Pomnik Poległych Winiarczyków

---

Projekt i wymowa

Pomnik, który miał formę masywnego sześcioboku, oparty był na czterech słupach i czterech wolutach, a całość wieńczyła duża kula z krzyżem. Na bocznych ścianach tego sześcioboku znajdują się tablice pamiątkowe, upamiętniające dziewięćdziesięciu mieszkańców Winiar, którzy polegli w latach 1918–1921, w trakcie powstania wielkopolskiego, I wojny światowej oraz wojny polsko-bolszewickiej. Warto zaznaczyć, że był to pierwszy pomnik w mieście, który honorował powstańców wielkopolskich oraz poległych w I wojnie światowej.

Pomnik usytuowany był na skrzyżowaniu ulic: Długiej, która później przyjęła nazwę Winiarskiej, św. Stanisława oraz Plebańskiej. Znajdował się w bliskiej odległości od dawnej szkoły podstawowej nr 17, która została rozebrana w 1979 roku podczas budowy Osiedla Winiary, oraz domu katechetycznego. W tym ostatnim miejscu, od 1923 roku, odprawiano msze święte dla lokalnej społeczności Winiar.

Historia

Powstanie monumentalnego obiektu było zasługą kilku kluczowych postaci: proboszcza lokalnego Bolesława Kościelskiego, naczelnik gminy Antoniego Bajerleina, a także Wincentego Pokrywki oraz Sylwestra Mausza, rektora szkoły podstawowej nr 17. Kamień węgielny pod pomnik został wmurowany 26 grudnia 1922 roku. Uroczystość ta odbyła się w obecności generała Kazimierza Raszewskiego, który miał zaszczyt wręczyć Krzyże Walecznych Wincentemu Pokrywce oraz Antoniemu Bajerleinowi, dawnym dowódcom winiarskiego oddziału powstańczego z 1918 roku.

Monument został odsłonięty 6 maja 1923 roku. Niestety, los pomnika był tragiczny. W czasie II wojny światowej zniszczyli go niemieccy okupanci. Są nieoficjalne informacje sugerujące, że przed zniszczeniem udało się wydobyć tubę z aktem erekcyjnym oraz listą 90 poległych Winiarczyków, co niektórym daje nadzieję na ocalenie pamięci tych, którzy oddali życie. Mimo to, władze PRL nie wykazały zainteresowania odbudową tego ważnego symbolu. Po 1989 roku również nie podjęto żadnych działań, aby przywrócić pomnik do jego pierwotnej świetności.

Po latach zapomnienia, pomnik został zrekonstruowany i ponownie odsłonięty 4 października 2021 roku. Nowa lokalizacja znajduje się na skwerze Stanisława Bręczewskiego, blisko ul. Sokoła. Warto zauważyć, że w miejscu, gdzie wcześniej stał pomnik, pozostały trzy ocalałe stare lipy, które zostały posadzone w roku pierwszego odsłonięcia pomnika. Te drzewa znajdują się między torowiskami tramwajowymi linii piątkowskiej a dawnym spożywczym z 1969 roku.

---

Oceń: Pomnik Poległych Winiarczyków

---