Obronę Trembowli. Już 25 września 1875 roku miała miejsce uroczysta inauguracja stałej sceny zawodowej, z premierą “Zemsty” Fredry. Prolog do spektaklu napisał Józef Kościelski, obok polonezów Chopina i specjalnych utworów Henryka Jareckiego. Przez dwa sezony dyrekcję sprawowali Karol Doroszyński ze Lwowa oraz [Władysław Terenkoczy] z Krakowa, a po ustąpieniu Terenkoczego, Doroszyński kontynuował swoją misję aż do 1881 roku.

Pierwszy sezon teatralny zaplanowano z myślą o szerszej publiczności, początkowo koncentrując się na widzach z warstwy ziemiaństwa i inteligencji. Z czasem repertuar przystosowano do potrzeb tzw. ubogiego mieszczaństwa, dzięki czemu Teatr Polski stał się “teatrem ludowym”. Z powodzeniem prezentowano polskie komedie kontuszowe i moralizatorskie wodewile, a także sceny z historii kraju. Taki profil działalności teatru kontynuowano do wybuchu I wojny światowej, podczas której repertuar był w dużej mierze skierowany do widowni mieszczańskiej.

Lata dwudzieste i okres powojenny

W okresie dwudziestolecia międzywojennego, teatr pod przewodnictwem Bolesława Szczurkiewicza, zdołał dialektalnie konkurować z Teatrem Nowym oraz innymi poznańskimi scenami. W 1929 roku gmach przeszedł modernizację, a przedsionek wejściowy z kasami zaprojektował Stefan Cybichowski. Teatr ocalał podczas II wojny światowej, a jego działalność wznowiono w kwietniu 1945 roku. 27 kwietnia 1945 roku zagrano premierę sztuki “Uciekła mi przepióreczka” Stefana Żeromskiego, w reżyserii zbiorowej z udziałem m.in. Aleksandra Dzwonkowskiego, Józefa Kosteckiego oraz Zygmunta Noskowskiego. Aktorzy grali w swoich własnych ubraniach, udało się przyciągnąć m.in. Feliksa Widy-Wirskiego i Feliksa Maciejewskiego, a odśpiewano także hymny – polski i radziecki.

W powojennych latach, scena Teatru Polskiego stała się jedną z najciekawszych w Polsce. Nawiązano współpracę ze znanymi scenografami, w tym Janem Kosińskim, Andrzejem Cybulskim oraz Andrzejem Stopką. W czasach socrealizmu pod kierownictwem Wilama Horzycy, który prowadził teatr w latach 1948–1951, zapewniono, że Teatr Polski stał się jednym z nielicznych miejsc uprawiających prawdziwy teatr. Teatr im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim (w latach 1948–1960) oraz Teatr Nowy w Poznaniu (w latach 1962-1972) były filią poznańskiego Teatru Polskiego.

Sceny

W Teatrze Polskim w Poznaniu znajduje się kilka zróżnicowanych scen, które oferują bogaty wachlarz wydarzeń kulturalnych. Każda z nich ma swoją unikalną charakterystykę oraz potencjał artystyczny, różniący się od pozostałych.

• Duża Scena,
• Malarnia – to kameralna przestrzeń, która została otwarta w połowie lat 80. XX wieku, przeznaczona jest dla ponad 100 widzów,
• Galeria – scena, która dedykowana jest głównie małoobsadowym spektaklom, współczesnej dramaturgii oraz czytaniom scenycznym w ramach projektu „Nowe stulecie – nowe dramaty”. Galeria pomieści 40 osób,
• Piwnica pod Sceną – otwarta przestrzeń, która działa pod kierownictwem artystycznym Macieja Nowaka od 2015 roku.

Projekty teatralne

Teatr Polski w Poznaniu angażuje się w różnorodne inicjatywy, które łączą sztukę i społeczność, co przyczynia się do rozwoju kulturalnego regionu. Jednym z najbardziej znaczących projektów jest Europejskie Spotkania Teatralne „Bliscy Nieznajomi”, który jest pierwszym festiwalem teatrów repertuarowych w Poznaniu o międzynarodowym zasięgu. Jego tematyka koncentruje się na aktualnych problemach dotyczących historii, kultury oraz relacji między narodami Europy.

Kolejnym interesującym przedsięwzięciem jest Ogólnopolski Konkurs Polskiej Dramaturgii Współczesnej „Metafory Rzeczywistości”. Jego celem jest połączenie oryginalnych dzieł dramaturgicznych z realizacją sceniczną. Po każdej edycji, jeden z finałowych tekstów ma zaszczyt być wystawiony w Teatrze Polskim w kolejnym sezonie, co daje twórcom wyjątkową szansę na zaistnienie w przestrzeni teatralnej.

Warto także zwrócić uwagę na cykliczne spotkania Nowe stulecie – nowe dramaty, które skupiają się na współczesnej dramaturgii europejskiej. W ramach tych wydarzeń odbywają się próby czytane tekstów autorów uznawanych w swoich krajach oraz za granicą. Teatralne przedstawienia, które są pokazywane, często są pierwszą szansą na prezentację danego dramatu w języku polskim.Publiczność ma także możliwość dyskusji z autorami lub tłumaczami, co wzbogaca ich doświadczenie.

Nie można pominąć projektu Dawne dramaty – nowe czytania, który skupia się na reinterpretacji klasyki teatru w kontekście współczesnych wyzwań i wrażliwości młodych reżyserów. Celem tego przedsięwzięcia jest ukazanie klasycznych tekstów w nowym świetle, co pozwala widzom dostrzec ich aktualność i relewantność.

Kierownictwo artystyczne Teatru Polskiego

Dyrektorzy

XIX wiek

Lista dyrektorów Teatru Polskiego w Poznaniu z XIX wieku, jest bardzo interesująca i przedstawia kluczowe postacie w historii teatru. Wśród nich możemy wymienić:

• Karol Doroszyński (1875–1881),
• Łucjan Kościelecki (1881–1882),
• Aleksander Podwyszyński (1882–1883),
• Franciszek Dobrowolski (1883–1896),
• Edmund Rygier (1896–1908).

XX wiek

Kolejna część historii, która miała miejsce w XX wieku, również wystawia na czoło wiele znakomitych dyrektorów:

• Andrzej Lelewicz (1909–1912),
• Nuna Młodziejowska-Szczurkiewiczowa (1912–1914),
• Bogumił Bieczyński (1916–1918),
• Bolesław Szczurkiewicz (1918–1933),
• Robert Boelke (1933–1938),
• Władysław Stoma (1938–1939, 1945–1948),
• Wilam Horzyca (1948–1951),
• Tadeusz Muskat (1951),
• Władysław Woźnik (1951–1953),
• Aleksander Gąssowski (1953–1956),
• Roman Sykała (1956–1958),
• Tadeusz Byrski (1958–1959),
• Jan Perz (1959–1963),
• Marek Okopiński (1963–1967),
• Jerzy Zegalski (1967–1970),
• Andrzej Ziębiński (1970–1971),
• Zbigniew Pawlak (1971–1973),
• Roman Kordziński (1973–1981),
• Mikołaj Grabowski (1981–1982),
• Grzegorz Mrówczyński (1982–1993),
• Zbigniew Jaśkiewicz (1993–1997),
• Lech Raczak (1997–1998),
• Waldemar Matuszewski (1998–2000),
• Andrzej Szczytko (2000),
• Paweł Wodziński (2000–2003).

XXI wiek

W XXI wieku dyrekcja tak ważnej instytucji teatralnej była również pod opieką znakomitych dyrektorów:

• Paweł Szkotak (2003–2015),
• Marcin Kowalski (od 2015).

Wicedyrektorzy

XIX wiek

Wicedyrektorzy również odgrywali ważną rolę w działalności teatru. W XIX wieku w tym gronie znajdowały się postacie takie jak:

• Władysław Terenkoczy (1875–1877),
• Józef Rychter (1883–1884).

XX wiek

W kolejnym wieku wicedyrektorzy, którzy przyczynili się do rozwoju teatru, to:

• Bolesław Szczurkiewicz (1912–1914),
• Roman Żelazowski (1920–1922),
• Teofil Trzciński (1932–1933),
• Maksymilian Piotrowski (1933–1938),
• Irena Byrska (1958–1959),
• Jerzy Stasiuk (1993–1995),
• Lech Raczak (1995–1997),
• Andrzej Szczytko (1998–2000),
• Paweł Łysak (2000–2003).

XXI wiek

W XXI wieku wicedyrektorzy będącymi podporą teatralnej działalności, to:

• Joanna Nowak (2003–2013),
• Maciej Nowak (od 2015).

Zespół artystyczny Teatru Polskiego

W skład zespołu artystycznego Teatru Polskiego w Poznaniu wchodzą utalentowani aktorzy, którzy przyczyniają się do bogatej tradycji teatru w naszym kraju. Sezon 2019/2020 był szczególnie interesujący ze względu na różnorodność prezentowanych ról

Aktorzy (sezon 2019/2020)	Aktorzy współpracujący (sezon 2019/2020)	Byli aktorzy
Mariusz Adamski Konrad Cichoń Piotr B. Dąbrowski Michał Kaleta Wojciech Kalwat Piotr Każmierczak Barbara Krasińska Teresa Kwiatkowska Jakub Papuga Barbara Prokopowicz Monika Roszko Paweł Siwiak Andrzej Szubski Ewa Szumska Kornelia Trawkowska Katarzyna Węglicka Wiesław Zanowicz	Kamil Matusewicz Michał Sikorski Alona Szostak Elżbieta Węgrzyn Sylwia Koronczewska-Cyris Marcin Ryl-Krystianowski Sylwia Zajkowska Agnieszka Kwietniewska Tadeusz Falana Zuzanna Saporznikow Jan Peszek Edwin Petrykat Krystian Durman Grzegorz Dowgiałło Adam Chełminiak Magdalena Woleńska Sonia Roszczuk Alex Freiheit Anna Biernacik Łukasz Chrzuszcz Przemysław Chojęta Marcin Czarnik Joanna Drozda Elwira Janasik Kaya Kołodziejczyk Piotr Nerlewski Ewelina Pankowska Małgorzata Peczyńska Jacek Poniedziałek Henryk Rajfer Olga Rusin Anna Sandowicz Jerzy Walczak Anna Wojnarowska Małgorzata Zielińska	Krzysztof Banaszyk Filip Bobek Irena Dudzińska Michał Grudziński Adam Hanuszkiewicz Mieczysław Hryniewicz Włodzimierz Kłopocki Leszek Lichota Henryk Machalica Ignacy Machowski Zygmunt Maciejewski Kazimiera Nogajówna Łukasz Pawłowski Mariusz Puchalski Janusz Rewiński Mariusz Sabiniewicz Jerzy Schejbal Stanisław Sieniakiewicz Józef Strumiński Andrzej Szczytko Kazimierz Talarczyk Krystyna Tkacz Zbigniew Waleryś Edward Warzecha Piotr Wypart Robert Więckiewicz Halina Winiarska Piotr Zawadzki

Teatr ten znany jest ze współpracy z wieloma wybitnymi osobowościami, a także z wieloma utalentowanymi aktorami gościnnymi, którzy dopełniają artystyczną wizję i misję placówki.

---

Oceń: Teatr Polski w Poznaniu

---