Leszek Knaflewski

---

Życiorys

Leszek Knaflewski to utalentowany artysta plastyk, który ukończył Liceum Plastyczne im. Piotra Potworowskiego w Poznaniu w 1980 roku. Następnie w latach 1980–1985 studiował malarstwo w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, dzisiejszym Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu.

W swojej karierze współpracował z różnorodnymi formacjami muzycznymi takimi jak Rasa, Sten, Socrealism, Art Sound Project, Drum Machina oraz Kot. Był również współzałożycielem grupy artystycznej Koło Klipsa, która miała znaczący wpływ na rozwój sztuki w regionie.

Dodatkowo prowadził Pracownię Audiosfery na Wydziale Komunikacji Multimedialnej Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu oraz na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Zielonogórskiego. Jego twórczość była mocno związana z Poznaniem, gdzie mieszkał i tworzył przez wiele lat.

Leszek Knaflewski zmarł, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Górczyńskim w Poznaniu.

Twórczość

Koło Klipsa

W roku 1983 Leszek Knaflewski wspólnie z grupą przyjaciół, w skład której wchodzili Mariusz Kruk, Wojciech Kujawski, Krzysztof Markowski oraz Piotr Kurka, zainicjował działalność artystyczną w ramach grupy znanej jako Koło Klipsa. W ramach tej inicjatywy artysta zajął się tworzeniem różnorodnych instalacji oraz obiektów artystycznych. Krytycy sztuki szybko zauważyli, że manifestacje grupy wpisują się w nurt „rzeźby pomalarskiej” oraz „realizmu magicznego”. Praca zespołowa członków Koła Klipsa polegała na wspólnym rozwijaniu projektów wystawowych, gdzie początkowo ustalano ogólny założenia. Następnie nastąpił podział zadań, co wymagało od każdego artysty samodzielnej pracy nad swymi obiektami, które ostatecznie miały być zintegrowane na wspólnym pokazy. Przygotowania do każdej wystawy poprzedzał projekt przestrzenny, a rysunek-schemat, często tworzony przez Knaflewskiego, stanowił wizualne inwentaryzacja przestrzeni – kluczowy punkt wyjścia dla dalszych prac.

W 1994 roku artysta nazwał swoje dzieła „wielowymiarowymi płaszczyznami”, co było odzwierciedleniem jego dążeń do rozwijania znaczeń prostych symboli, które były już dobrze znane. W jego realizacjach z lat 80. oraz 90. można zauważyć silne odniesienia do głębokiej, emocjonalnej intuicji, stanowiącej narzędzie do harmonijnego tworzenia inspirujących relacji z naturą, religijnymi wątkami oraz fantastycznymi narracjami. Knaflewski często używał przedmiotów codziennego użytku – takich jak stare szafy, walizki czy prześcieradła, a także fragmentów natury, w tym korzeni, torfu czy wody, aby skonstruować przestrzenne kompozycje bogate w ekspresję oraz w niejednoznaczne znaczenia.

Ostatnia wspólna prezentacja Koła Klipsa miała miejsce w 1990 roku w warszawskiej Zachęcie podczas wystawy pt. „Galerie lat 80.”. Knaflewski współpracował z Krzysztofem Markowskim aż do rozwiązania grupy w tym samym roku.

Formy korzenne

W latach 90. Knaflewski wprowadził do swojej twórczości powracający motyw form korzennych, które związane były z ideą sił życiowych, wzrostu oraz dążenia ku górze. Artysta nierzadko interpretował je poprzez nadawanie im kształtu krzyża, co w jego koncepcjach stawało się metaforą ludzkiego ciała. W dziele zatytułowanym Para (1990) dwa długie korzenie, wijące się w falistych kształtach i zakończone głowami w formie krzyża, leżą na białej pościeli rozwieszonej na błotnistej posadzce.

W innych pracach z tego okresu, takich jak Akt (1993) czy Siedząca (1994), korzenne formy stanowią nową interpretację klasycznych tematów w sztuce. Artysta stosował również niewielkie korzonki, które przypominały plemniki. Z setek takich elementów Knaflewski stworzył obrazy, które wchodziły w skład cyklu zatytułowanego Kalendarz.

Trumna elektryczna

Od 1999 roku Knaflewski wprowadził do swojego dorobku nowy element: dźwięk. Tworzył obiekty-instrumenty, takie jak Trumna elektryczna, na których występował oraz które były podstawą jego akustycznych instalacji przestrzennych. W początkowym etapie jego prac towarzyszyły Partytury z nutami, które były wykonane z form korzennych, znanych z wcześniejszych realizacji. Pierwsze działanie z elektryczną trumną miało miejsce w Galerii AT w Poznaniu, gdzie artysta po raz pierwszy zaprezentował swoje pomysły. Początkowo jego akcje charakteryzowały się oszczędnością środków wyrazu, jednak z czasem ewoluowały, zyskując bogatszą brzmieniową paletę. W późniejszych audioperformensach Knaflewski rozwinął warstwę muzyczną, czyniąc z tych wydarzeń unikalne show ze względu na dużą rolę improwizacji. Artysta grał na dzwonku, jednej strunie oraz pudle rezonansowym trumny, wykorzystując przy tym urządzenia do przetwarzania dźwięku oraz system wzmacniaczy.

Motyw trumny pojawia się również w pracy Knaflewskiego pt. Balet biernego oporu (2000) – instalacji, która składa się z trzech przezroczystych trumien wykonanych z pleksi, wypełnionych korzonkami, nad którymi wisiała na ścianie bateria prysznicowa zakończona metalowym szpikulcem.

Znaczenie

Leszek Knaflewski był osobą, której twórczość zyskała uznanie poza granicami Poznania, a jego wpływ odczuwalny był w całym kraju. Jako wykładowca na Uniwersytecie Artystycznym, prowadząc Pracownię Audiosfery, Knaflewski zainspirował całe pokolenie artystów wizualnych, którzy zaczęli w swoich projektach wykorzystywać dźwięk. Warto podkreślić, że w tej unikalnej pracowni panowała atmosfera partnerskich relacji oraz przyjaznej rywalizacji, co sprzyjało twórczemu rozwojowi studentów.

W gronie osób związanych z jego pracownią znajdziemy takie talenty jak Wojciech Bąkowski oraz Konrad Smoleński, którzy kontynuują dziedzictwo Knaflewskiego w swoich pracach artystycznych. Jego spuścizna jest głęboko zakorzeniona w polskiej sztuce współczesnej, a same techniki audiosferyczne znacznie wzbogaciły sposób myślenia o dźwięku w sztuce.

Przestrajanie

W odpowiedzi na jego twórczą działalność, w Zamku Ujazdowskim zorganizowano dużą wystawę dedykowaną Knaflewskiemu z okazji pierwszej rocznicy jego śmierci, która miała miejsce we wrześniu 2015 roku. Kuratorem tego wydarzenia był Jarosław Lubiak.

Tytuł tej wystawy, „Przestrajanie”, odzwierciedla zarówno poszukiwania Knaflewskiego w dziedzinie sztuki audiowizualnej, jak i jego wkład w edukację artystyczną. Ekspozycja obejmowała znaczną część prac jego byłych studentów oraz artystów, którzy byli związani z prowadzeniem audiosferycznej pracowni. W ten sposób Knaflewski pozostaje nie tylko mistrzem, ale również inspiracją dla przyszłych pokoleń twórców.

Wybrane prezentacje indywidualne

Leszek Knaflewski, uznawany artysta, ma na koncie wiele indywidualnych prezentacji, które miały miejsce w różnych miejscach w Polsce oraz za granicą. Oto kluczowe wydarzenia związane z jego twórczością:

• 1991 – Rysunki, Galeria Obraz, Poznań,
• 1992 – Galeria Chłodna 20, Suwałki,
• 1993 – Galeria Miejska Arsenał, Poznań,
• 1993 – Galeria Zamku Książąt Pomorskich, Szczecin,
• 1993 – Galeria Wieża Ciśnień, Konin,
• 1994 – Galeria AT, Poznań,
• 1994 – Galeria Kubus, Hanower,
• 1996 – Galeria Atelier 340, Bruksela,
• 1996 – Galeria X ART Space, Ateny,
• 1996 – Knaf, Galeria Miejska Arsenał, Poznań,
• 1999 – Party-Tura, Galeria AT, Poznań,
• 2001 – Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej, Słupsk,
• 2003 – Born to play, Galeria AT, Poznań,
• 2004 – Born to Play, Trumna elektryczna, Galeria Sztuki Najnowszej, Gorzów Wielkopolski,
• 2006 – Killing me softly, Galeria Nowy Wiek, Muzeum Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra,
• 2008 – Skrzyżowania przeciwko rondom, Galeria Piekary, Poznań,
• 2008 – Skrzyżowania przeciwko rondom, Klub 13 Muz, Szczecin,
• 2010 – Oni śpią za nie, Galeria Stereo, Poznań,
• 2011 – Przedmowa, Galeria Piekary, Poznań,
• 2012 – Dzika wyspa lat 80. – Leszek Knaflewski i Koło Klipsa, Galeria Leto, Warszawa,
• 2013 – Stoisz na moim miejscu, WroArt Center, Wrocław.

Wybrane prezentacje zbiorowe

W twórczości Leszka Knaflewskiego można znaleźć szereg znaczących wystaw, które miały miejsce na przestrzeni lat. Poniżej przedstawiamy zestawienie wybranych wydarzeń, w których artysta brał udział, co stanowi doskonałą ilustrację jego artystycznego rozwoju i wpływu na współczesną sztukę.

• 1989 – Contemporary Polish Drawing, John Hansard Gallery, Southampton,
• 1991 – Biennale Nowej Sztuki, Zielona Góra,
• 1992 – Ogrody, Międzynarodowe Targi Poznańskie, Poznań,
• 1994 – Sensations and Conventions, Centrum Kultury, Ateny,
• 1995 – Rekomendacje, Galeria Miejska Arsenał, Poznań,
• 1999 – 30×30, Galeria AT, Poznań,
• 2002 – Czarnobiałe, Galeria AT, Poznań,
• 2003 – Lekkość rzeczy, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa,
• 2006 – Muzeum jako świetlany przedmiot pożądania, Muzeum Sztuki, Łódź,
• 2006 – L.H.O.O.Q, Galeria Piekary, Poznań,
• 2007 – Objecthood, Galeria Hardcore Art Contemporary Space, Miami,
• 2007 – Grażyna Kulczyk Collection, Stary Browar, Poznań,
• 2007 – Wienna Fair the International Contemporary Art Fair Focussed On Cee, Wiedeń,
• 2007 – Św. Bernadetta, Galeria Program, Warszawa,
• 2007 – Nachbarn. Deutsche Motive in Polnischer Gegenwartskunst, Kulturforum Altona, Hamburg,
• 2007 – Asteizm, dowcip i władza sądzenia, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa,
• 2007 – Berliner Liste, Fair For Contemporary Art, Berlin,
• 2007 – Kolekcja Sztuki XX i XXI Wieku, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź,
• 2007 – Muzeum w galerii, Galeria Nowy Wiek, Zielona Góra,
• 2007 – Festiwal performance, Kijów,
• 2007 – Lustracja, Galeria Piekary, Poznań,
• 2007 – Blisko/Daleko (Galeria AT 1982–2007), Galeria AT, Poznań,
• 2008 – Międzynarodowy Festiwal Sztuki Wizualnej inSpiracje Sacrum Profanum, Poza dobrem a złem, Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin,
• 2008 – Dowcip i władza sądzenia, Asteizm w Polsce, CSW Łaźnia, Gdańsk,
• 2008 – Doping, Galeria Piekary, Poznań,
• 2008 – Festiwal Dialogu Czterech Kultur ’08, Łódź,
• 2008 – Asian gates, Kunsthalle Faust, Hanower,
• 2008 – Republika Bananowa Ekspresja lat 80, Galeria Miejska Arsenał, Poznań,
• 2008 – Shifting Identity Visual Production Space, Pekin,
• 2008 – Berliner liste, Fair for Contemporary Art, Berlin,
• 2009 – Urban Legend. Festiwal Sztuki w Przestrzeni Publicznej, Poznań,
• 2012 – Mediations Biennale, Poznań.

---

Oceń: Leszek Knaflewski

---