Podolany (Poznań)

---

Historia

Do 1918

Podolany to miejscowość, która w przeszłości pełniła rolę wsi olęderskiej. Jej nazwa wywodzi się od terminu „podole”, co oznacza obszar leżący w zagłębieniu terenu. Zabudowania tej osady zaczęły się ciągnąć wzdłuż głównej drogi, prowadzącej z Poznania przez Winiary aż do Obornik, znajdując się na stoku wysoczyzny morenowej, w okolicach rzeki Bogdanki, na wysokości 90–95 metrów nad poziomem morza. Pierwsze wzmianki o polskiej nazwie wsi pojawiły się w końcu lat 70. XVIII wieku, a jej obecność na mapach datuje się na rok 1805, kiedy to pojawiła się na mapie Gilly’ego. Na pruskiej mapie topograficznej z 1830 r. osada występuje pod niemiecką nazwą Schoenherrnhausen oraz jako Podlany Krug na mapie z 1798 roku.

W 1785 roku Ignacy i Adam Misakowscy odsprzedali miejscowy folwark Karolowi i Antoniemu Bojanowskim. Na początku 1846 roku w tym folwarku mieszkało już zaledwie 15 osób, podczas gdy osada Podolany Olędry liczyła tylko osiem osób. W niedalekiej okolicy urzędnicy pruscy utworzyli poligon dla 7. Pułku Artylerii Ciężkiej. Po wojnie, część majątku, przejęta przez Komisję Kolonizacyjną, została przekazana marszałkowi Paulowi von Hindenburgowi, który był poznaniakiem z pochodzenia, za jego zwycięstwa w trakcie I wojny światowej na Prusach Wschodnich. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku majątek przeszedł w ręce państwa polskiego, a część ziem została przekazana Uniwersytetowi Poznańskiemu, na pozostałym obszarze zbudowano osiedle pracowników kolejowych.

Okres międzywojenny

Pomysł na stworzenie osiedla kolejarskiego na Podolanach pojawił się na początku lat dwudziestych XX wieku. W obszarze dawnego folwarku powstały pierwsze domy jednorodzinne, gdzie wytyczono parcele dla kolejarzy. W 1921 roku, reprezentując interesy kolejarzy, powstała Spółdzielnia Osadnicza Pracowników PKP, której zebranie konstytucyjne odbyło się 15 stycznia 1921 roku. Zakładano, że każdy z członków spółdzielni mógł nabyć maksymalnie trzy udziały, po około 1000 m² każdy.

Jan Rakowicz, autor projektu urbanistycznego z 1923 roku, przedstawił koncepcję przedmieścia ogrodowego w Golęcinie pod Poznaniem, kierując się ideami spółdzielczego budownictwa oraz koncepcją miasta-ogrodu, opracowaną przez Ebenezera Howarda. Wzorował się na poddrezdeńskim osiedlu Hellerau, które zaczęto budować już w 1909 roku. Rakowicz uznawał Podolany za wzorcowe przedmieście, mając na myśli przyszłe satelickie osiedla Poznania.

W ramach planu na 79 hektarach, powstać miało 1069 działek, które miały pomieścić 6320 mieszkańców. Obok kolejarzy planowano osiedlenie kupców, rzemieślników i nauczycieli, co miało wzmocnić samowystarczalność społeczności. Świeża komunikacja z centrum Poznania miała być zapewniona przez linię kolejową oraz jednotorową linię tramwajową, biegnącą ul. Zakopiańską (o szerokości 14 metrów). Źródło komunikacji miało być zlokalizowane na placu przed stacją kolejową, który obecnie mieści się na skrzyżowaniu ulic Kartuskiej, Krynickiej i Czorsztyńskiej. Z tego miejsca wytyczono trzy ulice, prowadzące do planowanego rynku dzielnicowego.

Na terenie osiedla przewidywano różnorodne usługi, takie jak apteka, księgarnia, zajazd, przychodnia lekarska oraz biuro notariusza. W projekcie przewidziano także zabudowę jednorodzinną oraz szeregową. Orientacja pomieszczeń względem słońca była kluczowym założeniem, a działki miały maksymalną powierzchnię 500 m², pozwalając na ich uprawę jedynie siłami mieszkańców. W projekcie Rakowicza przewidziano różne typy domów, w tym:

• dwukondygnacyjny, trzypokojowy z kuchnią mieszkalną, łazienką i pralnią (47,7 m²),
• większy dla rodziny siedmioosobowej (61,7 m²),
• segment szeregowy dla siedmioosobowej rodziny z przedsionkiem na strychu,
• dwukondygnacyjny pięciopokojowy dom z dodatkowymi pomieszczeniami (90 m²).

Dodatkowo przewidziano dom dla osób samotnych oraz przytułek na obrzeżach osiedla. Z powodu inflacji prace budowlane uległy czasowemu spowolnieniu. Dopiero w 1926 roku dokonano podziału działek, a w 1928 roku rozpoczęto budowę pierwszych domów, a ich mieszkańcy meldując się na terenie osiedla, mogli korzystać z rampy kolejowej przy stacji Poznań Strzeszyn, gdzie czasowo umieszczano mieszkania w starych wagonach.

W 1931 roku spółdzielnia wystąpiła z pionierską petycją o budowę przystanku kolejowego na linii nr 354, co zrealizowano w 1932 roku, nadążając za rosnącym zainteresowaniem. Przystanek nosił pierwotnie nazwę Poznań Golęcin, a później został przemianowany na Poznań Podolany.

1939–1945

Wyjątkowy rozwój Podolan został przerwany przez wybuch II wojny światowej. Niemieckie władze wysiedlały polskie rodziny, zastępując ich rodzinami niemieckimi. W 1940 roku miejsce działań harcerskich przekształciło się w Szare Szeregi Okręgu Poznań Północ, podczas gdy niektórzy harcerze zostali aresztowani i uwięzieni w obozach. Ich pamięć uczczono poprzez nadanie ulicy nazwy Szarych Szeregów oraz postawieniem pomnika w hołdzie pomordowanym.

Po II wojnie światowej

Odbudowa i rozwój Podolan po wojnie były utrudnione przez politykę komunistyczną, która ograniczała rozwój terenów mieszkalnych. Władze postanowiły zapobiec tworzeniu dużych osiedli willowych, dlatego zaczęto budować magazyny i zakłady przemysłowe wokół ulic Druskienickiej, Szczawnickiej i Lutyckiej. W 1948 roku zlikwidowano mieszkaniową spółdzielnię kolejarską, a część działek przekazano parafii św. Jana Vianneya. W 1959 roku rozpoczęto budowę infrastruktury, a pierwszy bruk pojawił się na ul. Zakopiańskiej. Zaledwie rok później uruchomiono komunikację autobusową, a w 1962 roku powstała pierwsza szkoła w ramach akcji „Tysiąc szkół na Tysiąclecie”.

W latach 70. XX wieku na granicy osiedla, obok Suchego Lasu, pojawiła się fabryka prefabrykatów betonowych, produkująca m.in. elementy wykorzystywane przy budowie osiedli na Piątkowie. Mimo wielu zmian, Podolany w latach 1954–1990 były zaliczane do dzielnicy Jeżyce. W 1995 roku ustanowiono jednostkę pomocniczą miasta pod nazwą Osiedle Podolany.

Zabudowa

W Podolanach dominującym typem zabudowy jest jednorodzinna, co nadaje temu miejscu charakterystyczny, kameralny klimat. Istotną część lokalnej społeczności stanowi drobny biznes oraz instytucje naukowe, w tym renomowany Instytut Genetyki.

W tej dzielnicy można znaleźć znaczące obiekty, takie jak kościół parafialny Matki Bożej Pocieszenia oraz klasztor Dominikanek, które świadczą o bogatej tradycji religijnej tego rejonu. W centralnej części osiedla znajduje się również Szkoła Podstawowa nr 62, kładąca nacisk na edukację młodych mieszkańców.

Dodatkowo, na obrzeżach dzielnicy usytuowany jest cmentarz parafii św. Jana Vianneya, znany także jako cmentarz sołackim, który ma swoje znaczenie w lokalnej historii. Zabudowę uzupełniają różnorodne obiekty komercyjne, w tym centrum handlowe przy ul. Strzeszyńskiej oraz dwa hotele średniej klasy, które odpowiadają na potrzeby zarówno mieszkańców, jak i odwiedzających.

Toponimia

W Podolanach, teren ten charakteryzuje się wyraźnym podziałem nazw ulic na dwie główne kategorie toponimiczne. Pierwsza grupa nazw dotyczy miejscowości uzdrowiskowych w Polsce, które były znane zarówno w czasach współczesnych, jak i przedwojennych.

• Przykłady to: Ciechocińska,
• Truskawiecka,
• Kowarska,
• Jastarnicka.

Druga grupa nazw ulic odnosi się do znanych postaci z Wielkopolski i działaczy związanych z ruchem niepodległościowym z innych regionów kraju, a także różnych organizacji patriotycznych, które miały wpływ na historię Polski.

• Należą do nich takie osoby jak Marcin Rożek,
• Janina Omańkowska,
• Urszula Ledóchowska,
• czy przedstawiciele Straży Ludowej.

Komunikacja

Obszar Podolany w Poznaniu jest efektywnie obsługiwany przez różnorodne linie autobusowe, które oferuje MPK Poznań. Wśród dostępnych linii znajdują się: 146, 160, 168, 178, 183 oraz nocne 216 i 226.

Dodatkowo, na Podolanach znajduje się przystanek kolejowy Poznań Strzeszyn, który obsługuje linię do Piły. Historia tego przystanku sięga 1932 roku, jednak budynek stacyjny został rozebrany w 2008 roku.

Warto również wspomnieć o przystanku Poznań Podolany, który zlokalizowany jest w rejonie ulicy Druskienickiej. Choć pierwotnie powstał w 1932 roku, został zlikwidowany w 1987. Jednak dzięki staraniom lokalnej społeczności został odtworzony i ponownie uruchomiony 15 grudnia 2019 roku.

---

Oceń: Podolany (Poznań)

---