Ulica Jana Henryka Dąbrowskiego w Poznaniu

---

Nazewnictwo

Ulica Jana Henryka Dąbrowskiego, znana z bogatej historii, przeszła przez wiele zmian nazw na przestrzeni lat. Do najważniejszych z nich zalicza się:

• 1828 – 1900: Berliner Chausse lub Post Strasse,
• 1900 – 1919: Grosse Berlinerstrasse,
• 1919 – 1939: Henryka Dąbrowskiego,
• 1939 – 1945: Saarlandstrasse,
• 1945 – 1951: Skwierzyńska na odcinku od ulicy Kołobrzeskiej do granicy miasta,
• 1945 – 1990: Jarosława Dąbrowskiego (do 1951 roku na odcinku od mostu Teatralnego do ulicy Kołobrzeskiej – okolice dzisiejszego węzła z ul. Lutycką).

Każda z tych zmian odzwierciedlała różnorodne przemiany społeczne i polityczne, które miały miejsce w Poznaniu na przestrzeni lat.

Historia

Historia utrzymania szosy pocztowej, która stanowiła kluczowe połączenie pomiędzy stolicą Wielkiego Księstwa Poznańskiego a stolicą Królestwa Prus, w szczególności przyciąga uwagę. Inwestycja ta została zrealizowana dzięki inicjatywie i funduszom państwa pruskiego, co umożliwiło dyliżansom pocztowym szybszą podróż do Berlina, trwającą zaledwie 26 godzin.

Przerwanie bezpośredniego połączenia z miastem, które miało miejsce po wzniesieniu po roku 1840 pierścienia poligonalnych fortyfikacji Twierdzy Poznań, znacząco wpłynęło na dostępność tej trasy. Aby skorzystać z szosy, podróżni mogli korzystać z Bramy Berlińskiej bądź Bramy Kundorfskiej (Królewskiej), a następnie kierować się drogą wzdłuż fortyfikacji. Przywrócenie pierwotnego połączenia miało miejsce dopiero w 1910 roku, po zakończeniu budowy Mostu Teatralnego.

Od lat 50. XIX wieku wzdłuż szosy zaczęły się pojawiać wiejskie zagrody, w tym jedna z nich, zachowana pod numerem 40, to zagroda bamberska, datowana na ostatnią ćwiartkę XIX stulecia. W miarę upływu lat, na północ od szosy, zlokalizowane zostały cegielnia oraz fabryka nawozów sztucznych, a tradycyjna wiejska zabudowa zaczęła ustępować miejsca jednopiętrowym budynkom z muru pruskiego, które wyposażone były w płaskie dachy pokryte papą oraz tzw. przedogródkami przeznaczonymi dla robotników. Przykładem takiej zabudowy jest budynek nr 26.

W tym samym czasie na skrzyżowaniach dawnych dróg pojawiły się nieco bardziej reprezentacyjne budynki szachulcowe, które były utrzymane w stylu szwajcarskim. Rok 1889 przyniósł złagodzenie wojskowych restrykcji, co umożliwiło większą swobodę zabudowy w zachodniej części szosy, mającą związek z rosnącym znaczeniem nowoczesnych fortów, które zastąpiły wcześniejsze fortyfikacje. Rada miejska, pod przewodnictwem ówczesnego stadtholdera, Richarda Wittinga, wprowadziła na przełomie XIX wieku system prostopadłych ulic w obszarze Jeżyc, w efekcie czego powstały obecne ulice Mickiewicza oraz Kochanowskiego. Dodatkowo, wytyczono nowy przebieg drogi łączącej Jeżyce z Górczynem, tworząc na skrzyżowaniu ulica z Szosą Berlińską nowy plac targowy, znany dziś jako ul. Kraszewskiego i Rynek Jeżycki.

Do 1900 roku, mimo iż obowiązywały ograniczenia dotyczące zabudowy, właściciele budynków starali się wprowadzić bardziej miejski charakter poprzez tynkowanie fasady i ozdabianie ich sztukaterią. Z tego okresu pochodzą kamienice nr 7, 9/11, 50 oraz 54. Zniesienie wewnętrznego pierścienia fortyfikacji i włączenie tradycyjnej wsi Jeżyce w granice miasta Poznań miały miejsce w 1900 roku. Już w 1903 roku zaczęły być oddawane do użytku nowe kamienice czynszowe, z parterem przystosowanym na lokale użytkowe. Te nowe budynki często inspirowały się architekturą secesyjną oraz jej schyłkową odmianą, Quadratstil. Do znanych obiektów z tego okresu należą numery 1, 3, 5, 10, 15, 23, 24, 25, 33, 34, 35/37, 39, 43, 44, 46, 49, 53, 55 i 57.

W przededniu I wojny światowej planowano utworzenie nowej ulicy pomiędzy Wielką Berlińską a Hohenstaufów (obecna ul. Krasińskiego), jednak projekt nie został zrealizowany. W czasie dwudziestolecia międzywojennego kontynuowano zabudowę wolnych parceli, nawiązując głównie do istniejącej zabudowy, za wyjątkiem budynków, których budowę rozpoczęto w 1930 roku, jak budynek Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych (obecnie oddział ZUS) oraz budynek Kina Rialto.

Niestety, wschodnia część ulicy poważnie ucierpiała w wyniku walk w 1945 roku. Zniszczone kamienice numer 2, 4 i 6 były rozbierane, co przyczyniło się do utworzenia skweru, podobnie jak rozbiórki budynków na parcelach 18, 29, 30, 31 oraz 32. Po zakończeniu wojny rozpoczęto uzupełnianie braków w pierzejach, w rezultacie czego powstały budynki takie jak 18, 20/22 czy 30/32.

W latach 70. XX wieku dokonano rozbudowy ulicy, co doprowadziło do jej przekształcenia w dwujezdniową od ulicy Polskiej do granicy miasta, oraz dalej w kierunku Tarnowa Podgórnego. Sierpień 2021 roku to kolejny ważny moment dla ulicy, kiedy to poznański Zarząd Dróg Miejskich przeprowadził wymianę oświetlenia na odcinku od węzła z ulicą Lutycką do węzła z ulicami Słupską i Wichrową. Stare lampy sodowe marki Philips zostały zastąpione nowoczesnym oświetleniem LED, zamontowanym na nowych słupach. W kolejnych miesiącach zrealizowano również zmiany w dalszej części ulicy, gdzie zainstalowano nowe konstrukcje z lampami LED.

Opisane obiekty

Ulica Jana Henryka Dąbrowskiego w Poznaniu jest pełna interesujących obiektów, które można napotkać przemierzając ją. Od strony centrum w kierunku peryferii.

Po drodze można zobaczyć wiele znaczących miejsc, w tym:

• Jeżyce,
• Teatr Nowy,
• kamienica pod nr 8,
• gmach ZUS,
• dawna Izba Rolnicza,
• Pomnik Poległych w Powstaniu Poznańskim,
• kamienica Józefa Leitgebera,
• kamienica pod nr 42,
• Rynek Jeżycki,
• kamienica pod nr 47,
• kamienica pod nr 52,
• szkoła pod nr 73,
• biurowiec Omega,
• Collegium Wrzoska (dawniej Wiepofama),
• Weststadt,
• Ogrody,
• skwer Ireny Bobowskiej,
• Firma Braci Dawidowskich,
• plac Waryńskiego,
• Kolegium Zembala,
• Ogród Botaniczny,
• Osiedle Lotnictwa Polskiego,
• Wola,
• Smochowice,
• Sytkowo,
• Krzyżowniki,
• Krzyżanka (strumień).

Cieszy fakt, że ten odcinek miasta posiada tak bogaty zestaw punktów, które warto zobaczyć i poznać ich historię, architekturę oraz życiorysy zamieszkujących je osób.

Komunikacja miejska

Na ulicy, między mostem Teatralnym a placem Waryńskiego, zbudowano dwutorową trasę tramwajową. Przez ten odcinek przejeżdża cztery linie tramwajowe, które są obsługiwane przez MPK Poznań. Są to:

• 2 Ogrody ↔ Dębiec,
• 7 Zawady ↔ Ogrody,
• 17 Ogrody ↔ Starołęka PKM,
• 18 Ogrody ↔ Franowo.

Oprócz tramwajów, dostępne są także liczne połączenia autobusowe, organizowane przez Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu, które obejmują:

• linia dzienna:
• 121 Meissnera → Ogrody,
• 156 Ogrody ↔ Krzyżowniki,
• 182 Górczyn PKM ↔ os. Wichrowe Wzgórze,
• 186 Ogrody ↔ Kiekrz,
• 191 os. Kopernika ↔ os. Sobieskiego,
• 195 Ogrody → Kiekrz.
• połączenia podmiejskie:
• 801 Ogrody ↔ Baranowo/os. Rubinowe,
• 802 Ogrody ↔ Tarnowo Podgórne/Centrum,
• 803 Ogrody ↔ Junikowo,
• 804 Ogrody ↔ Sierosław/Działki,
• 811 Ogrody ↔ Lusówko/Pętla,
• 812 Ogrody ↔ Grzebienisko/Pętla,
• 813 Ogrody ↔ Kaźmierz/Rynek,
• 821 Ogrody ↔ Lusówko/Kościół,
• 833 Ogrody ↔ Starzyny/Rynkowa,
• 834 Ogrody ↔ Żydowo/Pętla.
• rozklad nocny:
• 216 Poznań Główny ↔ Strzeszyn Grecki,
• 219 Poznań Główny ↔ Wichrowa,
• 226 Poznań Główny ↔ Strzeszyn Grecki,
• 258 Poznań Główny ↔ Tarnowo Podgóne/Centrum.

Warto również wspomnieć, że do 1970 roku, ulica ta była obsługiwana przez linię trolejbusową nr 103, która kursowała z pętli na Ogrodach do skrzyżowania z ulicą Santocką w Smochowicach.

---

Oceń: Ulica Jana Henryka Dąbrowskiego w Poznaniu

---