Pałac arcybiskupi w Poznaniu to znaczący zabytek architektury, który znajduje się na malowniczej wyspie Ostrów Tumski. Właściwie usytuowany pod adresem ul. Ostrów Tumski 1, pełni ważną rolę jako rezydencja poznańskich biskupów, a od 1821 roku, arcybiskupów.
Obiekt ten został oficjalnie wpisany do rejestru zabytków 22 lutego 1960 roku, co podkreśla jego historyczne i kulturowe znaczenie dla regionu oraz kraju. Pałac jest nie tylko miejscem pełnienia obowiązków religijnych, lecz również stanowi istotny element dziedzictwa architektonicznego Poznania.
Historia
Najstarsza informacja dotycząca poznańskiej rezydencji, która została wzniesiona przez biskupa Wojciecha Jastrzębca, datuje się na 1404 rok. W okresie biskupa Andrzeja z Bnina, pałac przeszedł znaczne rozszerzenie, co zdecydowanie wpłynęło na jego funkcjonalność oraz wygląd. W latach 1505–1508, na mocy fundacji biskupa Jana Lubrańskiego, dobudowano drugie skrzydło od strony Cybiny.
W połowie XVI wieku biskup Andrzej Czarnkowski przeprowadził kolejną renowację, dostosowując obiekt do ówczesnych standardów i potrzeb. Niestety, rezydencja została zniszczona w czasie potopu szwedzkiego, ale później odbudowano ją dzięki współpracy biskupów Wojciecha Tolibowskiego oraz Stefana Wierzbowskiego.
W czasie wojny północnej, pałac ponownie popadł w ruiny, jednak w 1730 roku biskup Jan Tarło podjął działania rewitalizacyjne, które przekształciły go w barokowy gmach według projektu architekta Pompeo Ferrariego. Późniejsze lata przyniosły kolejne, znaczące przebudowy, które miały miejsce w latach 1827–1830 oraz w drugiej połowie XIX wieku.
W okresie międzywojennym, jedno ze skrzydeł pałacu, które uległo zniszczeniu w wyniku powodzi z 1760 roku, zostało należycie odbudowane, co przyczyniło się do zachowania historycznego charakteru tego ważnego obiektu.
Opis
Pałac arcybiskupi usytuowany jest w obrębie rezydencji arcybiskupiej, której szczególnym elementem jest reprezentacyjny dziedziniec, zlokalizowany od zachodniej strony budynku. Teren ten jest otoczony przez dawne zabudowania gospodarcze, znajdujące się od wschodu oraz południa, a także poprzez ogród umiejscowiony po stronie południowej.
Budynek pałacu zajmuje późnoklasycystyczne skrzydło zachodnie, które swoją obecną formę zyskało w wyniku przeprowadzonej przebudowy między latami 1852 a 1854, zrealizowanej z inicjatywy arcybiskupa Leona Przyłuskiego. Autorzy projektu budowlanego to Juliusz Salkowski oraz Gustav Schultz, a modyfikacje wniósł Karl Heinrich Schinkel.
Wejście do pałacu prowadzi przez imponujący balkonowy portyk, w którym zastosowano wtórnie kolumny jońskie, pochodzące z 1829 roku. Pod tym portykiem umieszczone są dwie marmurowe rzeźby świętych Piotra i Pawła, wykonane między 1864 a 1865 rokiem przez Oskara Sosnowskiego w Rzymie. Do roku 1945 rzeźby te znajdowały się po bokach głównego ołtarza w katedrze poznańskiej.
Skrzydło północne, wzniesione na reliktach XV i XVI-wiecznych murów, charakteryzuje się klasycystyczną bramą oraz wielkim dwukolumnowym portykiem z końca XVIII wieku. Skrzydło to pełni obecnie funkcję siedziby Metropolitalnego Sądu Duchownego. Warto dodać, że krótkie skrzydło wschodnie zostało zbudowane na początku XX wieku.
Figura św. Jana Nepomucena
Na skwerze, który znajduje się przed pałacem, można spotkać niezwykle interesującą późnobarokową figurę św. Jana Nepomucena, umiejscowioną na eleganckim rokokowym cokole. W 1957 roku, figura ta została przeniesiona w to miejsce z Kobylegopola. Wcześniej, aż do 1957 roku, zdobiła ona teren przed pałacem Mycielskich, który niestety został zniszczony podczas II wojny światowej i znajdował się w Kobylimpolu.
Figura św. Jana Nepomucena, stworzona w 1694 roku z piaskowca, była fundacją Franciszka Skaławskiego. W 1890 roku przeszła rewitalizację, zleconą przez hrabiego Józefa Mycielskiego, który był ówczesnym właścicielem Kobylegopola. Dzięki tym staraniom, figura zachowała swój urok i znaczenie, będąc ważnym elementem tego historycznego miejsca.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 04.09.2018 r.]
- Rejestr zabytków | Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu [online], poznan.wuoz.gov.pl [dostęp 04.09.2018 r.]
- Poznań – Pałac Arcybiskupi « Zamki Rotmanka [online], zamki.rotmanka.com [dostęp 03.09.2018 r.]
- Pałac arcybiskupi, Poznań - Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 03.09.2018 r.]
- Pałac Arcybiskupi (Ostrów Tumski 1) - Turystyka - Poznan.pl [online], www.poznan.pl [dostęp 03.09.2018 r.]
- kubagerdotcom [online], kubagerdotcom [dostęp 03.09.2018 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Pałace":
Pałac Górków w Poznaniu | Pałac Mielżyńskich w Poznaniu | Pałac w Morasku | Pałac Anderschów w Poznaniu | Pałac Działyńskich w Poznaniu | Pałac w RadojewieOceń: Pałac arcybiskupi w Poznaniu