Stanisław Mariusz Karpiński, urodzony 5 listopada 1960 roku w Poznaniu, to wyróżniający się polski biotechnolog, znany ze swoich osiągnięć w dziedzinie nauk biologicznych. Jako profesor oraz wykładowca akademicki, Karpiński wniósł znaczący wkład w rozwój edukacji w Polsce.
W 2012 roku pełnił funkcję sekretarza stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, gdzie miał istotny wpływ na politykę naukową kraju. Warto również zaznaczyć, że w okresie PRL był aktywnym działaczem opozycji, angażującym się w działania na rzecz wolności i demokracji w Polsce.
Życiorys
Działalność opozycyjna
W trakcie swoich studiów na Akademii Rolniczej w Poznaniu, Stanisław Karpiński zaangażował się w ruch opozycyjny związany z Solidarną Polską. Jako aktywny członek, zasiadał we władzach uczelnianego Niezależnego Zrzeszenia Studentów, a w grudniu 1981 roku odegrał kluczową rolę w organizacji studenckiego strajku. Jego działalność wykraczała poza uczelnię – współpracował z nieoficjalnymi strukturami ruchu, pełniąc funkcję kolportera „Obserwatora Wielkopolskiego” oraz innych niezależnych gazet. W maju 1983 roku aresztowano go w związku z podejrzeniem o współpracę z uznaną za nielegalną „Solidarnością” oraz rozprowadzanie „nielegalnej literatury”. Został jednak zwolniony na mocy amnestii w sierpniu tego samego roku. W 1984 roku z sukcesem ukończył studia na Akademii Rolniczej i rozpoczął pracę jako technik na macierzystej uczelni.
Działalność naukowa
W 1989 roku Karpiński został przyjęty na studia doktoranckie na Szwedzkim Uniwersytecie Rolniczym w Umeå, gdzie spędził następne dwadzieścia lat, prowadząc badania naukowe. W 1994 roku obronił pracę doktorską z zakresu biologii molekularnej roślin i komórek drzew. Jego znaczącym osiągnięciem było opisanie w 1999 roku mechanizmu systemowej nabytej aklimatyzacji u roślin, co opublikował w prestiżowym czasopiśmiennictwie „Science” wraz z Philipem Mullineaux. Kierowany przez niego zespół fizjomiki oraz biotechnologicznego modelowania roślin w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie przedstawił w 2010 roku w „The Plant Cell” nowatorskie badania dotyczące systemu nerwowego roślin. W 1999 roku objął stanowisko docenta na wydziale leśnym Szwedzkiego Uniwersytetu Rolniczego, a po zakończeniu pracy na tej uczelni w tym samym roku, podjął nową posadę na Uniwersytecie Sztokholmskim. W 2004 roku otrzymał tytuł profesora w dyscyplinie fizjologii molekularnej roślin. W 2009 roku powrócił do Polski, zdobywając prestiżowy grant w ramach konkursu „Welcome” (Fundacji na rzecz Nauki Polskiej). Jego dorobek naukowy obejmuje ponad 90 prac badawczych, a także współprace przy licznych patentach dotyczących innowacyjnych metod w rolnictwie, jak na przykład doświetlanie warzyw i poprawienie plonów roślin uprawnych. Obecnie jest wykładowcą na Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, gdzie pełni funkcję w Katedrze Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin.
Działalność publiczna
Karpiński 1 lutego 2012 roku objął stanowisko sekretarza stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, gdzie odpowiadał za nadzorowanie Narodowego Centrum Nauki oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Jego kadencja trwała tylko trzy miesiące, gdyż 2 maja 2012 roku został odwołany. Od czerwca 2011 roku był członkiem Platformy Obywatelskiej, jednak w 2013 roku zdecydował się odejść z partii, podążając za Jarosławem Gowinem. Współpracował z nim jako ekspert ds. nauki i edukacji, a także został pełnomocnikiem nowo utworzonej partii Polska Razem w Poznaniu. Po odejściu z tej partii w marcu 2014 roku, wstąpił do Kongresu Nowej Prawicy, z ramienia którego bezskutecznie ubiegał się o mandat w sejmiku wielkopolskim w listopadzie tego samego roku, a w styczniu 2015 wystąpił z ugrupowania. W 2015 roku został powołany do Narodowej Rady Rozwoju przez prezydenta Andrzeja Dudę, gdzie zasiadał do 2020 roku, a następnie przywrócono go do tego gremium w 2022 roku. Oprócz tego, był także członkiem Rady Narodowego Centrum Nauki. W sierpniu 2017 roku, na wniosek ministra rolnictwa Krzysztofa Jurgiela, został dyrektorem Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowego Instytutu Badawczego w Radzikowie, pełniąc tę funkcję do 2018 roku.
Odznaczenia i wyróżnienia
W uznaniu za swoje znaczące osiągnięcia w dziedzinie biotechnologii, Stanisław Karpiński został uhonorowany kilkoma prestiżowymi nagrodami i odznaczeniami. W 2015 roku otrzymał Krzyż Wolności i Solidarności, wyróżnienie, które podkreśla jego wkład w działania na rzecz wolności i praw człowieka.
Kolejnym ważnym odznaczeniem był Złoty Krzyż Zasługi, przyznany w 2022 roku, który stanowi wyraz uznania za jego osiągnięcia na polu naukowym oraz działalność na rzecz społeczeństwa. Również w 2022 roku otrzymał Medal im. Prof. Władysława Szafera, honorujący jego znaczące osiągnięcia i zaangażowanie w rozwój nauki.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Anna Kołodziejczak | Tadeusz Caliński | Zbigniew Osiński (teatrolog) | Piotr Żukowski | Wojciech Burszta | Jerzy Baksalary | Jacek Zygmunt Rożynek | Hanna Waligóra | Monika Baer | Zygmunt Antoni Piotrowski | Zbigniew Jasiewicz | Jerzy Fryderyk Wojciechowski | Jarosław Lisakowski | Richard Kandt | Stanisław Szufla | Augustyn Bistrzycki | Grzegorz Pełczyński | Zdzisław Gałdecki | Henryk Balbierz | Ewa WiegandtOceń: Stanisław Karpiński (biotechnolog)