Zdzisława Donat

---

Życiorys

Zdzisława Donat to artystka wywodząca się z rodziny, w której tradycje muzyczne odgrywały kluczową rolę. Jej matka, ukończywszy prywatną szkołę muzyczną Heleny Miączyńskiej w Poznaniu, była nie tylko pedagogiem gry na fortepianie i akordeonie, ale także aktywnie występowała jako śpiewaczka. Interesujący jest również fakt, że siostry Zdzisławy związane są zawodowo z muzyką; jedna z nich to lekarz laryngolog-foniatra, a druga psycholog i muzykoterapeuta, który bada uzdolnienia muzyczne wśród młodzieży.

Wykształcenie Zdzisławy Donat to inżynieria optyka, którą zdobyła na Politechnice Warszawskiej. Przez dwa lata pracowała w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy, w którym zajmowała się ochroną przed promieniowaniem podczerwonym w sprzęcie optycznym. W tym czasie równolegle kształciła się w Szkole Muzycznej II st. im. Fryderyka Chopina w Warszawie, pod okiem prof. Zofii Brégy. To właśnie ona pomogła artystce w kształtowaniu jej głosu i repertuaru, a także przewidziała, że rola Królowej Nocy z opery Mozarta, Czarodziejski flet, stanie się jej „drugim zawodem”. Zdzisława miała również przyjemność uczyć się od uznanej artystki, Ady Sari, co przyczyniło się do dalszego rozwoju jej umiejętności interpretacyjnych.

Jej kariera artystyczna zaczęła się w Centralnym Zespole Artystycznym Wojska Polskiego, a w latach 60. była solistką Teatru Wielkiego w Poznaniu. W 1967 roku zdobyła Premier Grand Prix na 14. Międzynarodowym Konkursie Śpiewaczym w Tuluzie, co znacząco wpłynęło na jej dalszą karierę. W następnych dekadach z powodzeniem występowała jako solistka w Teatrze Wielkim w Warszawie.

Międzynarodowe uznanie przyszło na początku lat 70., kiedy to niemiecki dyrektor i reżyser Kurt Pscherer zaprosił ją do monachijskiego Staatstheater am Gärtnerplatz. W ślad za tym w ciągu następnych kilkunastu lat artystka nawiązała współpracę z wieloma niemieckimi teatrami, dzieląc swoje występy miedzy Polskę a Niemcy. Równolegle, jej talent odkrywały czołowe europejskie teatry, takie jak Wiener Staatsoper oraz londyńska Covent Garden Theatre. Była drugą Polką, która po II wojnie światowej wystąpiła w mediolańskiej La Scali. Występowała tam w rolach Ognia, Księżniczki i Słowika w operze Maurice’a Ravela Dziecko i czary, a także jako Królowa Nocy w Czarodziejskim flecie.

W swojej karierze gościła również na scenie nowojorskiej Metropolitan Opera, gdzie najpierw zaśpiewała partię Królowej Nocy, a w czasie drugiego pobytu wcieliła się w rolę Konstancji w operze Uprowadzenie z seraju. Kiedy podliczyć jej występy, możemy powiedzieć, że artystka wystąpiła w większości krajów europejskich, a także w Japonii, USA (Nowy Jork, San Francisco, Seattle, Portland), Kanadzie (Vancouver), Argentynie (Teatro Colón w Buenos Aires) oraz na Wyspach Kanaryjskich (Las Palmas).

Repertuar Zdzisławy Donat obejmował wiele znakomitych ról, w tym te z oper Wolfganga Amadeusa Mozarta. Przez lata uchodziła za najlepszą interpretatorkę Królowej Nocy w Czarodziejski flecie, w szczególności kiedy występowała w Nowym Jorku, gdzie scenografię i kostiumy do inscenizacji zaprojektował Marc Chagall. Reprezentatywne dla jej talentu są występy na Salzburger Festspiele, gdzie śpiewała przez 9 sezonów. Oprócz tego, występowała jako Konstancja w operze Uprowadzenie z seraju. Jej ciepły i delikatny sopran idealnie pasował do wyrazistych i emocjonalnych ról, a technika wokalna pozwalała jej na wirtuozowskie wykonania, co czyniło ją idealną kandydatką do grupy romantycznych oper włoskiego belcanto.

Jej występy w warunkach operowych były imponujące, na przykład w roli tytułowej opery Gaetano Donizettiego Łucja z Lammermooru, gdzie zaprezentowała niezwykle trudną, 20-minutową arię w scenie obłędu. Nie mniej spektakularne były jej występy jako tytułowa Luna w operze Vincenzo Belliniego Lunatyczka. Krytycy podkreślali jej talent aktorski, porównując ją z legendarną Gretą Garbo w roli Violetty w operze Giuseppe Verdiego Traviata w Monachium. Artystka miała także okazję występować w Teatrze Wielkim w Warszawie, w takich operach jak Rigoletto (jako Gilda) i Zygfryd (jako Ptaszek Leśny) oraz w Złotym koguciku Rimskiego-Korsakowa (jako Szemachańska Królowa) i Cyruliku sewilskim Rossiniego (jako Rozyna).

W repertuarze polskim wyróżniała się rolą Ewy w operze Stanisława Moniuszki Hrabina, której „aria włoska” była szczególnie lubiana przez publiczność, co sprawiało, że musiała ją bisować na każdym spektaklu w warszawskim Teatrze Wielkim. Również niezapomniana była jej interpretacja partii Olimpii – lalki-robota – w Opowieściach Hoffmanna Offenbacha. Rolą tą wymagała nie tylko doskonałego przygotowania wokalnego, ale także fizycznego, co było dla niej wyzwaniem; sama aria lalki również była bisowana na każdym z warszawskich spektakli.

Oprócz występów na scenie, Zdzisława Donat nagrała również Kołysankę Roksany z opery Karola Szymanowskiego Król Roger. Również w obrębie muzyki XX wieku zasłynęła rolą Ognia w operze Ravela Dziecko i czary, którą wykonała w Teatrze Wielkim w Poznaniu i na deskach La Scali w Mediolanie, a także uczestniczyła w polskim prawykonaniu Requiem Romana Maciejewskiego.

Dzięki swojemu bogatemu doświadczeniu pedagogicznemu, rozpoczęła pracę w Akademii Muzycznej w Krakowie, gdzie uzyskała tytuł profesora zwyczajnego. Następnie prowadziła klasę śpiewu w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Od lat była aktywnym członkiem Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów Śpiewu, dzieląc się swoją wiedzą i doświadczeniem z kolejnymi pokoleniami.

Nagrody i odznaczenia

W dorobku artystycznym Zdzisławy Donat można znaleźć szereg nagród oraz odznaczeń, które świadczą o jej nieprzeciętnym talencie oraz wkładzie w rozwój kultury.

• 1962: brązowy medal na Międzynarodowym Konkursie Wokalnym w Helsinkach,
• 1967: premier Grand Prix na Międzynarodowym Konkursie Wokalnym w Tuluzie,
• 1976: tytuł „Bayerische Kammersängerin”,
• 1983: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 1984: dyplom „Za wybitne Osiągnięcia w Propagowaniu Kultury Polskiej za Granicą” Ministra Spraw Zagranicznych,
• 1984: „Zasłużony Działacz Kultury” – odznaczenie Ministra Kultury i Sztuki,
• 2000: nagroda I Stopnia Rektora Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina (obecnie UMFC),
• 2006: złoty medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
• 2010: Teatralna Nagroda im. Jana Kiepury,
• 2013: nagroda Miasta Stołecznego Warszawy,
• 2020: nagroda Ariona ZASP.

Dyskografia

W dyskografii Zdzisławy Donat znajdują się liczne utwory, które przyczyniły się do jej uznania na scenie muzycznej. Wśród tych nagrań wyróżniają się dzieła klasyków operowych, w tym utwory W.A. Mozarta.

• W.A. Mozart opera – Die Zauberflöte – Wiener Philharmoniker Orchester – dyr. James Levine RCA (CD) – uznana Płytą Roku,
• W.A. Mozart opera – Die Entführung aus dem Serail – Berlin ZDF (DVD),
• W.A. Mozart opera – Der Schauspieldirektor – Wiedeń ORF w pałacu Schönbrunn (DVD),
• W.A. Mozart opera – Die Zauberflöte für Kinder – Salzburg, ORF (DVD),
• Giovanni Paisiello opera – La Serva Padrona – dyr. Jerzy Dobrzański (Polskie Nagrania),
• Roman Maciejewski Requiem Missa Pro Defunctis – dyr. Tadeusz Strugała (Polskie Nagrania) – Nagroda Muzyczna „Fryderyk” (2011),
• W.A. Mozart Messe c-moll – dyr. Anton J. Schmid – JHV,
• Zdzisława Donat – Sławni Polscy Śpiewacy – arie operowe – dyr. J. Kasprzyk, A. Wit (Polskie Nagrania),
• Arena di Verona Opera for Africa 1985 r. (Polygram) – dyr. Roberto Paternostro (CD/DVD),
• Opera Poznańska i jej soliści – dyr. M. Dondajewski (Polskie Nagrania) – aria Hanny z opery Straszny dwór S. Moniuszki,
• 150 lat Teatru Wielkiego – dyr. Robert Satanowski (Polskie Nagrania) – aria Roxany z opery Król Roger K. Szymanowskiego.

Te nagrania świadczą o różnorodności repertuaru oraz artystycznym dorobku, który Zdzisława Donat zgromadziła przez lata swojej kariery. Jej interpretacje utworów zarówno klasycznych, jak i współczesnych tworzą niezwykłą mozaikę muzyczną, która doczekała się licznych wyróżnień.

---

Oceń: Zdzisława Donat

---