Andrzej Zdzisław Bzdęga

Nauka i edukacja

Andrzej Zdzisław Bzdęga to postać o wybitnym dorobku w dziedzinie germanistyki, który urodził się 10 listopada 1927 roku w Poznaniu. To właśnie tutaj rozpoczęła się jego niezwykła kariera, która trwała do 27 października 2003 roku, kiedy to zmarł w Częstochowie.

Bzdęga był niezwykle utalentowanym językoznawcą i leksykografem, którego prace przyczyniły się do rozwoju polskiej germanistyki. Jako profesor na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, jego działalność edukacyjna i badawcza zyskała uznanie w kraju i za granicą.

Współautor wielu cenionych słowników polsko-niemieckich i niemiecko-polskich, przyczynił się do poprawy komunikacji międzykulturowej oraz lepszego zrozumienia języka niemieckiego w Polsce. Jego wkład w rozwój leksykografii pozostaje nieoceniony.

Życiorys

Andrzej Zdzisław Bzdęga jest postacią znaczącą w dziedzinie germanistyki i anglistyki, a jego edukacja rozpoczęła się w latach 1948–1952. Studiował na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie jego nauczycielami byli uznani profesorowie, jak Gustaw Foss oraz Eugeniusz Słuszkiewicz.

Po zakończeniu studiów, w roku 1952, rozpoczął pracę w Katedrze Filologii Germańskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie najpierw pełnił funkcję asystenta, a z czasem w 1955 roku został adiunktem. Jego naukowa kariera zyskała na znaczeniu, kiedy w 1960 roku obronił doktorat na podstawie rozprawy „Reduplizierte Wortbildung im Deutschen”.

W latach 1965/66 miał okazję pracować jako adiunkt na prestiżowym uniwersytecie w Chicago, co dodatkowo wzbogaciło jego doświadczenie zawodowe. W 1969 roku habilitował się, opierając swoją pracę na temacie „Binärstrukturen des Deutschen”. Następnie, między 1970 a 1978 rokiem, był docentem w Instytucie Filologii Germańskiej UAM, a w 1978 roku awansował na profesora nadzwyczajnego, co potwierdziło jego wysoką pozycję w dziedzinie naukowej.

W 1987 roku, po latach poświęconych kształceniu i w pracy naukowej, uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Andreas Bzdęga kierował Zakładem Języków Zachodniogermańskich w latach 1974–1992, a następnie Zakładem Języka Niemieckiego do 1998 roku. Pracował także jako wicedyrektor w instytucie, a jego zaangażowanie w prace naukowe było niezaprzeczalne.

W ciągu swojej kariery wypromował 13 doktorów, w tym takie osoby jak Gabriela Koniuszaniec czy Eugeniusz Rajnik. Ponadto był recenzentem dla 22 doktoratów oraz 16 prac habilitacyjnych. Przez długi czas pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopisma „Studia Germanica Posnaniensia”, znacząco przyczyniając się do jego rozwoju.

Andrzej Bzdęga znany jest jako osoba skromna, życzliwa i otwarta, która zawsze chętnie pomagała swoim uczniom oraz studentom. Jego pasje obejmowały też muzykę poważną oraz malarstwo, co czynili go nie tylko wybitnym naukowcem, ale również osobą o szerokich horyzontach kulturowych.

Osiągnięcia naukowe

Andrzej Zdzisław Bzdęga był ważnym przedstawicielem polskiego językoznawstwa, który prowadził szerokie badania w różnych dziedzinach tej nauki. Jego prace obejmowały tematy takie jak słowotwórstwo opisowe i historyczne, gramatyka, fonetyka oraz leksykologia. Inspirując się osiągnięciami amerykańskich strukturalistów oraz gramatyką generatywną, w swoich publikacjach propagował binarny opis struktur językowych. Jako pionier w dziedzinie polskiej germanistyki, z powodzeniem wykorzystywał koncepcję gramatyki generatywno-transformacyjnej do analizy współczesnego języka niemieckiego.

Bzdęga był także współautorem znaczących słowników polsko-niemieckich i niemiecko-polskich, których wspólnym dziełem jest współpraca z Janem Choderą oraz Stefanem Kubicą. Słowniki te doczekały się wielu wydań i stanowią istotny wkład w rozwój polsko-niemieckiej leksykografii praktycznej. Od lat 70-tych XX wieku profesor intensywnie badał kontrastywną analizę w aspekcie zarówno teoretycznym, jak i praktycznym. Wśród jego ważnych prac znajduje się monografia z 1980 roku, poświęcona polskim i niemieckim przymiotnikom.

Oprócz tego, Bzdęga był autorem, współautorem oraz tłumaczem wielu tekstów z zakresu językoznawstwa oraz historii, w tym słowników dotyczących terminologii używanej w niemieckich językach kancelaryjnych. Doceniano go za ogromną erudycję w zakresie językoznawstwa, co pozwoliło mu skutecznie pisać o rozwoju ogólnych badań językoznawczych oraz historii językoznawstwa germanistycznego w Polsce.

Ważniejsze publikacje naukowe (w porządku chronologicznym)

  • Słownik trudniejszych wyrazów niemieckich w Aktach Stanów Prus Królewskich, t. I-II, 1479-1492. Toruń: PWN, 1959 (współpr. Halina Zawadzka),
  • Abriss der beschreibenden deutschen Grammatik. Warszawa: PWN, 1961 (współaut. Gustaw Foss),
  • Poznańska księga prawa magdeburskiego i miśnieńskiego = Das Posener Buch des Magdeburger und Meissner Rechts. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1964 (współaut. Witold Maisel),
  • Reduplizierte Wortbildung im Deutschen. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1965,
  • Binärstrukturen des Deutschen. Poznań 1972 (maszynopis),
  • Podre̦czny słownik polsko-niemiecki. Handwörterbuch Polnisch-Deutsch. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973 (współaut.: Jan Chodera, Stefan Kubica),
  • Das Adjektiv im Polnischen und Deutschen: Versuch einer Konfrontation. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980,
  • Prawo starochełmińskie: 1584 (1394) pod red. Witolda Maisa i Zbigniewa Zdrójkowskiego; przekł. [z łac. i niem.]: Andrzej Bzdęga i Alicja Gaca. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Toruń: UMK, 1985,
  • Altdeutsche Chrestomathie. Teil I. Gotisch, Altniederdeutsch, Althochdeutsch. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1991 (współaut. Izabela Prokop),
  • Die niederdeutsche Siedlungsmundart im Lipnoer Lande. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1972 (współpr. Gustaw Foss),
  • Podre̦czny słownik niemiecko-polski, polsko-niemiecki. Knurów: LexLand, 2007 (współaut. Jan Chodera, Stefan Kubica).

Nagrody i odznaczenia

Andrzej Zdzisław Bzdęga jest osobą, która w swojej karierze zdobyła wiele znaczących nagród oraz odznaczeń. W 1973 roku został uhonorowany Złotym Krzyżem Zasługi, co stanowiło wyraz uznania za jego wkład w rozwój społeczny i zawodowy.

Kolejnym istotnym wyróżnieniem, które otrzymał, był Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1980 roku. To prestiżowe odznaczenie podkreśla jego zaangażowanie w sprawy kraju oraz jego zasługi na rzecz społeczności.

Przypisy

  1. Jarosław Aptacy: Der Beitrag Andrzej Bzdęgas zur Wortbildunglehre des Deutschen und Polnischen, [w:] Estudios Filologicos Alemanes; Vol. 13. Sevilla 2007 r., s. 175–182.
  2. Gabriela Koniuszaniec: Nachruf 2004 r. (plik elektroniczny).
  3. Jarosław Aptacy: Andrzej Zdzisław Bzdęga (biogram dla Biblioteki Kórnickiej, plik elektroniczny), 2004 r.
  4. Agnieszka Frączek/Ryszard Lipczuk: Słowniki polsko-niemieckie i niemiecko-polskie – historia i teraźniejszość. Wołczkowo: Oficyna In Plus, 2004 r., s. 127–133.
  5. Andrzej Kątny: Professor Andrzej Bzdęga zum 60. Geburtstag, [w:] Theorie und Praxis der deutsch-polnischen Konfrontation…, 1989 r., s. 5–14.
  6. Do prac A.Z. Bzdęgi odwołuje się m.in. Jan A. Czochralski: Gramatyka niemiecka dla Polaków. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1980 r.
  7. a b Jan Załubski: Nauka nie na pokaz, [w:] Życie Uniwersyteckie (Poznań) 1/57, styczeń 1998 r., s. 8.
  8. Por.: Andrzej Z. Bzdęga: Schwerpunkte und Perspektiven synchronen Sprachvergleichs, [w:] Kwartalnik Neofilologiczny XXXIII, 1986 r., 2, s. 301–306.
  9. Np.: Postęp i tradycja w językoznawstwie, [w:] Scripta Neophilologica Posnaniensia, t. 1. Poznań, 1999 r., s. 3–14.

Oceń: Andrzej Zdzisław Bzdęga

★★★★★
Średnia ocena:4.47 Liczba ocen:10