Franciszek Fenikowski

---

Życiorys

Franciszek Fenikowski przyszedł na świat 15 maja 1922 roku w Poznaniu. Wychowywał się w rodzinie, w której znaczącą rolę odgrywała edukacja – jego ojcem był Kazimierz Marian Fenikowski, profesor gimnazjum i doktor filologii klasycznej, a matką Zofia, z domu Buczyńska, pierwsza żona Malkowska. Podczas II wojny światowej jego losy były zróżnicowane – pracował w różnych zawodach, takich jak robotnik, kreślarz, mierniczy oraz biuralista.

Po zakończeniu działań wojennych podjął studia, a swoje wykształcenie zdobył na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie ukończył filologię polską. Fenikowski zadebiutował jako poeta w 1945 roku, publikując swoje wiersze w dwutygodniku „Życie Literackie”, wydawanym w Poznaniu. W okresie 1956–1957 współpracował z tygodnikiem „Ziemia i Morze”.

W latach 1948–1980 mieszkał na Wybrzeżu Gdańskim, co miało istotny wpływ na jego twórczość literacką, która powstała głównie w tym czasie. Od 1948 do 1955 roku pracował jako dziennikarz w „Dzienniku Bałtyckim”. Niestety, z powodu kłopotów zdrowotnych związanych z chorobą serca, począwszy od 1955 roku, przeszedł na rentę, co jednocześnie przyczyniło się do intensyfikacji jego działalności twórczej.

Fenikowski był również aktywny w organizacjach literackich – w latach 1953–1957 pełnił funkcję prezesa gdańskiego oddziału Związku Literatów Polskich oraz był radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku. W pierwszym okresie swojej kariery pisarskiej podporządkował się ideom socrealizmu, jednak z czasem jego twórczość prozatorska nabrała nowego kierunku, koncentrując się na tematyce morskiej. Jego popularność zapewniła mu trylogia Kaper z „Morskiego Psa”, Baszta Trzech Koron oraz Smok króla Augusta.

Fenikowski pisał także zbiory bajek i legend, które odnosiły się do regionu Kaszub oraz miast takich jak Gdańsk i Toruń, gdzie zaprezentował swoje prace w książkach takich jak Okręt w herbie, Gdańska szkatułka oraz Piernikowe miasto. Regularnie publikował tomiki poezji, które przyczyniły się do jego uznania w środowisku literackim.

Poza pisarską działalnością, wspierał młodszego kaszubskiego twórcę Augustyna Necla, który rozpoczął swoją artystyczną drogę jako amator w wieku około pięćdziesięciu lat, bez formalnego wykształcenia. Fenikowski nie tylko promował jego dzieła, ale także redagował jego teksty, by ułatwić mu wejście na literacką scenę.

Ostatnie lata życia poeta spędził w Warszawie, gdzie zmarł 15 listopada 1982 roku. Został pochowany na cmentarzu parafii św. Katarzyny na Służewcu. Jego bogata spuścizna literacka została przekazana do Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, co świadczy o jego nieprzemijającym wpływie na polską kulturę literacką.

Nagrody

Franciszek Fenikowski, uznawany za jednego z wybitniejszych twórców, został uhonorowany szeregiem nagród w trakcie swojej kariery artystycznej. Poniżej przedstawiamy kluczowe wyróżnienia, które zdobył w różnych latach:

• 1950 – nagroda miasta Gdyni,
• 1959 – nagroda miasta Gdańska,
• 1959 – nagroda Trójmiasta,
• Nagroda im. Mariusza Zaruskiego,
• 1971 – Medal Stolema.

Twórczość

Powieści

Franciszek Fenikowski był autorem wielu powieści, które zdobyły uznanie czytelników i krytyków. Na liście jego dzieł odnajdujemy tytuły takie jak Zakręt Pięciu Gwizdków (1951), Pierścień z łabędziem (1952), oraz Długie morze (1956). W jego twórczości znajdują się również kontrowersyjne pozycje takie jak Rękopis z „Gospody pod Łososiem” (1957) i Zapadły zamek (1958). Warto wspomnieć o Trójkącie diabła (1981) i niezwykłej serii trylogii, której części to Kaper z „Morskiego Psa” (1959), Baszta Trzech Koron (1960) oraz Smok króla Augusta (1961). Fenikowski stworzył również dylogię, w skład której wchodzą tytuły takie jak Czerwona ręka (1974) oraz Sea-gull (1976).

Wiersze

W swoim dorobku poetyckim autor pozostawił wiele znakomitych utworów. Wiersze takie jak Odra szumi po polsku (1946), napisane wspólnie z Leszkiem Golińskim, Lewy brzeg (1951) oraz Oddycham morzem (1952) pozwalają wniknąć w jego wrażliwość artystyczną. Inne ważne prace to Ziemia – gwiazda zielona (1956), Gburzy z Gnieżdżewa (1958), a także Statek błaznów (1959). Wśród jego dzieł znajdziemy także Wlazł kotek na płotek, czyli Poezja polska w przekroju (1960) i Gramatykę morza (1972). Poza tym, Msza żałobna (1972), Kamienne kręgi (1974), Na początku było Oksywie (1978), Zamki z piasku (1979), Ręka i miecz (1980), oraz Noc nie trwa wiecznie (1990, pośmiertnie) to także wyrazisty obraz jego twórczości.

Opowiadania i zbiory opowiadań

Fenikowski był również płodnym autorem opowiadań. Jego debiut w tej dziedzinie to Józek Zwycięzca (1954), po którym nastąpiły kolejne wartościowe publikacje takie jak Przytułek Świętego Jakuba (1960) oraz Złoty strąd (1964). Kamienny uśmiech (1982) to jeden z jego późniejszych zbiorów, a Oddech wieków: Sagi srebrzystej Gdyni (1986, pośmiertnie) ukazuje jego literacką dojrzałość.

Bajki i legendy

Oprócz powieści i wierszy, Fenikowski tworzył także bajki i legendy, które są ważnym elementem jego dorobku. Wśród nich znajdziemy Okręt w herbie (1955), Bursztynowe serce (1957), oraz Gdańska szkatułka (1960). Tego typu utwory, takie jak Piernikowe miasto (1972) oraz O rudym jastrzębiu i gdańskiej jaskółce (1988, pośmiertnie) pokazują jego bogatą wyobraźnię. O słupskich kraśniętach i rowokolskiej księżniczce (1990, pośmiertnie) udowadnia, że autor potrafił sięgać po ciekawe wątki kulturowe.

Twórczość dla dzieci

Fenikowski otworzył również drzwi do świata literatury dziecięcej, pisząc tytuły, które wciągnęły młodych czytelników. Matematyk Szymon Patyk (1957), Dziwne dzieje Tadeuszka, który miał dwa czarne uszka (1957), a także Rybia wywiadówka (1958) to jedne z jego bardziej popularnych utworów dla najmłodszych. Inne pozycje, takie jak Wesoły zwierzyniec (1961) oraz Zielony kałamarz (1963), również cieszą się sympatią dzieci i ich rodziców.

Reportaże i eseje

Fenikowski nie ograniczał się tylko do fikcji literackiej. Jego dorobek zawiera również reportaże i eseje, które ukazują jego refleksje na różne tematy. Przykładowo, Przymorze (1953) oraz Kaloszem do Skandynawii (1966) pozwalają czytelnikom na podróż w czasie i przestrzeni. Bal kapitański (1967), Zakochani w Rozewiu (1977), a także Czwarty wymiar południa (1979) są świetnymi przykładami jego umiejętności w reportażu. Warto również zwrócić uwagę na U studni czasu (1984, pośmiertnie), które składają się z głębokich przemyśleń autora.

Życie prywatne

Franciszek Fenikowski był osobą o niezwykle bogatym życiu osobistym. Dwukrotnie wchodził w związek małżeński, po raz pierwszy z Teresą Zagórowską w latach 1949-1953, jednak ich małżeństwo zakończyło się rozwodem.

Później nawiązał relację z pisarką Różą Ostrowską, której dedykował swoje wiersze, a następnie z historyczką sztuki, Teresą Sierant. Jednakże dopiero w 1976 roku ożenił się z Ireną z Hozakowskich Orzechowską, którą poznał w dość nietypowy sposób – przez telefon. Po ich ślubie postanowił osiedlić się w Warszawie, gdzie zbudował swoje życie na nowo.

Po śmierci pisarza, jego wdowa podjęła działania mające na celu wydanie nieznanych dotąd utworów męża, co świadczy o głębokim związku oraz szacunku, jaki żywiła do jego twórczości.

---

Oceń: Franciszek Fenikowski

---