Maciej Morawski

---

Życiorys

Maciej Morawski, będący synem polityka oraz dyplomaty Kajetana z rodu Dzierżykraj-Morawskich herbu własnego oraz Marii z rodu Turnów herbu własnego, urodził się w rodzinie o bogatych tradycjach, które sięgają lat 1892-1973. Wśród jego bliskich znajdował się również brat, Hieronim Morawski (1917-1985), oraz siostry: Marii Barbary Ledóchowskiej (1921-2007) i Magdaleny Morawskiej (ur. w 1922, która tragicznie zginęła w powstaniu warszawskim w sierpniu 1944).

Dzieciństwo spędził w Jurkowie, a podczas II wojny światowej był przebywał w Małej Wsi k. Grójca, a potem w Warszawie. Z zaangażowaniem działał w służbie sanitarnej Armii Krajowej, pod szyldem Polskiego Czerwonego Krzyża. Niestety, na początku sierpnia 1944 roku doznał szoku, który miał poważne konsekwencje zdrowotne, będącego następstwem okrucieństw, które miały miejsce w jego domu rodzinnym przy ul. Zimorowicza 4, dokonanych przez tzw. „Brygadę Kamińskiego”. Po wrześniu 1944 r. był w AK w Belsku k. Grójca, gdzie służył w Drużynie Łączności „Pyry”.

W wiosennych miesiącach 1945 roku stał się członkiem Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego w Kościanie, nawiązując współpracę z grupą byłych AK-owców, która wówczas odgrywała znaczącą rolę w politycznym życiu miasta, grupę tę zlikwidowano dopiero jesienią 1948 roku. Morawski zdał maturę w Kościanie w styczniu 1946 roku, a następnie na krótko studiował psychologię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W tym samym roku, z uwagi na rodzinne ok circumstances, musiał udać się do ojca i osiedlił się na emigracji we Francji.

W Paryżu studiował na Wydziale Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu (Licence es Sciences Sociales CATHO), Akademii Handlowej, a później również w Instytucie Wyższych Studiów Europejskich Uniwersytetu w Strasburgu, gdzie był stypendystą Kolegium Komitetu Wolnej Europy w latach 1953-1954. Niestety, pod koniec 1954 roku Kolegium, w wyniku fałszywego donosu, odmówiło mu stypendium doktoranckiego, przyczyniając się do niekorzystnych skutków. Donos dotyczył rzekomego przynależenia do partii komunistycznej w Kościanie w 1945 roku oraz oskarżenia o homoseksualizm, co wówczas było popularne w epoce „makkartyzmu”, kiedy to nastały czasy tzw. „polowania na czarownice”.

W latach 1955-1965, będąc po Janie Kułakowskim, pełnił funkcję prezesa polskiego Zjednoczenia Młodzieży Chrześcijańsko-Społecznej, które było sekcją Międzynarodówki Młodych Chrześcijańskich Demokratów. Wspólnie angażował się w redagowanie „Le Nouvel Horizon”, a także podejmował pracę w francuskich bankach. Jako dziennikarz „Journal des Finances” oraz działacz społeczny, blisko współpracował z biurami paryskimi Komitetu Wolnej Europy oraz Radiem Wolna Europa. Od 1955 roku pracował jako „wolny strzelec”, a jego współpraca z późniejszym dyrektorem Sekcji Polskiej RWE, Zygmuntem Michałowskim, wkrótce zaowocowała jego rolą jako wieloletniego korespondenta Rozgłośni Polskiej RWE w Paryżu (1965-1992), gdzie był bliskim współpracownikiem Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

Morawski zdobył uznanie jako jeden z najlepszych korespondentów informacyjnych RWE, co nie pozostało bez echa w mediach PRL, który prowadził przeciwko niemu ostrą kampanię propagandową, posądzając go o szpiegostwo. W wyniku tych działań, jego żona, Jadwiga z Żeromskich, doznała poważnych konsekwencji zdrowotnych. W końcu lat 80. XX wieku, zasłynął z nowatorskiego, przyjacielskiego stylu prowadzenia wywiadów radiowych, w których rozmawiał z prominentnymi postaciami „Solidarności” oraz ważnymi osobami świata politycznego i kulturalnego, takimi jak Lech Wałęsa, Jacek Kuroń czy Janusz Onyszkiewicz. Był również dorywczym współpracownikiem paryskiej „Kultury”, gdzie opublikował m.in. nowele pt. Jacek i Champs Elysées.

Był aktywnym członkiem Polskiego Komitetu Ruchu Europejskiego oraz współpracownikiem paryskiej delegatury Rządu RP na Wychodźstwie. W 1994 roku dołączył do Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej RWE im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, a od 2015 roku do śmierci piastował funkcję prezesa honorowego tej instytucji. Także w 1994 roku, założył Klub im. Giorgio La Piry w Warszawie, który miał na celu dialog ponad podziałami.

Mimo licznych zajęć, Morawski pełnił również wiele znaczących ról, w tym był Prezesem Honorowym Polskiego Funduszu Humanitarnego we Francji, który zatroszczył się o Dom Spokojnej Starości Polskiego Funduszu Humanitarnego w Lailly-en-Val oraz Kawalerem Zakonu Maltańskiego. Jego aktywność w organizacjach skupiających Polaków pozostaje niezatarte. W przeszłości był członkiem Rady Fundacji im. Kościelskich i Stowarzyszenia Wolnego Słowa.

W swoim życiu Morawski zdobył liczne odznaczenia, w tym Krzyż Armii Krajowej (Londyn, 1967), Złoty Krzyż Zasługi (Londyn), Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (1993), Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1995), Medal „Zasłużony dla tolerancji” (2006), oraz Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2007). Był również laureatem nagrody im. Świętego Brata Alberta. W 2001 roku otrzymał Honorowe Obywatelstwo Miasta i Gminy Krzywiń, a w 2012 roku – Honorowe Obywatelstwo Kościana. W 2016 roku został Kawalerem francuskiego Orderu „Arts et Lettres” (komandoria).

W 2007 roku, nakładem Instytutu im. Stefana Grota-Roweckiego w Lesznie, wydano książkę Teresy Masłowskiej, poświęconą Morawskiemu, pod tytułem Łącznik z Paryża. Publikacje te zostały uzupełnione w kolejnych latach, ukazując jego życie przez pryzmat doświadczeń związanych z zimną wojną. Można mówić o ogromnym dorobku literackim, kiedy w 2009 roku z okazji 80. rocznicy urodzin Morawskiego zorganizowano szereg wydarzeń rocznicowych, które miały miejsce w takich miejscach, jak Centre du Dialogue w Paryżu, Kościan, Jurków, Krzywiń, a także Warszawa – w Radio Café, siedzibie Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej RWE.

W latach 2015-2017, z inicjatywy Instytutu im. Stefana Grota-Roweckiego, opublikowano cztery tomy jego dzienników pod tytułem Dwa brzegi. Zapiski weterana zimnej wojny, a w 2019 roku, z okazji 90-lecia jego urodzin, ukazała się książka będąca opracowaniem zbiorowym zatytułowana Weteran zimnej wojny.

Jego życie stało się inspiracją dla dwóch filmów dokumentalnych: Wujowie i inni – „zdrajcy i obszarnicy” (reż. Jan Ledóchowski, 2014) oraz Paryski korespondent (reż. Piotr Morawski, 2017).

Większość swojego dorosłego życia Morawski spędził w Paryżu, w XVI dzielnicy, zajmując lokale na 1 rue Largillière oraz 3, a później 5 rue du Général-Grossetti. Ostatnie miesiące życia spędził w Domu Św. Kazimierza, zasłużonej polskiej placówce dla osób starszych, gdzie również spoczął Cyprian Kamil Norwid (119 rue du Chevaleret). Zmarł 6 czerwca 2021 roku w paryskim szpitalu uniwersyteckim Pitié Salpêtrière.

Pogrzeb odbył się 11 czerwca 2021 roku, a msza święta pogrzebowa miała miejsce w kościele Notre Dame de l’Assomption przy ulicy Saint-Honoré w pierwszej dzielnicy Paryża; ceremonia pochówku miała miejsce kilka godzin później na cmentarzu w Lailly-en-Val, nieopodal Orleanu. Spoczywa w rodzinnej nekropolii, gdzie znajdują się groby wielu innych działaczy emigracji niepodległościowej.

---

Oceń: Maciej Morawski

---