Pałac Górków w Poznaniu

---

Położenie

Tradycyjnie określany jako Pałac Górków, zespół zabudowań zlokalizowany jest w południowo-wschodniej części narożnika bloku przyrynkowego Starego Miasta. Obszar ten jest ograniczony przez ulice: Wodną, Klasztorną, Kozią oraz Świętosławską. Zmiany te, dotyczące zarówno własności, jak i architektury, miały miejsce w późniejszym okresie.

Warto dodać, że oryginalnie pałac został usytuowany na wschodniej części wspomnianego bloku. Podobno wznosił się on na czterech średniowiecznych działkach. Dwie z nich znajdowały się od strony ulicy Wodnej, wznosząc się w kierunku prostopadłym (wąską stroną) do tej ulicy, a pozostałe dwie były ulokowane w tylnej części, mając dłuższe boki równoległe do ul. Wodnej.

Historia

W wyniku przekształceń, jakie miały miejsce w XVI wieku, pałac Górków w Poznaniu stał się rzeczywistym przykładem renesansowej architektury. Prace nad przebudową kamienic w sąsiedztwie zainicjował Andrzej II Górka, po śmierci swojego ojca, chociaż można przypuszczać, że pomysł wyszedł od Łukasza II. Proces ten zaczął się około 1535 roku, kiedy to obaj bracia zyskali wpływowe stanowiska w Wielkopolsce: Łukasz jako wojewoda poznański oraz Andrzej będący starostą generalnym. W tę historię wpisuje się również fakt, że w 1509 roku Łukasz odziedziczył dwie frontowe kamienice po teściu, Andrzeju z Szamotuł, które utworzyły północne skrzydło przyszłego pałacu.

W 1536 roku, Łukasz II uzyskał od króla Zygmunta Starego nadanie działek przy ulicy Koziej, co miało znaczny wpływ na rozbudowę rezydencji, poszerzając jej przestrzenie o tylnią kamienicę, która obecnie stanowi południowe skrzydło pałacu. Zgromadzenie tak dużej posiadłości w obrębie staromiejskich murów atestowało jego prestiż oraz drewno na przyszłą budowę.

Przebudowy, które trwały głównie pomiędzy 1544 a 1549 rokiem, owocowały powstaniem pałacu o planie prostokąta o proporcjach 1:2, z wewnętrznym dziedzińcem oraz architektonicznymi rozwiązaniami łączącymi estetykę z funkcjonalnością. Obiekt charakteryzował się także innowacyjnym rozwiązaniem, jakim był ogród na dachu.

Andrzej II Górka, jako luteranin, udostępniał swoje salony na potrzeby nabożeństw dla współwyznawców, w tym również dla braci czeskich. Kiedy jednak powódź zrujnowała większość kościołów w Poznaniu, otworzył drzwi swojego pałacu także katolikom. Działo się to w czasach, gdy w 1563 roku ukonstytuowała się polska parafia luterańska, a roku następnego – parafia niemiecka.

Po śmierci Stanisława, ostatniego z rodu Górków, pałac trafił w ręce Wojciecha Czarnkowskiego, a w 1596 roku nabyła go Rada Miasta Poznania. Zaledwie dziewięć lat później sprzedano go benedyktynkom z Chełmna, które przekształciły go na klasztor. Ta funkcja trwała aż do kasaty zakonu w 1828 roku. Wówczas budynki poklasztorne stały się siedzibą Gimnazjum św. Marii Magdaleny.

W latach późniejszych pałac jako siedziba żeńskiej szkoły średniej oraz mieszkania czynszowe przeszedł szereg przebudów, które znacząco zmieniały jego pierwotny wygląd. W latach 1919-1931 w budynku funkcjonowała Spółka Przesławski i Cierniak, zajmująca się produkcją materiałów introligatorskich. Niestety, w 1945 roku, pałac uległ poważnym uszkodzeniom, co wymusiło jego odbudowę w latach 1960-1967. Wówczas odkryto oraz odrestaurowano wiele renesansowych detali, jak arkady czy portale.

Obecnie, w pałacu mieści się Muzeum Archeologiczne, które szczyci się najbogatszymi zbiorami starożytności egipskich w Polsce, w tym obeliskiem Ramzesa II, przypominającym o dawnych czasach i kulturach. Po renowacji monolit odzyskał swoje pierwotne blask 23-karatowego złota. Inną istotną wystawą są „Pradzieje Wielkopolski”, które przyciągają licznych zwiedzających.

Literatura

W literaturze dotyczącej Pałacu Górków w Poznaniu wyróżnia się kilka istotnych pozycji.

– T. Jakimowicz, Pałac Górków w Poznaniu, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 1998, ISBN 83-87847-01-1.

---

Oceń: Pałac Górków w Poznaniu

---