Klasztor karmelitanek bosych w Poznaniu

---

Historia

W roku 1618 miało miejsce przybycie pierwszych karmelitów bosych do Poznania, co oznaczało początek budowy klasztoru i kościoła na Wzgórzu Świętego Wojciecha. Już w 1624 roku podjęto starania o ufundowanie klasztoru dla sióstr karmelitanek bosych. Dzięki ofiarom, które przekazała Katarzyna z Leszczyńskich Czarnkowska, wojewodzina łęczycka, zakupiono kilka domów naprzeciwko klasztoru. Mimo tych działań, fundacja nie doszła do skutku.

Następne starania w celu założenia klasztoru podejmowała królowa Ludwika Maria Gonzaga oraz jej mąż, król Jan Kazimierz. W 1665 roku do Poznania przybyły cztery siostry z karmelu lubelskiego. Jako miejsce tymczasowe wyznaczono jedną z kamienic znajdującą się przy poznańskim rynku. W 1672 roku rozpoczęto budowę kościoła przy ul. Psiej, która później zyskała nową nazwę – ulicę Panieńską (obecnie ul. Szkolna). Obok nowo wzniesionej świątyni umiejscowiono także klasztor, do którego karmelitanki przeniosły się w 1678 roku.

Początek XVIII wieku nie był korzystny dla zakonu. Zabudowania klasztorne ucierpiały podczas oblężenia miasta w 1704 roku. Ponadto, region ten nawiedziła epidemia, która dotknęła także mieszkanki klasztoru. Mimo trudności wspólnota nadal się rozwijała, a klasztor odgrywał ważną rolę na religijnej mapie Poznania.

W wyniku rozbiorów Polski pruskie władze zaczęły ograniczać działalność Kościoła katolickiego, wprowadzając m.in. zakaz przyjmowania nowych zakonnic oraz konfiskując mienie zakonne. Ostatecznie poznański karmel został skasowany w 1823 roku, a sześć ostatnich sióstr wywieziono do klasztoru cysterek w Owińskach. Kościół przekazano braciom czeskim, a budynki klasztorne przekształcono w szkołę, co dało początek obecnej nazwie ulicy. W połowie XIX wieku kościół oraz część dawnego klasztoru zostały rozebrane, a pozostałe zabudowania przeznaczono na szpital miejski, który funkcjonował do 2017 roku.

Pragnienie powrotu karmelitanek do Poznania było wciąż mocno odczuwalne wśród mieszkańców, zwłaszcza wśród przedstawicieli ziemiaństwa i duchowieństwa. Konstytucja pruska z 1867 roku umożliwiała zakładanie nowych klasztorów. W tym samym roku sprowadzono osiem sióstr, głównie z Belgii i Francji, które zamieszkały na Ostrowie Tumskim, a następnie przeniosły się do nowo wybudowanego klasztoru oraz kaplicy przy ul. Wieżowej. Wkrótce w zakonie zaczęły wstępować Polki. Niestety, sytuacja zaczęła się dramatycznie zmieniać w wyniku polityki Kulturkampfu, wymierzonej w Polaków i Kościół. Już w 1874 roku pruskie władze zmusiły część zakonnic do opuszczenia klasztoru, a rok później wspólnota została rozwiązana. Siostry, na czele z Marią Ksawerą od Jezusa (Marią Czartoryską), udały się do Krakowa, gdzie założyły nowy karmel przy ul. Łobzowskiej, licząc na możliwość powrotu do Wielkopolski. Klasztor i kaplica zostały przekazane w użytkowanie Arcybiskupiemu Seminarium Duchownemu. W chwili obecnej na miejscu dawnego klasztoru przebiega ulica Stefana Wyszyńskiego, znana jako trasa chwaliszewska.

W 1920 roku karmelitanki po raz trzeci powróciły do Poznania, tworząc nową wspólnotę z sióstr przybyłych z Krakowa. Na początku osiedliły się w domu przy ul. Kopczyńskiego, obecnie ul. Dmowskiego, na Świętym Łazarzu. Rok 1925 to czas rozpoczęcia budowy klasztoru oraz kościoła przy ul. Niegolewskich, którego projekt stworzył Roger Sławski. Klasztor poświęcił kard. August Hlond w 1927 roku, a dwa lata później oddano do użytku kościół, który konsekrowano w 1933 roku. Część sióstr uczestniczyła w fundacji nowego klasztoru w Wilnie. Możliwości działania karmelitanek ograniczył rok 1940, gdy władze hitlerowskie skonfiskowały posiadłość, aby przekształcić ją w szkołę muzyczną, zmuszając zakonnice do przeniesienia się do Krakowa, w klasztorze na Wesołej, gdzie przetrwały trudny czas II wojny światowej. W trakcie walk o wyzwolenie Poznania w 1945 roku pierwsze siostry przybyły z Małopolski.

Niestety, po wojnie budynki przy ul. Niegolewskich zajęło NKWD, a później Urząd Bezpieczeństwa. Po tym komunistyczne władze przeznaczyły klasztor na szpital ginekologiczno-położniczy, który działa do dziś jako Szpital Świętej Rodziny. W międzyczasie siostry tymczasowo zamieszkały w wynajętym lokum przy ul. Chełmońskiego. W tym okresie o. Józef Prus, prowincjał karmelitów, wynajął dom przy ul. Święty Wojciech 19 od komendy wojskowej. Karmelici powrócili do pobliskiego kościoła i klasztoru św. Józefa. Karmelitanki wprowadziły się do nowego miejsca w październiku 1945 roku. Obiekt, który był uszkodzony w wyniku działań wojennych, wymagał znaczących napraw, które sukcesywnie były podejmowane przez nowe mieszkanki.

W latach osiemdziesiątych teren klasztoru został powiększony, a sam budynek rozbudowany według projektu Jana Kopydłowskiego. W 1991 roku karmelitanki uzyskały prawo własności domu i gruntu. Obecnie poznańska wspólnota karmelitanek bosych funkcjonuje w ramach warszawskiej prowincji zakonu karmelitów.

Działalność

W klasztorze karmelitanek bosych w Poznaniu życie zakonne realizowane jest na podstawie rad ewangelicznych, zgodnie z charakterystycznym dla zakonu charyzmatem. Siostry, które decydują się na wstąpienie do karmelu, akceptują reguły życia ujęte w klauzurze papieskiej. Życie uwzględnia kontemplację oraz zaangażowanie w Kościół, bez zewnętrznej działalności. Mimo odosobnienia od świata zewnętrznego, karmelitanki stają się aktywne poprzez modlitwę, wyrzeczenia oraz interakcje z ludźmi, oferując im wsparcie.

W czasach pierwszej fundacji klasztor stał się dla mieszkańców Poznania przestrzenią modlitwy i medytacji. W momentach lęku lub niepokoju, oferował schronienie, będąc miejscem, gdzie zwracano się do Boga o pomoc. W okresie Kulturkampfu siostry karmelitanki wykazały się odwagą, angażując się w obronę narodu oraz Kościoła, który był prześladowany przez pruskie władze. W trudnych czasach wspierały między innymi abpa Mieczysława Ledóchowskiego, który zmagał się z szykanami.

Autorką pierwszej biografii tego wybitnego męża stanu była matka Jadwiga Wielhorska, co świadczy o charakterystycznym zaangażowaniu sióstr w ważne sprawy społeczne. W XIX wieku kluczowym aspektem działalności karmelitanek była także propagacja kultu św. Józefa, co wpłynęło na życie duchowe nie tylko w ich wspólnocie, ale i wśród wiernych w całym regionie.

---

Oceń: Klasztor karmelitanek bosych w Poznaniu

---