Zbigniew Dolatowski

---

Biogram

Urodziny Zbigniewa Dolatowskiego przypadły na czasy przedwojenne i jego edukacja rozpoczęła się w Poznaniu, a następnie kontynuowana była w Rogoźnie. W grudniu 1939 roku, w kontekście wojennych zawirowań, jego rodzina – matka, starszy brat oraz on sam – zostali wysiedleni z Poznania. Przeprowadzili się do Generalnej Guberni, gdzie osiedlili się w Miechowie, w pobliżu Krakowa. To właśnie tam uczęszczał do szkoły powszechnej, którą ukończył w 1941 roku, a następnie podjął naukę w szkole handlowej, równocześnie stawiając pierwsze kroki na rynku pracy. Pracował w różnych zawodach – pasał kozy, zajmował się także szklarstwem, a przez pewien czas spędził w introligatorni. Obydwie te umiejętności towarzyszyły mu przez całe życie, gdyż książka, jako dzieło sztuki, zajmowała w nim szczególną pozycję.

Po zakończeniu II wojny światowej, Zbigniew Dolatowski przeniósł się z rodziną do Zabrza, gdzie ukończył technikum budowlane w Bytomiu. Jego marzeniem było studiowanie architektury w Krakowie, co jednak nie udało mu się zrealizować, w związku z czym stał się samoukiem. W latach 1950–1954 brał udział w zajęciach w ognisku plastycznym w Grodzisku Mazowieckim, które prowadził malarz Jan Skotnicki oraz historyk sztuki Andrzej Kossakowski.

W 1949 roku ożenił się z Krystyną Łubińską, utalentowaną romanistką, znaną ze swojego tłumaczenia dzieł takich autorów jak Emil Zola, Guy de Maupassant czy Marguerite Yourcenar. W 1950 roku osiedli się w Warszawie, gdzie pozostali aż do końca swojego życia. Od 1950 roku Zbigniew Dolatowski przez 42 lata związany był z Instytutem Urbanistyki i Architektury, a po jego rozwiązaniu z innymi instytucjami kontynuującymi tę działalność. Pełnił tam rolę kreślarza, rysownika oraz grafika. Opracowywał graficznie liczne publikacje Instytutu, w tym serie „Elementy Urbanistyki Polskiej”, co przyczyniło się do pogłębienia jego zainteresowań historią sztuki oraz liternictwem. Jego zdolności w tych dziedzinach były doceniane przez uznanych artystów, takich jak Roman Tomaszewski.

W drugiej połowie lat 50. XX wieku stworzył w swojej oficynie kilka dziesiątek publikacji, zaczynając od „Rzeczy o Szawarze” Adama Kotarbińskiego (1954) do „Pchły i rabina” Adama Mickiewicza (1998). W zasobach Biblioteki Narodowej znajduje się zapis: Pchła i rabin / Adam Mickiewicz; w dwusetną rocznicę urodzin Poety Zbigniew Dolatowski wyciął w linoleum i wydał w 22 egzemplarzach. W ramach swojego dorobku wydawniczego skompletował również 38 zeszytów „Exlibrisów Zbigniewa Dolatowskiego” (1962–2000) oraz 12 tomików „Exlibrisów konkursowych” i „Konkursowych znaków książkowych” (1983–1994).

W latach 70. XX wieku opracowywał specjalistyczne druki bibliofilskie dla Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie, w tym m.in. dzieło S. Przypkowskiego „Ad æquinoctium autumnale”. Od 1980 roku aż do swojej śmierci współpracował z Arno Piechorowskim, który w Reutlingen założył wydawnictwo bibliofilskie Aldus-Presse Reicheneck. Dolatowski odpowiedzialny był tam za typograficzne opracowanie oraz ilustrację dziesięciu książek, w tym „Der Rabe” E. A. Poe. W tej oficynie publikowano również artykuł poświęcony jego osobie.

Swoje graficzne umiejętności Nadawał także wspomnianym wydawnictwom „Biblioteki Anińskiej” Jerzego Z. Golskiego, a także Muzeum Historycznego m. st. Warszawy. Od 1970 roku aż do końca życia był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Książki w Warszawie, w którym to gronie, obok Andrzeja Bednarczyka oraz Romana Tomaszewskiego, założył Koło Typografów. W latach 1975–1980, Dolatowski przygotował pięć bibliofilskich wydawnictw książkowych, począwszy od Syreniusza „Pór roku. Kalendarza fenologicznego”, kończąc na pracach Czesława Miłosza „Podróży. Kompozycji”. Opracował także kształt graficzny czasopisma ekslibrisowego „el”, które powstało w 1990 roku z inicjatywy jednego z przyjaciół, bibliofila Janusza M. Szymańskiego.

Od 1973 roku był członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków, a od 1988 roku przynależał do Związku Artystów „Polska Sztuka Użytkowa”.

Twórczość artystyczna

Zbigniew Dolatowski był wszechstronnym artystą, który zajmował się grafiką artystyczną oraz użytkową, z uwzględnieniem szczególnie małych form. Wśród nich najistotniejszymi były ekslibris, które tworzył głównie za pomocą dwóch technik – linorytu oraz drzeworytu sztorcowego. Na początku swojej twórczości przygotowywał ekslibrisy dla grona przyjaciół, jednak z biegiem czasu zaczął przyjmować zamówienia od osób prywatnych, bibliotek oraz instytucji kulturalnych.

Jego pierwsze ekslibrisy powstały w 1956 roku, a do roku 2000 uzbierał aż 878 prace. Dolatowski zyskał uznanie dzięki osiągnięciu wysokiego poziomu w technice drzeworytu sztorcowego, szczególnie w klasycznych, czarno-białych i literniczych wydaniach.

Od lat 60. XX wieku, brał udział w krajowych oraz zagranicznych wystawach zbiorowych. Wśród nich można wymienić:

• Międzynarodowe Biennale Ekslibrisu Współczesnego w Malborku (I–XVIII, 1963–2000),
• wystawy pokonkursowe Konkursu Graficznego im. Józefa Gielniaka w Jeleniej Górze (1977, 1978, 1979 i 1985, z trzy razy zdobył wyróżnienie),
• Międzynarodowe Quadriennale – Małe Formy Graficzne w Bańskiej Bystrzycy w Czechosłowacji (1973 i 1977),
• Małe Formy Grafiki w Łodzi (1979, 1981, 1987),
• Quadriennale Drzeworytu i Linorytu Polskiego w Olsztynie (wyróżnienie w 1991 za zestaw prac),
• wystawa pokonkursowa „Laureaci 1973–1978” w Warszawie w 1979 roku,
• wystawa pokonkursowa Ogólnopolskiego Konkursu na Grafikę o Tematyce Biblijnej (Warszawa 1984 – II nagroda),
• coroczna Międzynarodowa Wystawa Miniatur w Toronto (lata 1987–1990),
• wystawa „Międzynarodowy Drzeworyt” w Urawa (Japonia; 1987, 1988, 1989).

Twórczość Zbigniewa Dolatowskiego to przykład nieprzeciętnego talentu oraz pasji w zakresie grafiki, a jego prace pozostają nie tylko dziedzictwem artystycznym, ale i istotnym elementem polskiej kultury graficznej.

Wystawy

Artysta od 1966 roku z pasją prezentował swoje prace na licznych indywidualnych wystawach poza Polską. Miejsca takie jak Appeldorn (Holandia), Frederikshavn (Dania), Kronach, Münsingen, Pfullingen oraz Reutlingen (gdzie wystawiał dwukrotnie), a także Schloss Bauschlott w Niemczech, gościły jego unikalne dzieła. W kraju jego twórczość była eksponowana w takich miastach jak Częstochowa, Jędrzejów, Koszalin, Słupsk, Lublin, Malbork oraz Łódź, gdzie wystawiał swoje prace trzykrotnie: w latach 1968, 1974 i 1991. Oprócz tego, jego dorobek artystyczny był prezentowany w Łowiczu, Piotrkowie Trybunalskim, Płocku, Starym Sączu, Toruniu oraz Warszawie, gdzie również zaprezentował swoją twórczość dwukrotnie.

Jego styl był nie tylko rozpoznawalny, ale także unikalny, dzięki czemu zyskał uznanie wśród miłośników ekslibrisów. Jako artysta był wielokrotnym laureatem nagród i wyróżnień na różnorodnych konkursach oraz wystawach grafiki. W szczególności w dziedzinie ekslibrisu zdobył cztery nagrody w Barcelonie (Hiszpania), pierwszą nagrodę na konkursie „Lago Maggiore” w Luino (Włochy, 1986), a także nagrody w Torgiano (Włochy, 1987) oraz Grand Prix w Nancy (Francja). Oprócz tego, otrzymał pierwszą nagrodę w Turynie i Nałęczowie.

W nowym tysiącleciu, artysta intensywnie przygotowywał się do swojego życia wydarzenia, planując wystawę w Warszawskiej Galerii Ekslibrisu. Opracował zarówno treść, jak i formę katalogu oraz koncepcję wystawy, niestety, zaledwie dwa tygodnie przed jej otwarciem zmarł. Janina Saffarini, prowadząca wówczas galerię, we wstępie do katalogu wystawy wspomniała o intensywnych przygotowaniach artysty: „snuliśmy projekty dotyczące jego wystawy w galerii, omawialiśmy punkt po punkcie ekspozycję, katalog i scenariusz wernisażu. Zbyszek bardzo się cieszył na tę wystawę, nie mógł doczekać się jej terminu. Od kilku miesięcy przygotowywał bardzo starannie materiały do ekspozycji i uzupełniał listę opus. Cieszył się, że tylu przyjaciół przyjęło zaproszenie na wernisaż. Spotkanie miało być „wielką galą” świata ekslibrisowego. (…) Zabrakło dwóch tygodni, żeby zrealizować jego marzenia do końca. Z wystawą Zbyszka i wielkim żalem po nim wchodzimy w nowe tysiąclecie”.

---

Oceń: Zbigniew Dolatowski

---