Jacek Rychlewski

---

Życiorys

Jacek Rychlewski przyszedł na świat 28 września 1947 roku w Poznaniu, w rodzinie Zdzisława Rychlewskiego, który był bratem znanego profesora Eugeniusza Rychlewskiego, oraz Krystyny z domu Socha. W swoim dzieciństwie dorastał w gronie dwojga rodzeństwa, co wpłynęło na jego dalszy rozwój. W latach 1961–1965 uczęszczał do I Liceum Ogólnokształcącego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, gdzie zdobywał wiedzę i formował swoje zainteresowania naukowe.

Następnie, w latach 1965–1970, podjął studia na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ukończył je z tytułem magistra matematyki w 1969 roku, pisząc pracę pod tytułem „Transformaty Fouriera dystrybucji z zastosowaniami”, której promotorem był prof. Julian Musielak. Również w 1970 roku uzyskał tytuł magistra chemii, broniąc pracę zatytułowaną „Próby opisu fragmentacji cząsteczek poprzez stany wzbudzone” pod kierunkiem prof. Jana Wojtczaka. Tuż po ukończeniu studiów, w latach 1970–1971, pracował jako asystent w Instytucie Chemii na UAM.

W 1975 roku obronił na Uniwersytecie Warszawskim swoją pracę doktorską na temat „Oddziaływanie stanów B1 Σ+u i C 1Πu w cząsteczce wodoru”, co zaowocowało tytułem doktora chemii. W latach 1975–1987 pełnił rolę adiunkta w Instytucie Chemii na UAM. Warto zaznaczyć, że od 1980 roku był członkiem NSZZ „Solidarność”, co wpisuje się w jego aktywność społeczną i zaangażowanie w sprawy pracownicze.

Swoje kwalifikacje podniósł w 1985 roku, habilitując się z zakresu chemii fizycznej i teoretycznej. Od 1987 do 1998 roku był docentem, a później profesorem nadzwyczajnym Wydziału Chemii UAM. W 1990 roku miał okazję pełnić funkcję profesora wizytującego na Uniwersytecie Wyoming w USA. W 1992 roku uzyskał tytuł profesora chemii. Jego działalność publiczna obejmowała również pracę w Komisji Zakładowej UAM w latach 1995–2002 oraz w Krajowej Sekcji Nauki NSZZ „Solidarność” w latach 1998–2002. Był także aktywnym członkiem Komisji do Spraw Organizacji i Finansowania Nauki.

Jacek Rychlewski był koordynatorem Europejskiej Grupy Roboczej COSTD9/013 „Molecular Structure and Dynamics – new level of accuracy using explicitly correlated wave functions” w latach 1998-2001, co było potwierdzeniem jego międzynarodowego uznania w dziedzinie chemii. Po długiej i owocnej karierze zmarł 27 maja 2003 roku. Jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu parafialnym na Górczynie w Poznaniu.

Główne osiągnięcia

Jacek Rychlewski wnosi znaczący wkład w dziedzinie obliczeń kwantowochemicznych i badań nad właściwościami cząsteczek. Współpracując z profesorem Włodzimierzem Kołosem, jego prace koncentrują się na różnych aspektach badania cząsteczki wodoru.

• Przeprowadzono niezwykle dokładne obliczenia dotyczące stanów podstawowych oraz wzbudzonych cząsteczki wodoru,
• Wykorzystano skorelowane funkcje Kołosa-Wolniewicza do analizy interakcji materii z polem elektrycznym oraz magnetycznym,
• Wprowadzono skorelowane funkcje gaussowskie w celu precyzyjnych obliczeń energetycznych oraz funkcji falowych dla atomów i cząsteczek z trzema i czterema elektronami,
• Eksplorowano naturę wiązań chemicznych, bazując na koncepcji atomu w obrębie cząsteczek,
• Przeprowadzono badania konformacji cząsteczek i modeli supramolekularnych za pomocą standardowych metod ab initio,
• Uzyskano wyjatkowe wyniki dotyczące energii oraz właściwości elektrycznych i magnetycznych cząsteczki wodoru w różnych stanach energetycznych,
• Teoretycznie udowodniono, że paramagnetyzm niektórych wzbudzonych stanów cząsteczki wodoru jest niezależny od temperatury, oraz wyjaśniono ten fenomen,
• Zidentyfikowano efekty adiabatyczne jako potencjalne przyczyny podwójnego minimum na krzywej energii potencjalnej dla wybranych stanów wzbudzonych,
• Opracowano ogólną metodę rozwiązania równania Schrödingera dla cząsteczek wieloelektronowych, bazującą na wykładniczo skorelowanych funkcjach gaussowskich. Ta technika, mimo z deficytami asymptotycznymi funkcji, pozwoliła na uzyskanie znakomitych wyników. Grupa prof. Rychlewskiego, w składzie dr hab. Jacek Komasa oraz dr Wojciech Cencek, otrzymała najbardziej precyzyjne wyniki dla układów trój- i czteroelektronowych,
• Wspierał rozwój informatycznej sieci w polskiej nauce,
• Aktywnie uczestniczył w programie COST Unii Europejskiej, który skupiał się na współpracy naukowo-technicznej, kierując pracami Europejskiej Grupy Roboczej COSTD9/013 „Molecular Structure and Dynamics – new level of accuracy using explicitly correlated wave functions”,
• Odkrył i zarządzał Zakładem Chemii Kwantowej na Wydziale Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Publikacje

Jacek Rychlewski jest autorem około stu publikacji naukowych, które koncentrują się na chemii kwantowej, zaawansowanej chemii komputerowej oraz matematycznych zastosowaniach w chemii. Jego badania znalazły uznanie i zostały zaprezentowane w licznych renomowanych czasopismach międzynarodowych.

Wiele z jego prac ukazało się również w formie rozdziałów w książkach, które zostały wydane przez znanych wydawców. Rychlewski pełnił rolę edytora i współautora w dwutomowym dziele zatytułowanym „Explicitly Correlated Wavefunctions in Chemistry and Physics”, które zostało wydane przez Kluwer Academic Publishers.

W latach 1995-2003 był edytorem kwartalnika „Computational Methods in Science and Technology”, wydawanego przez OWN w Poznaniu. Dodatkowo, w latach 1998-2003, nadzorował serię wydawnictw książkowych „Progress in Theoretical Chemistry and Physics”, również wydawaną przez Kluwer Academic Publishers.

Wypromowani doktorzy

Na przestrzeni lat, liczni doktorzy zostali wyróżnieni i nagrodzeni za swoje osiągnięcia naukowe, co potwierdza ich wkład w rozwój nauki. Poniżej przedstawiamy wybrane osoby, które zdobyły znaczące uznanie:

• prof. dr hab. Jacek Komasa – stypendysta Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, odznaczony Nagrodą I stopnia Polskiego Towarzystwa Chemicznego im. Kemuli,
• dr Wojciech Cencek – stypendysta Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, laureat Nagrody Premiera RP za rozprawę doktorską,
• dr Agnieszka Szarecka – laureatka Nagrody I stopnia Dziekana Wydziału Chemii UAM za najlepszą pracę doktorską w 1999 roku,
• prof. dr hab. Marcin Hoffmann – profesor zwyczajny na Wydziale Chemii UAM.

Wszystkie te osobistości znacząco przyczyniły się do rozwoju ich dziedzin i stanowią przykład dla przyszłych pokoleń naukowców.

Odznaczenia

Odznaczenia, które zdobył Jacek Rychlewski, odzwierciedlają jego wyjątkowy wkład w dziedzinę nauki oraz działalność na rzecz społeczności lokalnej. Lista jego osiągnięć zawiera:

• 1985 – Nagroda Polskiego Towarzystwa Chemicznego,
• 1995 – Nagroda Naukowa Miasta Poznania dla zespołu (w składzie: Jacek Rychlewski, Maciej Stroiński i Jan Węglarz) za inicjatywę utworzenia, opracowanie założeń merytorycznych i organizacyjnych oraz wdrożenie projektu Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego,
• 1995 – Złoty Krzyż Zasługi,
• w roku 2017 jego imieniem została nazwana jedna z ulic na poznańskim Piotrowie.

Życie prywatne

Mężczyzna ten był mężem profesor chemii Urszuli Rychlewskiej, a także dumnym ojcem dr. inż. Jeremiego Rychlewskiego. Jako stryj dra Leszka Rychlewskiego, odgrywał ważną rolę w rodzinie. Był pasjonatem historii, co stanowiło istotny element jego życia prywatnego.

---

Oceń: Jacek Rychlewski

---