Andrzej Stelmachowski

---

Życiorys

Wykształcenie i działalność naukowa

Studia prawnicze Andrzeja Stelmachowskiego ukończyły się w 1947 roku na Wydziale Prawa Uniwersytetu Poznańskiego. Na tym uniwersytecie uzyskał tytuł doktora. W 1962 roku objął stanowisko profesora na Uniwersytecie Wrocławskim, a od 1969 roku prowadził wykłady jako profesor Uniwersytetu Warszawskiego. W 1970 roku został kierownikiem Zakładu Prawa Rolnego na warszawskiej uczelni. Oprócz tego, prowadził zajęcia na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz na Uniwersytecie w Białymstoku. W 1973 roku otrzymał tytuł naukowy profesora. Poza tym, był członkiem Polskiej Akademii Nauk. Specjalizował się głównie w zakresie prawa cywilnego i rolniczego.

W latach 1984–1989 był aktywny w komisji Episkopatu Polski Iustitia et Pax, a po 1989 roku dołączył do komisji ds. Duszpasterstwa Rolników oraz Duszpasterstwa Ludzi Pracy.

Działalność polityczna

W przededniu II wojny światowej przynależał do Związku Akademickiego Młodzież Wszechpolska. W trakcie konfliktu światowego był żołnierzem Armii Krajowej. W 1980 roku działał jako doradca Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, gdzie wnosił wkład w prace Komisji Ekspertów przy Prezydium MKS. Stelmachowski współpracował również z Niezależnym Samorządowym Związkiem Zawodowym Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Jego obecność we wszystkich ważnych zorganizowanych działaniach obejmowała Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności oraz kierownictwo Kościelnej Fundacji na rzecz Rolnictwa w latach 1982–1985.

W latach 1987–1990 Stelmachowski pełnił rolę prezesa warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej, a także inicjował obrady okrągłego stołu. W 1989 roku zdobył mandat senatorski I kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego, a następnie przyjął rolę marszałka Senatu.

W rządzie Jana Olszewskiego zajmował stanowisko ministra edukacji narodowej w latach 1991–1992. Jego kadencja zbiegła się z masowymi protestami nauczycieli. Znane jest zdarzenie, kiedy minister Stelmachowski zareagował na protestujących nauczycieli, używając laski jako symbolu autorytetu. Ten przedmiot, później zlicytowany na cele charytatywne, stał się ikoną walki nauczycieli o swoje prawa. W 2005 roku zaangażował się w komitet poparcia Lecha Kaczyńskiego podczas wyborów prezydenckich, a w lutym 2007 roku objął rolę doradcy prezydenta ds. Polonii.

Od lutego 1990 roku aż do 11 maja 2008 roku był prezesem Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Warszawie. Zmarł 6 kwietnia 2009 roku, a jego pogrzeb, w którym uczestniczyli między innymi prezydent Lech Kaczyński oraz marszałek Senatu VII kadencji Bogdan Borusewicz, odbył się 15 kwietnia. Andrzej Stelmachowski został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 18/5/14).

Życie prywatne

Andrzej Stelmachowski był osobą, która pochodziła z rodziny o silnych korzeniach prawnych i przemysłowych. Był synem prawnika Bronisława Stelmachowskiego, a jego matka nosiła nazwisko Majewska, będąc z domu Wisława. Jego dziadek, Stanisław Jan Majewski, był znanym przemysłowcem oraz politykiem.

W życiu prywatnym Andrzej Stelmachowski znalazł szczęście w małżeństwie z Anną. Para wychowywała dwóch synów, Stanisława oraz Zbigniewa, przekazując im wartości i tradycje swojej rodziny.

Odznaczenia i wyróżnienia

Andrzej Stelmachowski, osoba o niezwykłym dorobku, został odznaczony wieloma nagrodami oraz wyróżnieniami. Wśród jego najwyższych odznaczeń znalazły się:

• Order Orła Białego (przyznany pośmiertnie, 7 kwietnia 2009),
• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1992),
• Odznaka Honorowa za Zasługi dla Samorządu Terytorialnego (prawnie uhonorowane pośmiertnie, 2015),
• Krzyż Komandorski Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego (2006),
• Order „Przyjaźń” II stopnia – Kazachstan (2006),
• Krzyż Komandorski Orderu „Za zasługi dla Litwy” – Litwa (2006).

Stelmachowski otrzymał także tytuły doktora honoris causa od następujących uczelni:

• Uniwersytetu w Białymstoku,
• Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego,
• Uniwersytetu Wrocławskiego,
• uniwersytetów w Ferrarze,
• uniwersytetów w Paryżu.

W długim szeregu wyróżnień można także wymienić:

• Medal „Milito Pro Christo” (2002),
• Nagrodę im. ks. bp. Romana Andrzejewskiego (za 2004),
• Nagrodę im. Księdza Idziego Radziszewskiego Towarzystwa Naukowego KUL (1996),
• tytuł honorowego obywatela Strzelna (1989).

Na długo pozostanie także w pamięci społeczności, które go upamiętniają. Jego imieniem nazwano:

• ulice w Białymstoku,
• ulice w Łobżenicy oraz w miejscowości Szaróweczka na Ukrainie,
• Dom Polski w Iwieńcu,
• salę nr 182 w gmachu Senatu,
• Szkołę Podstawową w Starych Trokach na Litwie (2010),
• tablicę pamiątkową w siedzibie Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” (2010).

---

Oceń: Andrzej Stelmachowski

---