Mateusz Bembus, urodzony w 1567 roku w Poznaniu, to postać, która znacząco wpisała się w historię Polski. Był on nie tylko jezuitą, ale również kaznodzieją na dworze króla Zygmunta III Wazy, co podkreśla jego wpływ na ówczesne życie religijne i kulturalne kraju.
Bembus piastował także stanowisko rektora Kolegium jezuitów w Poznaniu, gdzie z pewnością przyczynił się do rozwijania edukacji i duchowości w regionie. Jego twórczość dramatopisarska również zasługuje na uwagę, ponieważ odzwierciedlała ówczesne wartości i przekonania. Zmarł w 1645 roku w Krakowie, zostawiając po sobie trwały ślad w polskiej kulturze i nauce.
Życiorys
Pochodził z rodziny mieszczańskiej, a swoje wykształcenie średnie uzyskał w poznańskim kolegium jezuickim, gdzie ukończył także kurs filozoficzny. W 1587 roku, wstępując do Towarzystwa Jezusowego, rozpoczął nowicjat w Krakowie. Następnie prowadził zajęcia w różnych kolegiach jezuickich, w tym w Jarosławiu i Poznaniu. W latach 1592–1596 studiował teologię na Akademii Wileńskiej, a w 1596 roku przyjął święcenia kapłańskie w Wilnie. Po powrocie do Poznania w 1598 roku prowadził kursy filozoficzne dla kleryków, a w 1605 roku ponownie udał się do Wilna, by potem wrócić do Poznania, gdzie wykładał teologię scholastyczną.
W latach 1611–1618 pełnił funkcję kaznodziei króla Zygmunta III, przejmując obowiązki bezpośrednio po Piotrze Skardze. Zyskał wówczas szeroki rozgłos jako płomienny mówca, intensywnie angażując się w obronę słabszych, takich jak chłopi, wobec wyzysku przez szlachtę. Jego krytyka samowoli szlacheckiej oraz opozycja wobec pojednania z innowiercami kontrastowały z jego wsparciem dla unii z prawosławiem.
Po opuszczeniu urzędów wrócił ponownie do Poznania, gdzie pełnił rolę rektora kolegium jezuickiego w latach 1620–1623. Następnie objął posadę prepozyta domu profesów w Krakowie, a w 1625 roku zarządzał polską prowincją jezuitów jako wiceprowincjał. Ostatnie lata jego życia były poświęcone uporządkowywaniu oraz opracowywaniu jego dorobku naukowego i teologicznego, jednak zły stan zdrowia i podeszły wiek uniemożliwiły mu zakończenie tego dzieła.
Mateusz Bembus był także autorem łacińskojęzycznej tragedii Antitemiusz (Antithemius seu Mors peccatoris), która powstała w latach 20. XVII wieku, gdy przebywał w Poznaniu. Dzieło to znajduje się w rękopiśmiennym kodeksie repertuarowym Tragediae sacrae (Codex Uppsaliensis), zbierającym jezuickie teksty stworzone w Poznaniu między 1596 a 1627 rokiem. Tragedia opisuje spór dwóch magnatów, Antitemiusza i Ireneusza, z czego Antitemiusz jest ukazany jako przykład osobistości aroganckiej i wyniosłej.
Wśród jego wychowanków był również Władysław Czarnkowski herbu Nałęcz III.
Przypisy
- D. Jung, Wierszopisowie Kłecka w latach 1590-1623. Przyczynki do historii kultury staropolskiej, Biblioteka Staropolska, t. 1, 2012 r., s. 79–108, ISBN 978-83-62947-11-9.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Adi Nowak | Włodzimierz Odojewski | Tomasz Olszewski (ur. 1970) | Józef Kaliszan | Tabb (producent muzyczny) | Andrzej Nowakowski (reżyser) | Szymon Brodziak | Grzegorz Wons | Tomasz Wendland | Władysław Benda | Zdzisław Rychter | Hans (raper) | Zbyszko Rzeźniacki | Alojzy Andrzej Łuczak | Jarosław Sowiński | Małgorzata Iwanowska-Ludwińska | Cezary Leżeński | Krzysztof Banaszyk | Wojciech Müller | Włodzimierz GłowackiOceń: Mateusz Bembus