Jan Stankowski

---

Życiorys

Kariera naukowa

Jan Stankowski, urodzony w Poznaniu w 1934 roku, zaczynał swoją edukację w Wschowie, gdzie ukończył szkołę podstawową w 1947 roku, a następnie w 1952 roku zakończył naukę w liceum ogólnokształcącym. Po tych etapach rozpoczął studia na kierunku fizyka na Uniwersytecie Poznańskim, które ukończył w 1956 roku, zdobywając dyplom magistra.

Cztery lata później obronił pracę doktorską pod czujnym okiem prof. Arkadiusza Piekary, a w 1968 roku uzyskał habilitację. W 1974 roku został wyróżniony tytułem profesora nadzwyczajnego, a w 1979 roku dostąpił zaszczytu otrzymania tytułu profesora zwyczajnego.

W 1956 roku rozpoczął pracę jako asystent w Instytucie Fizyki PAN. Od 1966 roku pełnił funkcję kierownika Zakładu Radiospektroskopii IF PAN oraz przez dwa lata był wicedyrektorem tego instytutu. W 1975 roku, jako główny organizator, stanął na czele Instytutu Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu, gdzie kierował pracami przez dziesięć lat. W 1977 roku powołał do życia Zakład Niskich Temperatur przy Zakładzie Odgazowania Gazu Ziemnego w Odolanowie. Od 1982 do 1996 roku zarządzał pracownią IMF PAN w Odolanowie, a następnie był kierownikiem Zespołu Nadprzewodnictwa i Przemian Fazowych IFM PAN między 1996 a 1999 rokiem. Po zakończeniu kariery naukowej, Jan Stankowski odszedł z tego świata, zostając pochowanym na Cmentarzu Junikowo w Poznaniu.

Aktywność zawodowa

W 1979 roku Jan Stankowski został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a w 1988 roku awansował na członka rzeczywistego tej instytucji. W latach 1990-1995 pełnił funkcję przewodniczącego Oddziału PAN w Poznaniu, a następnie, do 1999 roku, przewodniczył Komitetowi Fizyki PAN. Poza tym, od 1993 roku był członkiem Słoweńskiej Akademii Nauk i Sztuki.

Współpracował w pracach Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów Naukowych, a w latach 2007-2010 przewodniczył Sekcji V tej Komisji. Jego działalność naukowa zaowocowała organizacją licznych konferencji i seminariów dotyczących fizyki. W 1985 roku zainicjował warsztaty naukowe pod nazwą Lato z helem, skierowane do uczniów szkół średnich i studentów, co czyniło jego osobę uznanym autorytetem naukowym, zarówno w kraju, jak i za granicą. Był także członkiem wielu organizacji naukowych, a od 2000 roku był Fellow of Institute of Physics w Londynie.

Życie prywatne

Jan Stankowski dzielił życie z żoną Jadwigą, z domu Jaskłowską. Razem wychowali troje dzieci: dwie córki oraz syna. Jego córka Małgorzata, z tytułem magistra fizyki, pracuje w Pracowni IFM PAN w Odolanowie. Jej mężem jest prof. Zbigniew Trybuła, który kieruje Zakładem Fizyki Niskich Temperatur IMF PAN w Odolanowie oraz pełnił rolę senatora RP w latach 2005-2007.

Dorobek naukowy

Osiągnięcia naukowe

Dorobek naukowy tego wybitnego badacza obejmuje ponad 300 publikacji, w tym wiele monografii oraz podręczników, a także kilka zbiorów wykładów dotyczących fizyki. Stanowi on ponadto promotora 28 prac doktorskich. W szczególności, współpracując z zespołem badawczym, przyczynił się do skonstruowania pierwszego masera amoniakalnego w Polsce oraz stworzenia pierwszych spektrometrów rezonansu magnetycznego.

W 1987 roku po raz pierwszy wykrył zjawisko silnej absorpcji mikrofalowej w ceramicznych nadprzewodnikach o wysokiej temperaturze. Prowadził również szczegółowe badania dielektryczne ciekłego helu, co pozwoliło na wyznaczenie polaryzowalności elektrycznej izotopu 4He w zakresie temperatur od 4.2 do 1.4 K. Poza tym, był inicjatorem badań dotyczących dielektrycznych właściwości szkieł protonowych oraz wielu innych zagadnień.

Książki (wybór)

• Masery i ich zastosowania, WKiL (1965),
• Wstęp do elektroniki kwantowej, (współautor: A. Graja) WKiL (1972),
• Radiospektroskopia ciała stałego, (redaktor) PWN,
• Wstęp do kriogeniki, (redaktor) IFM PAN,
• Nadprzewodnictwo, (współautor: B. Czyżak) WNT (1994), wydanie II uzupełnione (1998),
• Encyklopedia Nauki i Techniki, WNT (1994),
• 50-lecie Poznańskiej Szkoły Arkadiusza Piekary, OWN Poznań (2003),
• Wstęp do spektroskopii rezonansów magnetycznych, (współautor: W. Hilczer) PWN (2005).

Odznaczenia i nagrody

Osoba ta była wielokrotnie nagradzana oraz odznaczana, zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. Najważniejsze z nagród to Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, Złota Odznaka miasta Poznania, a także Medal im. Krzysztofa Ernsta Polskiego Towarzystwa Fizycznego za popularyzację fizyki, przyznany w 2009 roku. Wśród licznych nagród znalazła się Nagroda Wydziału III PAN, Nagroda Naukowa miasta Poznania oraz kilka nagród Sekretarza PAN i Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Pośmiertnie odznaczono go statuetką Złotego Hipolita przez Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego oraz nadano mu godność Wybitnej Osobistości Pracy Organicznej.

---

Oceń: Jan Stankowski

---