Budynek Oddziału 1 PKO BP w Poznaniu

---

Historia

Historia Pocztowej Kasy Oszczędności w Poznaniu zaczyna się od 1 lutego 1921 roku, kiedy to siedziba instytucji mieściła się w gmachach pocztowych, m.in. przy ulicy 23 Lutego oraz przy Dworcu Zachodnim. Na czele tej jednostki stał Karol Bieńkowski, który pełnił funkcję dyrektora przez czterdzieści lat. Zaledwie rok później, w 1922 roku, oddano do użytku nowy budynek przy ul. Dąbrowskiego 6.

W dniu 1 grudnia 1931 roku otwarto ekspozyturę znajdującą się przy Placu Wolności 2. Wzrost zainteresowania ze strony klientów doprowadził do potrzeby rozbudowy tej placówki. W odpowiedzi na to zainicjowano budowę nowoczesnego gmachu bankowego, który mógłby sprostać wymaganiom rozwijającego się rynku bankowego po kryzysie z 1929 roku.

W ramach rozwoju sytuacji, po wykupieniu i zburzeniu starej kamienicy przy ulicy Plac Wolności 3, ogłoszono ogólnopolski konkurs architektoniczny na nowy gmach. Projekt wygrała para warszawskich architektów – Jadwiga Dobrzyńska i Zygmunt Łoboda, która zaproponowała nowatorski projekt inspirowany wczesnym modernizmem, zakładający powstanie kilkunastopiętrowego wieżowca.

Jednakże taka koncepcja nie zdobyła akceptacji w ratuszu miasta i spotkała się z sprzeciwem miejskiego architekta, Władysława Czarneckiego. Problematyczna okazała się ustalona na Placu Wolności wysokość zabudowy, która nie mogła przekraczać pięciu kondygnacji oraz 17,5 metra wysokości. W rezultacie, projekt siedziby banku przeszedł przekształcenia, dostosowując się do lokalnych wymagań architektonicznych. Czarnecki zgodził się jedynie na dodanie jednego piętra oraz na zmianę konstrukcji dachu, co było sprzeczne z pierwotnym zamysłem modernistycznym.

Rozwiązania zamieszczone w projekcie były także przedłożone przez laureatów drugiej nagrody w konkursie architektonicznym, Zbigniewa Pugeta oraz Juliusza Żórawskiego.

Budowa nowej siedziby banku rozpoczęła się w 1935 roku, a zakończono ją 9 maja 1937 roku. Wykonawcą projektu był Edmund Rychlicki. W uroczystości otwarcia uczestniczyli liczni dostojnicy, w tym wicepremier oraz minister skarbu Eugeniusz Kwiatkowski, arcybiskup Walenty Dymek, prezes Pocztowej Kasy Oszczędności Henryk Gruber, generałowie Edmund Knoll-Kownacki i Franciszek Wład, a także profesor Edward Taylor. Uroczystość wzbudziła ogromne zainteresowanie wśród mieszkańców Poznania, którzy masowo uczestniczyli w tym wydarzeniu.

Powyższy budynek stał się wówczas najnowocześniejszym oraz największym obiektem bankowym w Polsce, dwukrotnie obszerniejszym od równolegle budowanej siedziby w Wilnie. Koszt budowy zamknął się w kwocie 2,5 miliona ówczesnych złotych, co stanowiło 30% więcej niż pierwotnie zaplanowany budżet.

Pomimo swojego imponującego rozmachu, gmach nie był od początku w pełni wykorzystywany, a część przestrzeni została podnajęta, w tym dla potrzeb Konserwatorium Muzycznego. W związku z wybuchem II wojny światowej, okupanci przekształcili obiekt w główny urząd pocztowy oraz dyrekcję poczty. Po wyzwoleniu 17 lutego 1945 roku, obiekt pełnił rolę drugiego urzędu pocztowego w Poznaniu, po wyparciu Niemców z miasta. Z biegiem lat, w miarę jak bank się rozwijał, cały gmach był coraz bardziej wykorzystywany do spraw bankowych.

Architektura

Budynek

Gmach PKO BP zlokalizowany przy Placu Wolności w Poznaniu jest jednym z muzykalnych przykładów architektury bankowej z okresu międzywojennego w Polsce. Współczesne spojrzenie na ten obiekt ujawnia jego wczesnomodernistyczne podejście do projektowania dużych oddziałów banków, które z powodzeniem przetrwało próbę czasu. Według Aleksandry Robakowskiej i Jarosława Trybusia, gmach PKO BP wyróżnia się jako najnowocześniejsza budowla tego okresu w Poznaniu. Dominujące kolory, biel i marmur, współgrają z minimalistycznym oświetleniem, które głównie pochodzi z ukrytych źródeł światła.

Wysoka sala operacyjna zwraca uwagę swym przeszklonym dachem oraz podtrzymującymi ją potężnymi filarami. Architektoniczny detal został zreduko do niezbędnego minimum, co konkretne widać w starannym wykonaniu posadzek oraz w żłobkowanych filarach. Cała konstrukcja emanuje elegancją i powagą, z zastosowaniem stonowanych rozwiązań formalnych. Również elewacja prezentuje się spokojnie, obłożona piaskowcem, z monumentalnym wejściem, które podkreśla rangę i powagę tego miejsca.

Kamieniarka

Ważnym aspektem budowy wznoszonego obiektu była decyzja architektów o wykorzystaniu rodzimych materiałów budowlanych. Jako że Prusacy unikali stosowania kamienia z polskich terytoriów w reprezentacyjnych projektach, twórcy PKO BP postanowili użyć wyłącznie polskich surowców. Cokół budynku, sięgający wysokości okien, oblicowany został brązowo-różowo-szarym wołyńskim granitem biotytowym pochodzącym z okolic Klesowa lub Osmalina. Wejście główne, wiatrołap i stopnie zdobią polerowane elementy granitowe, które wyróżniają się niezwykłą estetyką.

Od parteru do szóstego piętra elewacja została obłożona drobnoziarnistym piaskowcem wczesnotriasowym, charakteryzującym się barwami szarożółtymi i kremowymi, pozyskiwanym z kamieniołomu w Dołach Biskupich. Przedsionek oraz ściana prowadząca do piwnic wykorzystują szary dewoński kamień „Barwinek” z Góry Cmentarnej w Kielcach, natomiast hol wejściowy wyłożony jest szaro-różowym wapieniem „Zelejowa” z rejonu Chęcin. W sali operacyjnej do budowy zastosowano również niemal czarne wapienie płytowe ze środkowego dewonu z regionu Zagórza.

W ciągu kolejnych lat wykonano mniejsze prace kamieniarskie, które poszerzyły paletę użytych materiałów o turecki marmur „Seyitgazi”. Inwestycje od 1996 do 1998 roku zaowocowały wprowadzeniem w obiekt nowych granitów oraz czarnego gabronorytu z Ukrainy. W 1998 roku zrealizowano nową posadzkę we wschodniej sali kasowej i w głównym holu, używając biało-szarych granitów strzegomskich oraz gabra z Zimbabwe. Całość interwencji architektonicznych badający uznają za swoisty pomnik geologiczny, odnosząc się w chronologii do kamieniołomów, które obecnie są w stanie nieczynnym lub z ograniczoną eksploatacją.

Zabytek

Obiekt ten został wpisany do rejestru zabytków, co podkreśla jego wagę nie tylko architektoniczną, ale również kulturową. Mimo przeprowadzanych modernizacji, zachowały się pierwotne cechy stylowe budynku, a jego funkcjonalność jest zgodna z założeniami architektonicznymi, jakie przyświecały projektantom. Oddział 1 w Poznaniu pozostaje jednym z czołowych w kraju, a przez długi okres spełniał rolę największego oddziału PKO BP w całej Polsce.

Położenie

Budynek Oddziału 1 PKO BP znajduje się w sercu Poznania, w rejonie Placu Wolności. To niezwykle dogodna lokalizacja, która umożliwia łatwy dostęp do różnych form komunikacji miejskiej. Aby dotrzeć do tego miejsca, można skorzystać z tramwajów MPK Poznań, które zatrzymują się na przystanku Plac Wolności, obsługując linie 2, 5, 9, 13 oraz 16.

---

Oceń: Budynek Oddziału 1 PKO BP w Poznaniu

---