Irena Bobowska

---

Życiorys

Irena Bobowska była niezwykłą postacią z bogatym i tragicznym życiorysem. Urodziła się jako córka Teodora Bobowskiego oraz Zofii z domu Kraszewskiej. Jej ojciec, jako aktywny uczestnik działań konspiracyjnych, zanim wybuchło powstanie wielkopolskie, miał odwagę wykradania tajnych dokumentów wojskowych od Niemców, co ostatecznie przypłacił życiem – został zamordowany w Katyniu w 1940 roku.

W wieku zaledwie dwóch lat Irena przeszkodziła chorobę Heinego-Medina, z powodu której do końca swego życia poruszała się na wózku inwalidzkim. Bliscy i znajomi nazywali ją czułym zdrobnieniem – Nenią. Mimo trudności, które napotkała, Irena uczęszczała do gimnazjum, a następnie rozpoczęła naukę w liceum im. Dąbrówki w Poznaniu. Jej inicjatywa doprowadziła do powstania pierwszej biblioteki młodzieżowej wśród lokalnej społeczności, działającej przy Towarzystwie Czytelni Ludowych na Osiedlu Warszawskim w Poznaniu.

Latem 1939 roku, w tajemnicy przed rodziną, zgłosiła się jako ochotniczka do „żywych torped”. Po klęsce wrześniowej w tym samym roku Irena już w pierwszych dniach okupacji rozpoczęła działalność w konspiracji. W listopadzie 1939 roku objęła kierownictwo redakcji podziemnego pisma zatytułowanego „Pobudka”, które od marca 1940 roku było wydawane przez Wojskową Organizację Ziem Zachodnich. Redakcja mieściła się w domu Romana Kwiatkowskiego, gdzie Irena nie tylko pisała artykuły, ale także odpowiadała za powielanie oraz kolportaż materiałów. Transportowała również tajne dokumenty i broń.

20 czerwca 1940 roku została aresztowana przez Niemców, razem z innymi członkami redakcji „Pobudki”, i trafiła do Forcie VII. W tamtym czasie miała jeszcze możliwość przesyłania paczek do rodziny, które były wypełnione brudną bielizną, a w zamian otrzymywała żywność taką jak chleb, tłuszcz, cebula oraz cukier bądź słodkie pieczywo. Irena sprytnie ukrywała w tych paczkach krótkie wiadomości, w których uspokajała najbliższych, że wszystko jest w porządku. Niestety, w Forcie VII zarekwirowano jej wózek inwalidzki, mimo że wskutek choroby nie potrafiła chodzić. Tam była brutalnie traktowana – bita i głodzona. Następnie przewieziono ją do więzienia we Wronkach, a potem do berlińskiego Moabitu.

12 sierpnia 1942 roku Irena stanęła przed sądem wojskowym w Berlinie. W trakcie rozprawy skonfrontowała się z oskarżeniem, zabierając głos na 30 minut. Nie prosiła o łaskę, ani nie usprawiedliwiała się. Zamiast tego wygłosiła mocne przemówienie, odnosząc się do trudnych czasów zaborów, procesów germanizacyjnych oraz okrucieństw, których doświadczał jej naród w czasie trwającej wojny. Podsumowując swoje wystąpienie, stwierdziła: „dziś wy mnie sądzicie, ale was będzie sądził ktoś wyższy”. Irena została skazana na karę śmierci, która została wykonana przez ścięcie na gilotynie 27 lub 28 września 1942 roku.

Po sobie pozostawiła nie tylko pamięć o swoim śmiałym i pełnym wyzwań życiu, ale także więzienne wiersze, w tym „Bo ja się uczę…”, oraz wiele rysunków, które ukazują jej artystyczną duszę i niezłomną wolę walki o wolność.

Upamiętnienie

Irena Bobowska ma zaszczyt być patronką wielu harcerskich drużyn, w tym:

• 344 Krakowskiej Drużyny Harcerek Altowianie, będącej częścią ZHR XXI Szczepu Słowiki,
• 74 Poznańskiej Drużyny Harcerzy starszych „Hardo” z II Szczepu Drużyn Harcerskich i Zuchowych im. Jana Rodowicza „Anody” z hufca ZHP Poznań – Wilda im. Jana Kasprowicza,
• Drużyny Żeńskiej „Więź”, działającej w szczepie „Błękitna Czternastka”,
• 1 Poznańskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej „Koniczyny”.

W dniu 9 listopada 2012 roku, w miejscu połączenia ulic Przybyszewskiego i Dąbrowskiego w Poznaniu, została odsłonięta tablica ku czci Ireny Bobowskiej, a okolica ta zaczęła być nazywana skwerem Ireny Bobowskiej.

Z kolei 20 marca 2024, w Berlinie, przy murze byłego więzienia Moabit (Rathenower Str. 79), przedstawicielki kolektywu Dziewuchy Berlin oraz stowarzyszenia Ambasada Polek e.V. uczciły pamięć Ireny Bobowskiej, nadając drzewu w okolicy jej imię.

---

Oceń: Irena Bobowska

---