Osiedle robotnicze na Starołęce w Poznaniu

---

Plany

Na początku XX wieku Starołęka zyskała status dynamicznie rozwijającego się przemysłowego przedmieścia Poznania. To przekształcenie pociągnęło za sobą znaczny rozwój budownictwa mieszkalnego, które miało zaspokoić potrzeby lokalnych robotników zatrudnionych w okolicznych fabrykach.

W miejscu licznych drewnianych chałup, które dawniej pokryte były strzechą, zaczęto budować murowane domy oraz kamienice. Taka zmiana architektoniczna w naturalny sposób wpisała się w rozwój samego osiedla robotniczego.

W 1905 roku, w odpowiedzi na wzrastające potrzeby mieszkaniowe, właściciele przedsiębiorstw przemysłowych na Starołęce zainicjowali powstanie Towarzystwa Budowlane Użyteczności Publicznej Luisenhain Sp. z o.o. (Gemeinnützige Bauverein Luisenhain G.m.b.H.).

Organizacja ta liczyła 31 członków oraz dysponowała kapitałem zakładowym wynoszącym 23.000 marek. Głównym celem Towarzystwa było dostarczanie mieszkań na Starołęce oraz w jej sąsiedztwie, które miały być przeznaczone dla rodzin robotników, posługujących się niemieckim jako językiem ojczystym, zarówno w domach, jak i w życiu codziennym.

Realizacja

W początkowych planach przewidziano budowę 70 domów mieszkalnych. Prace budowlane rozpoczęto w 1906 roku na terenie ulic Romana Maya, Fortecznej (Droga Okrężna) oraz Pochyłej. Do 1912 roku udało się wzniesić 68 budynków, które obejmowały zarówno domy jednorodzinne, jak i bliźniacze, parterowe, z wysokimi poddaszami.

Realizacją zajmowało się przedsiębiorstwo Karla Wurzbacha z Poznania. Osiedle charakteryzowało się zróżnicowanym podejściem architektonicznym, co sprawiło, że nie miało monotonnego wyglądu. W budowli zastosowano różnorodne techniki, takie jak powierzchnie tynkowane, ceglane, a także murowane w stylu pruskim. Domy wyposażone były w piwnice, chlewiki, szopy, studnie oraz przestronne ogrody, których powierzchnia wynosiła ¾ morgi.

W centrum kolonii zlokalizowano szkółkę z placem zabaw, w której prowadzono żłobek oraz przedszkole, oferujące opiekę od pierwszego roku życia. Dzieci uczęszczały także do lokalnej szkoły gminnej. W 1907 roku dobudowano dom dziecka, ufundowany przez tajnego radcę Haegermanna z Poznania oraz właścicieli fabryki Roya ze Starołęki, który przyjmował 40 dzieci wyłącznie narodowości niemieckiej.

Rok 1911 przyniósł inicjację chałupniczej produkcji kołnierzyków oraz bielizny dla kobiet, które w przeważającej części pozostały w domach. Mężczyźni natomiast pracowali w pobliskich fabrykach i cegielniach. Do 1914 roku, mimo starań, nie zrealizowano dalszej budowy 50 domów mieszkalnych oraz kościoła ewangelickiego.

Demografia

W osiedlu robotniczym na Starołęce w Poznaniu, dominującą grupą osadników byli reemigranci o niemieckich korzeniach. Przybyli oni z Rosji dzięki staraniom pastora Jozefa Rosenberga, który działał z Latowic w pobliżu Ostrowa Wielkopolskiego. Wszyscy ci osadnicy znani byli z miana Mała Rosja (niem. Klein-Russland), co odzwierciedlało ich pochodzenie oraz kulturowe dziedzictwo.

Od roku 1909, obok robotników, w tej samej dzielnicy zaczęli osiedlać się również drobni urzędnicy, szczególnie ci związani z kolejnictwem. Oprócz nich, w osadzie zamieszkali także rzemieślnicy budowlani oraz jeden księgowy. To zróżnicowanie społeczne przyczyniło się do rozwoju lokalnej społeczności.

Warto podkreślić, że większa część budynków tej kolonii przetrwała do dnia dzisiejszego, co świadczy o historycznym znaczeniu tego miejsca.

---

Oceń: Osiedle robotnicze na Starołęce w Poznaniu

---