Franciszek Kandyd Nowakowski

Swoją edukację rozpoczął w Gimnazjum Marii i Magdaleny w Poznaniu, a późniejszą naukę kontynuował na uniwersytecie berlińskim. To tam zainicjował powstanie Koła Biblioteki i Czytelni Polskiej, co pokazuje jego zaangażowanie w rozwój polskiej kultury. Po uzyskaniu tytułu doktora filozofii w 1839 roku, Nowakowski powrócił do kraju, gdzie przez 15 lat pełnił rolę wychowawcy dzieci w domu Franciszka Węgleńskiego.

Od 1855 roku aż do zakończenia swojej kariery był nauczycielem i wychowawcą w majątku hrabiego Branickiego w Stawiszczach na Ukrainie. W 1866 roku objął stanowisko kustosza biblioteki Branickich w Suchej, gdzie z pasją zajmował się gromadzeniem cennych zbiorów. Jego prace obejmowały m.in. zbiory kupione przez Aleksandra Branickiego, a także kolekcję graficzną, która została zakupiona w 1869 roku od J.I. Kraszewskiego.

Nowakowski był również osobą aktywnie działającą w różnych stowarzyszeniach oświatowych. Jego zaangażowanie przejawiało się w działalności w Towarzystwie Pedagogicznym w Krakowie oraz w Zarządzie Przyjaciół Oświaty. Zasiadał jako wiceprezes w radzie szkolnej okręgu Wadowickiego w Galicji, co świadczy o jego wpływie na edukację w regionie.

W latach 1863–1864 towarzyszył Aleksandrowi Branickiemu i Antonemu St. Wadze podczas wyprawy do Nubii i Egiptu, gdzie aktywnie uczestniczył w zbieraniu eksponatów archeologicznych i przyrodniczych. Z tej wyprawy przywiózł również szereg elementarzy oraz podręczników w językach arabskim, perskim i hebrajskim, które przyczyniły się do stworzenia jego imponującego zbioru publikacji pedagogicznych. Jego kolekcja liczyła ponad 1000 dzieł, w tym 220 elementarzy z różnych zakątków świata. Po jego śmierci, zbiory pedagogiczne trafiły do Biblioteki Jagiellońskiej, natomiast reszta jego księgozbioru została włączona do biblioteki Branickich.

Franciszek Kandyd Nowakowski był także autorem wielu prac pedagogicznych, artykułów prasowych oraz publikacji, w tym znaczącej książki pt. „Źródła do dziejów Polski”, która została zebrana i wydana przez niego w 1841 roku. Jego badania oraz publikacje, między innymi znalezione w Jerozolimie listy Jana III Sobieskiego, stanowią cenny wkład w polską historię i kulturę.