Piątkowo (Poznań)

---

Położenie

Piątkowo znajduje się w północnej części Poznania, na wschód od ulicy Obornickiej, a także na północ od ulicy Lechickiej. Ta druga ulica łączy Piątkowo z Winogradami, co podkreśla podobny charakter tej okolicy. Z jednej strony, północna granica osiedla wyznaczona jest przez linię kolejową nr 395, natomiast od wschodu sąsiaduje z Naramowicami.

Całe Osiedle Piątkowo zajmuje powierzchnię 3,84 km², z kolei Osiedle Piątkowo Północ ma 0,79 km², co razem daje łącznie obszar wynoszący 4,63 km².

Historia

Piątkowo ma bogatą historię sięgającą średniowiecza. Pierwsza wzmianka o tej wsi datuje się na 1253 rok, kiedy to została ona wymieniona w dokumencie lokacyjnym miasta Poznań (Panthcow). W końcem 1283 roku, Przemysł II, mając na uwadze znaczenie religijne regionu, ufundował klasztor dominikanek w Poznaniu. Ta decyzja nastąpiła niemalże natychmiast po tragicznej śmierci jego żony Ludgardy, której okoliczności były niejasne – istnieją podejrzenia, że mogła zostać uduszona przez służące. Książę został oskarżony o bezpośrednie inspirowanie tego zabójstwa, co obciążyło go jeszcze bardziej, zwłaszcza, że małżeństwo nie przyniosło potomstwa, a jego relacje z żoną były dalekie od idealnych. Klasztor, w którego wsparcie wchodziła także wieś Piątkowo, funkcjonował aż do kasaty przez władze pruskie w 1822 roku.

W 1885 roku Piątkowo zamieszkiwało 126 osób, w przeważającej większości Polaków. Wówczas aż 115 mieszkańców zadeklarowało katolicyzm, który podlegał szerokiej parafii św. Wojciecha w Poznaniu. Reszta wsi składała się z 11 ewangelików należących do parafii św. Krzyża, zlokalizowanej na poznańskiej Grobli. Przez kolejne dwie dekady struktura demograficzna pozostawała w zasadzie niezmieniona. Raport z 1905 roku przynosi informacje, że liczba mieszkańców spadła do 116, z czego 102 stanowiły osoby katolickie, a 14 ewangelickie.

W drugiej połowie XIX wieku Piątkowo stało się terenem intensywnej niemieckiej kolonizacji. Wzdłuż obecnej ulicy Obornickiej powstawały gospodarstwa niemieckich osadników, tworząc charakterystyczną ulicówkę. Wieś zaczęła przejawiać cechy wzorcowego niemieckiego osadnictwa, a w jej centralnej części zbudowano szkołę oraz gospodę, które stały się sercem życia społecznego tej społeczności. Zabudowania tej epoki wprowadziły wpływy architektury nadreńskiej i bawarskiej.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, dominującą rolę zaczęli przejmować stali mieszkańcy, którzy wykupili niemieckie gospodarstwa. Byli to uczestnicy powstania wielkopolskiego, żołnierze walczący w wojnie polsko-bolszewickiej, a także reemigranci z Ameryki oraz Niemiec. W wyniku tego procesu zaczęły powstawać polskie instytucje i stowarzyszenia. W 1923 roku, w sali restauracji Gmurowskiego, odbył się patriotyczny koncert pod dyrekcją Feliksa Nowowiejskiego. To właśnie ten kompozytor był właścicielem gospodarstwa przy ul. Obornickiej nr 303, gdzie również kompozytor napisał muzykę do Kolendy Warmińskiej, a gościem jego był znana postać Maria Zientara-Malewska.

W 1924 roku Piątkowo stało się domem dla działacza ruchu ludowego, Józefa Rączkowskiego, który przyczynił się do dalszego rozwoju miejscowości. W latach 1934–1954 Piątkowo posiadało status gminy. Na podstawie spisów ludności z 1921 roku, okazało się, że Piątkowo miało 486 mieszkańców, składających się z 228 Polaków i 256 Niemców.

W latach 30. XX wieku, na gorszej jakości gruntach wschodniej części Piątkowa, powstało robotnicze osiedle znane jako „Madera”. W 1973 roku, w wyniku zmian administracyjnych, obszar 602 ha Piątkowa oraz 111 ha Suchego Lasu został włączony w granice Poznania. Wyraźnie wpływało to na dalszy rozwój zabudowy, szczególnie w 1976 roku, kiedy to rozpoczęto budowę osiedli mieszkaniowych typu „gierkowskiego”. W obszarze tym zbudowano sześć osiedli, które nazwano na cześć królów Polski: Jana III Sobieskiego, Zygmunta Starego, Władysława Jagiełły, Bolesława Chrobrego oraz Stefana Batorego, Bolesława Śmiałego. W północno-zachodniej części Piątkowa, w sąsiedztwie osiedla Jana III Sobieskiego, powstało także osiedle Marysieńki, z domami jednorodzinnymi.

Do 1990 roku Piątkowo pozostawało częścią Starego Miasta, a w 2004 roku utworzono jednostkę pomocniczą miasta o nazwie Osiedle Piątkowo-Zachód. W 2007 roku nastąpiło kolejne przekształcenie, gdy przyłączono do osiedla obszary położone między ul. Obornicką a ul. T. Mateckiego, a także Osiedle Hulewiczów oraz tereny między ul. Księcia Mieszka I a ul. Umultowską, co obejmowało Osiedle Stefana Batorego oraz Osiedle Bolesława Śmiałego. Nowy statut osiedla, przyjęty w 2011 roku, wprowadził oficjalną nazwę „Osiedle Piątkowo”.

Zabudowa

W wyniku zamkniętego konkursu architektonicznego, który odbył się w 1972 roku, zaprojektowano ogólny plan osiedli piątkowskich. Triumfował zespół z Gdańska pod przewodnictwem Wiesława Andersa. Koncepcja zakładała powstanie ośmiu jednostek osiedlowych, rozmieszczonych wzdłuż linii szybkiej kolei miejskiej, znanej dzisiaj jako PST. W ramach prac nad szczegółowymi planami dwa zespoły architektów podjęły się realizacji: zespół Andersa pracował dla Piątkowa, natomiast projekt dla Naramowic stworzył zespół kierowany przez Świętosława Tatarkiewicza.

Osiedle miało na celu nie tylko budownictwo mieszkalne, lecz także stworzenie dziewięciu lokalnych centrów handlowo-usługowych oraz trzech dużych obiektów o znaczeniu ogólnomiejskim. W realizacji inwestycji zastosowano nowoczesną technologię budowy bloków, zasadniczo bazując na wielkiej płycie, która pochodzi z dwóch systemów: szczecińskiego i winogradzkiego. Plomby budowlane, występujące po ukończeniu poszczególnych osiedli, wznoszone są aż do dzisiaj, jednak w tradycyjnych technologiach.

Pierwszy blok mieszkalny na Piątkowie został oddany do użytku w 1977 roku. Został on zlokalizowany na terenie osiedla Kazimierza Jagiellończyka, które obecnie jest częścią osiedla Bolesława Chrobrego. Dodatkowo, w obrębie Piątkowa, obok siebie stoją dwie wieże radiowo-telewizyjne Stacji Linii Radiowych Piątkowo. Starsza z nich, wykonana z żelbetu, osiąga wysokość 76 metrów i została wybudowana na początku lat 60. XX wieku. Większa wieża, o konstrukcji stalowej i wysokości 128 metrów, powstała w wyniku prac zakończonych przez Mostostal Zabrze w 1993 roku. Lasowie te pozostają niedostępne dla zwiedzających.

Na południu Piątkowa znajduje się również zabytkowy Fort Va, który jest jednym z wielu elementów Twierdzy Poznań. Mieszkaniowe osiedla na terenie piątkowskim obejmują m.in.:

• Osiedle Bolesława Chrobrego,
• Osiedle Bolesława Śmiałego,
• Osiedle Hulewiczów,
• Osiedle Jana III Sobieskiego,
• Osiedle Marysieńki,
• Osiedle Stefana Batorego,
• Osiedle Władysława Jagiełły,
• Osiedle Zygmunta Starego.

Dodatkowymi atrakcjami są Lasy Komunalne Poznania, które znajdują się w północno-wschodniej części Piątkowa, w rejonie ulicy Umultowskiej. Na południu, między ulicami K. Tymienieckiego a Lechicką, można zobaczyć Pracowniczy Ogród Działkowy im. 23 Lutego.

Samorząd pomocniczy

Na Piątkowie funkcjonują dwie kluczowe jednostki pomocnicze miasta. Obszar osiedla Piątkowo rozciąga się pomiędzy ulicami Obornicką a Umultowską oraz Lechicką a linią kolejową numer 395. Warto zauważyć, że z tego obszaru wyłączona jest jednostka znana jako Piątkowo Północ, która do roku 2021 była określana jako Osiedle Jana III Sobieskiego i Marysieńki.

W skład osiedla wchodzi międzymieszkaniowe Osiedle Jana III Sobieskiego oraz Osiedle Marysieńki, obejmujące teren od ulicy T. Mateckiego do Szeligowskiego oraz od Szymanowskiego i Magnacka do linii kolejowej nr 395. Obie te jednostki mają swoich przedstawicieli w postaci rad osiedlowych oraz zarządów.

Rada Osiedla Piątkowo ma w swoim składzie 21 radnych, podczas gdy Rada Osiedla Jana III Sobieskiego i Marysieńki liczy 15 radnych. Tak zorganizowany podział w samorządzie pomocniczym sprzyja lepszemu zarządzaniu i reprezentacji mieszkańców.

Zobacz też: Podział administracyjny Poznania.

Administracja

Piątkowo, dzielnica w Poznaniu, leży w obszarze właściwości Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto. Znajduje się tu również ważna instytucja administracyjna.

W ramach administracji, Piątkowo jest objęte zasięgiem działania Urzędu Skarbowego Poznań-Winogrady. Pomimo swojego tytułu, urząd ten ma swoją siedzibę w obrębie Piątkowa, dokładnie przy ulicy Z. Wojciechowskiego.

Edukacja

W obrębie Osiedla Piątkowo oraz Osiedli Jana III Sobieskiego i Marysieńki istnieje szereg placówek edukacyjnych, które oferują różnorodne formy kształcenia dla uczniów. Oto szczegółowa lista tych instytucji:

• Szkoła Podstawowa nr 15 im. Jana III Sobieskiego – utworzona w 1983 roku,
• Szkoła Podstawowa nr 17 im. Józefa Ignacego Kraszewskiego – utworzona w 1985 roku,
• Szkoła Podstawowa nr 34 im. Wojska Polskiego – utworzona w 1988 roku,
• Piątkowska Szkoła Społeczna im. dr Wandy Błeńskiej – rozpoczęła działalność w 1990 roku,
• XV Liceum Ogólnokształcące im. prof. Wiktora Degi – założone w 1991 roku,
• Szkoła Podstawowa nr 67 im. Jacka Kuronia (wcześniej Gimnazjum nr 12 w latach 2001-2017) – również utworzona w 1991 roku,
• Zespół Szkół Zakonu Pijarów im. św. Józefa Kalasancjusza – rozpoczął swoją działalność w 2005 roku,
• Szkoła Podstawowa im. św. Józefa Kalasancjusza,
• Liceum Ogólnokształcące im. św. Józefa Kalasancjusza.

Te placówki zapewniają różnorodne programy nauczania, dzięki czemu mieszkańcy Piątkowa mają dostęp do wysokiej jakości edukacji na różnych poziomach.

Komunikacja

W północnej części Piątkowa znajduje się dworzec komunikacyjny imienia Jana III Sobieskiego, który obsługuje zarówno transport autobusowy, jak i tramwajowy. Z tego miejsca kursuje linia tramwajowa PST, która obejmuje następujące linie: 12, 14, 15, 16 oraz nocne 201 i 202.

Do różnych zakątków dzielnicy można dotrzeć autobusami miejskimi, w tym liniami 146, 169, 174, 185, 188, 190, 191, 193 oraz 198. Oferowane są także autobusy podmiejskie, takie jak 348, 832, 901, 902, 904, 905 i 907. Dodatkowo, dostępne są linie nocne: 215, 218 i 253, które zapewniają transport w późnych godzinach nocnych.

Bezpieczeństwo

Na terenie Osiedla Jana III Sobieskiego można znaleźć Komisariat Policji „Północ”, który zapewnia odpowiednią ochronę oraz wsparcie dla mieszkańców okolicy.

Warto również zwrócić uwagę na Osiedle Bolesława Chrobrego, gdzie zlokalizowana jest remiza Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej nr 5 Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej. Ta jednostka dysponuje Specjalistyczną Grupą Ratownictwa Wysokościowego, co stanowi istotny element systemu bezpieczeństwa w regionie.

Wspólnoty religijne

Na terenie Piątkowa została założona pięć parafii w obrębie Kościoła rzymskokatolickiego, które wchodzą w skład dekanatu Poznań-Piątkowo. Te lokalne wspólnoty odgrywają istotną rolę w życiu religijnym mieszkańców miasta.

Oto lista parafii znajdujących się na Piątkowie:

• parafia NMP Matki Odkupiciela,
• parafia Narodzenia Pańskiego,
• parafia Miłosierdzia Bożego,
• parafia Opatrzności Bożej,
• parafia św. Stanisława Biskupa i Męczennika.

Warto dodać, że Kościół pw. Miłosierdzia Bożego uznawany jest za sanktuarium archidiecezji poznańskiej, co dodatkowo podkreśla jego znaczenie w lokalnej wspólnocie.

---

Oceń: Piątkowo (Poznań)

---