Zygmunt Cybichowski

---

Życiorys

Był potomkiem Bronisława, profesora gimnazjalnego, który nauczał filozofii oraz języka polskiego, a także Marii Bischoff. Jego bratem był Stefan Cybichowski. Po ukończeniu gimnazjum humanistycznego w Inowrocławiu w 1899 roku, Zygmunt Cybichowski zdecydował się na studia prawnicze oraz ekonomiczne, które odbył na uniwersytetach w Berlinie (1899–1900), Monachium (1900), i Wrocławiu (1900–1902). Jego wykształcenie było wzbogacane również na uniwersytetach w Strasburgu i Paryżu do roku 1902.

Rok 1902 okazał się znaczący, ponieważ w Strasburgu obronił doktorat z prawa, posługując się pracą zatytułowaną „Artikel 76 der Reichsverfassung”. W latach 1903–1905 oraz 1908–1910 odbył aplikację sądową w Poznaniu, Wrocławiu i Berlinie. W okresie 1910–1911 sprawował funkcję asesora sądowego.

W 1911 roku przedstawił swoją pracę habilitacyjną „Das antike Volkerrecht” na Uniwersytecie we Fryburgu, co zaowocowało uzyskaniem tytułu docenta w Katedrze Prawa Narodów i Międzynarodowego Prawa Prywatnego. Prowadził wykłady z zakresu prawa międzynarodowego publicznego oraz prywatnego. Wkrótce potem przeniósł się na Uniwersytet Lwowski, gdzie objął stanowisko profesora nadzwyczajnego oraz kierownika Katedry Nauk Prawnych i Politycznych oraz Katedry Filozofii Prawa.

Był także członkiem Komisji Sejmowo-Konstytucyjnej Tymczasowej Rady Stanu. W 1919 roku podjął współpracę z Uniwersytetem Warszawskim, gdzie do wybuchu II wojny światowej kierował Katedrą Prawa Państwowego i Międzynarodowego. Po uzyskaniu tytułu profesora zwyczajnego w 1919 roku, pełnił również funkcję dziekana Wydziału Prawa UW w latach 1919–1922.

Zasiadał w Stałym Trybunale Arbitrażowym w Hadze jako sędzia od 1923 roku. Gościnnie prowadził wykłady z prawa międzynarodowego publicznego w Lublanie, Zagrzebiu, Belgradzie (1925), Wiedniu (1927), Berlinie (1929), a także w Haskiej Akademii Prawa Międzynarodowego. Jego znaczącą rolą była również przewodniczenie XXXV Światowemu Kongresowi Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego, który odbył się w Warszawie w 1928 roku.

W 1932 roku został członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a także należał do Akademii Nauk Prawnych i Ustawodawstw w Madrycie (1928). Oprócz tego w latach 1928–1930 pełnił rolę prezydenta Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego oraz był członkiem Akademii Nauk Politycznych w Nowym Jorku. Ponadto, współzałożył oraz pełnił funkcję wiceprezesa Towarzystwa Przyjaciół Jugosławii, a także był wiceprezesem Polskiego Instytutu Współpracy z Zagranicą.

Z dniem 1 lipca 1938 roku przeszedł w stan spoczynku jako profesor zwyczajny Uniwersytetu J. Piłsudskiego.

Poglądy polityczne

Zygmunt Cybichowski był postacią znaną z kontrowersyjnych poglądów, które zostały oznaczone silnym akcentem na antysemityzm i nacjonalizm. Jego opinie w tej kwestii nie były neutralne, a wręcz zaczepne, w szczególności w odniesieniu do włoskiego faszyzmu oraz niemieckiego narodowego socjalizmu.

Cybichowski określał siebie jako zagorzałego zwolennika tzw. „demokracji nacjonalistycznej”. Uważał, że taki system powinien mieć wyraźnie antysemicki, antymasoński i antykomunistyczny wydźwięk. Stwierdził niegdyś: „Demokracja nacjonalistyczna nie odrzuca współpracy mniejszości narodowych z wyjątkiem żydów, od których pragnie się odseparować, wysuwając program ich emigracji”. Takie podejście odzwierciedlało jego silne przekonania i postulaty dotyczące traktowania mniejszości.

W 1934 roku rozpoczął współpracę z Internationale Arbeitsgemeinschaft der Nationalisten, organizacją która propagowała paneuropejskie idee nazistowskie. W tym samym roku wziął udział w zjeździe antysemickim, który odbył się w Niemczech, co miało dla niego istotne znaczenie w kontekście jego zaangażowania w tą ideologię.

Trzy lata później związał się z Ruchem Narodowo-Radykalnym, co dalej podkreśliło jego poglądy polityczne. W 1939 roku stał się członkiem Narodowej Organizacji Radykalnej, która proklamowała proniemiecką i antykomunistyczną orientację, dodatkowo utrzymując silnie antysemickie tendencje.

Nagrody i odznaczenia

W dorobku Zygmunta Cybichowskiego znajdują się liczne wyróżnienia oraz nagrody, które doceniają jego znaczący wkład w rozwój nauki oraz kultury. Jego osiągnięcia obejmują:

• Doktorat honoris causa nadany przez Columbia University w Nowym Jorku w 1930 roku,
• Wielki Medal Srebrny Akademii Nauk Prawnych i Ustawodawstw w Madrycie,
• Order św. Sawy.

Dorobek naukowy

Badania Zygmunta Cybichowskiego koncentrowały się na prawie międzynarodowym publicznym oraz prawie państwowym. Był on jednym z pierwszych polskich badaczy, którzy podjęli się analizy współczesnego prawa wojennego. W ramach swoich badań zaproponował, aby ustalić normy dotyczące funkcjonowania telegrafii i telefonii w czasie konfliktów zbrojnych. Dzięki szczegółowej analizie działań administracji rosyjskiej podczas okupacji Lwowa w latach 1914–1915, wykazał bezprawne aspekty wielu decyzji.

W kontekście ustalania przynależności państwowej, Cybichowski podkreślał znaczenie takich elementów jak: urodzenie, małżeństwo oraz naturalizacja. Kwestionował on tradycyjne rozumienie praw i obowiązków obywatela, dostrzegając w nim złożoność, która zasługuje na głębsze zbadanie. Jego zainteresowania obejmowały również kwestie rozwiązania sporów prawnych, które miały miejsce pomiędzy krajami Rzeszy Niemieckiej w drugiej połowie XIX wieku.

Do grona jego uczniów należeli m.in. Cezary Berezowski oraz Edward Muszalski.

Najważniejsze prace

• Studien zum Internationalen Recht (1912),
• Międzynarodowe prawo wojenne (1914),
• O pojęciu i istocie przynależności państwowej (1920),
• Prawa mniejszości (1922),
• Pełnomocnictwo skarbowe rządu w oświetleniu konstytucji (1924),
• Polskie prawo państwowe (1925–1929, 2 tomy),
• Encyklopedia podręczna prawa publicznego (1926–1930, 2 tomy),
• Międzynarodowe prawo karne (1927),
• Prawo międzynarodowe publiczne i prywatne (1928),
• Geneza i rozwój prawa międzynarodowego (1930),
• Na szlakach nacjonalizmu. Rozważania prawno-polityczne (1939).

---

Oceń: Zygmunt Cybichowski

---