Tadeusz Caliński

---

Życiorys

Tadeusz Caliński przyszedł na świat w rodzinie, w której ojciec był kupcem, a matka, Aniela z domu Żniniewicz, pielęgniarką dyplomowaną. Swoją edukację rozpoczął po ukończeniu matury w 1948 roku w Liceum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, gdzie zdobył solidne podstawy wiedzy. Następnie podjął studia na Uniwersytecie Poznańskim, które kończył w 1953 roku w nowo utworzonej Wyższej Szkole Rolniczej w Poznaniu, otrzymując tytuł magistra inżyniera rolnictwa.

W trakcie studiów zdobywał doświadczenie zawodowe w Zakładzie Doświadczalnym Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Baborówku, co miało istotny wpływ na jego późniejszą karierę. Po zakończeniu nauki związał się z Katedrą Genetyki i Hodowli Roślin swojej uczelni, gdzie pracował jako asystent. W celu poszerzenia wiedzy matematycznej uczestniczył w trzyletnich studiach na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

W 1961 roku obronił pracę doktorską z zakresu nauk rolno-leśnych, dotyczącą analizy wariancji w kontekście doświadczeń odmianowych, napisaną pod kierunkiem prof. Stefana Barbackiego. W 1964 roku dołączył jako adiunkt do nowo powstałej Katedry Statystyki Matematycznej. Jego kariera międzynarodowa zaczęła się w tym samym roku, kiedy to uczestniczył w stypendium naukowym w Anglii. Dwa lata później wywalczył stopień doktora habilitowanego, prezentując pracę na temat rozkładu statystyk typu F w analizie doświadczeń wielokrotnych, która została opublikowana w renomowanym angielskim czasopiśmie naukowym.

W 1971 roku, po reorganizacji uczelni, objął kierownictwo Katedry, która przekształciła się w Międzywydziałowy Zakład Metod Matematycznych i Statystycznych; prowadził go aż do 1984 roku. W 1974 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego nauk rolniczych, a w 1988 roku tytuł profesora zwyczajnego. Tadeusz Caliński otrzymał także tytuł doktora honoris causa Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu (1998) oraz Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (2008).

W latach 1972–1978 pełnił funkcje pełnomocnika rektora w zakresie spraw studentów zagranicznych oraz dla Środowiskowego Ośrodka Informatyki. W roku akademickim 1981/1982 sprawował stanowisko prorektora do spraw nauki i współpracy międzynarodowej w swojej macierzystej uczelni. Na emeryturę przeszedł 1 października 1988 roku, na własną prośbę, ale jako profesor emerytowany kontynuuje działalność naukową w Katedrze Metod Matematycznych i Statystycznych Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Działalność naukowo-dydaktyczna w kraju i zagranicą

Profesor Tadeusz Caliński to nie tylko uznany twórca Poznańskiej Szkoły Biometrii, ale również wybitny dydaktyk i naukowiec. Jego kariera akademicka zaowocowała licznymi wizytami na uczelniach w Europie i poza jej granicami, wśród których znajdują się Belgia, Holandia, Francja, Indie, Japonia, Niemcy, Portugalia, a także Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Włochy. Dodatkowo, profesor Caliński etatowo współpracował z nhiều krajowymi ośrodkami naukowymi oraz badawczymi, których działalność koncentruje się na rolnictwie, naukach o przyrodzie i matematyce.

Jego aktywność naukowa obejmowała wygłaszanie referatów na licznych konferencjach oraz kursach międzynarodowych. Nawet po przejściu na emeryturę, nie ustawał w prowadzeniu wykładów dla doktorantów na renomowanych uczelniach w Mediolanie, Dortmundzie, Bari oraz Lizbonie. Warto podkreślić, że był aktywnym uczestnikiem zespołów badawczych w ramach współpracy z naukowcami z takich krajów jak Wielka Brytania, Holandia, Francja, Włochy i Japonia.

Wielkim osiągnięciem profesora Calińskiego jest jego członkostwo w międzynarodowych instytucjach naukowych, takich jak The International Biometric Society, The International Statistical Institute (wybrany w 1974) oraz Institute of Mathematical Statistics w Stanach Zjednoczonych. Jego dorobek akademicki obejmuje ponad 150 publikacji naukowych, w tym 79 studiów i rozpraw, ponad 30 artykułów oraz pięć monografii. Wśród jego istotnych osiągnięć są również 25 algorytmów z programami komputerowymi, w tym wdrożony pakiet SERGEN, który zdobył uznanie również za granicami naszego kraju.

Jako ekspert w dziedzinie biometrii, profesor Caliński zyskał popularność dzięki swojej metodologii analizy serii doświadczeń polowych oraz rozwinięciu teorii i zastosowań statystycznej analizy wielowymiarowej. Jego wykłady obejmowały różne tematy, takie jak statystyka matematyczna, biometryka stosowana oraz doświadczalnictwo ogrodnicze, a także sposoby wykorzystania informatyki w doświadczalnictwie zootechnicznym. Zwyczajowo prowadził wykłady na piątym roku matematyki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie od 1966 roku aż do swoich ostatnich dni prowadził seminaria magisterskie ze statystyki matematycznej, pod kierunkiem profesora powstało aż 53 prac magisterskich.

Profesor Caliński ma również znaczący wkład w kształcenie przyszłych kadr akademickich, gdyż wypromował 24 doktorów nauk, z których 12 uzyskało tytuły profesorskie. Udzielał konsultacji w zakresie analizy statystycznej i metodyki doświadczalnictwa dla magistrantów, doktorantów oraz pracowników Akademii Rolniczej w Poznaniu oraz wielu innych instytucji naukowych. Od 1966 roku prowadził także międzyuczelniane seminaria ze statystyki matematycznej i jej zastosowań, którym przewodziły grono poznańskich biometryków i statystyków.

Oprócz licznych wyróżnień, profesor Caliński zasiadał w radach i komitetach naukowych w kraju oraz za granicą, jak również był członkiem redakcji wielu krajowych oraz zagranicznych czasopism naukowych. Jego praca na rzecz nauki została doceniona przez Polskie Towarzystwo Biometryczne oraz Wydział Nauk Rolniczych i Leśnych Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, w którym to członkostwo utrzymuje od 1964 roku.

Odznaczenia i nagrody

Tadeusz Caliński zyskał wiele znaczących wyróżnień w trakcie swojej kariery, co świadczy o jego zaangażowaniu oraz osiągnięciach w różnych dziedzinach. Jego odznaczenia obejmują:

• złoty Krzyż Zasługi, który otrzymał w 1973,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1975,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, zdobyty w 1995,
• odznaka Honorowa „Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego”, przyznana w 1978,
• Laur Wydziału Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych Polskiej Akademii Nauk w 2008,
• medal im. Jerzego Spławy-Neymana Polskiego Towarzystwa Statystycznego, przyznany w 2012,
• a także liczne nagrody ministerialne i od Sekretarza Polskiej Akademii Nauk.

Zainteresowania pozanaukowe

Osobiste zainteresowania Tadeusza Calińskiego obejmują różnorodne pasje, które kształtują jego charakter i sposób spędzania wolnego czasu.

• turystyka,
• amatorska fotografia krajoznawcza,
• muzyka barokowa i klasyczna, zwłaszcza Bacha, Haendla, Haydna, Mozarta i Beethovena.

---

Oceń: Tadeusz Caliński

---