Marta Xymena Szachniuk to niezwykle utalentowana polska inżynier informatyk oraz bioinformatyk, która przyszła na świat 9 lutego 1974 roku w Poznaniu. Zdobyła uznanie wśród specjalistów w jej dziedzinie, zajmując się algorytmiką oraz kombinatorycznymi problemami biologii molekularnej. Jej kariera akademicka jest imponująca, a jej prace koncentrują się na modelowaniu matematycznym i strukturach RNA.
Marta Szachniuk pełni funkcję profesora i kierownika Zakładu Bioinformatyki Strukturalnej w Instytucie Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu. Dodatkowo, jest profesorem w Instytucie Informatyki, który znajduje się w Wydziale Informatyki i Telekomunikacji Politechniki Poznańskiej.
Wszystkie jej osiągnięcia są podparte praktycznym doświadczeniem, ponieważ kieruje Laboratorium Bioinformatyki RNA w Europejskim Centrum Bioinformatyki i Genomiki.
Życiorys
W 1993 roku Marta Szachniuk zakończyła edukację w I Liceum Ogólnokształcącym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Kształciła się w Politechnice Poznańskiej, gdzie w 1998 roku uzyskała dyplom magistra z informatyki na Wydziale Elektrycznym. W 1999 roku ukończyła także kierunek matematyka na Wydziale Budowy Maszyn i Zarządzania. W 2005 roku, na Wydziale Informatyki i Zarządzania Politechniki Poznańskiej, obroniła pracę doktorską na temat Kombinatorycznej analizy widm 2D-NOESY w spektroskopii magnetycznego rezonansu jądrowego cząsteczek RNA, pod opieką prof. Jacka Błażewicza.
W 2015 roku Marta uzyskała habilitację na podstawie pracy dotyczącej Informatycznych aspektów opartej na NMR analizy struktur RNA. Tytuł profesora nauk inżynieryjno-technicznych, przyznany jej w 2020 roku, znacząco podkreśla jej osiągnięcia w dziedzinie nauki. Oprócz pracy na Politechnice, od 2003 roku związana jest z Instytutem Chemii Bioorganicznej PAN, gdzie w 2016 roku awansowała na profesora nadzwyczajnego.
W latach 2011–2022 pełniła rolę wiceprezesa Polskiego Towarzystwa Bioinformatycznego. Przez okres 2009–2015 była członkiem rady zarządzającej EURO CBBM (ang. EURO Working Group on Operations Research in Computational Biology, Bioinformatics and Medicine). Od 2016 roku pełni funkcję wiceszefa tej grupy. W latach 2005–2007 aktywnie uczestniczyła w pracach IEEE Computational Intelligence Society oraz IEEE Women in Engineering.
Dorobek naukowy
Marta Szachniuk specjalizuje się w dziedzinach takich jak algorytmika, biologia molekularna, modelowanie matematyczne oraz struktury RNA. Jej badania koncentrują się na rozwijaniu innowacyjnych metod obliczeniowych, które służą do skutecznego modelowania oraz analizy struktury RNA, zarówno drugorzędowej, jak i trzeciorzędowej.
Wspólnie z zespołem, naukowiec opracowuje platformę RNApolis, która zawiera zestaw narzędzi bioinformatycznych dedykowanych analizie struktury RNA. W skład tej platformy wchodzi serwer RNAComposer, który zyskał ogromne zainteresowanie na skalę światową. Narzędzie to umożliwia automatyczne modelowanie struktur RNA na podstawie konkretnych sekwencji nukleotydów, co znacząco ułatwia pracę badaczy w tej dziedzinie.
Marta Szachniuk jest również autorką liczne artykułów naukowych, publikowanych w renomowanych czasopismach naukowych, takich jak Bioinformatics, Nucleic Acids Research, RNA oraz BMC Bioinformatics.
Nagrody i wyróżnienia
W 2006 roku Marta Szachniuk została uhonorowana prestiżową nagrodą EDDA (EURO Doctoral Dissertation Award), która została przyznana za jej rozprawę doktorską uznaną za najlepszą w Europie w dziedzinie badań operacyjnych. Nagroda ta jest przyznawana przez The Association of European Operational Research Societies.
W 2017 roku naukowiec otrzymała nagrodę Wydziału IV Nauk Technicznych PAN za swoje innowacyjne prace nad metodami rozpoznawania i modelowania struktur 3D RNA.
W roku 2023 została odznaczona Brązowym Krzyżem Zasługi, co podkreśla jej osiągnięcia i wkład w dziedzinę nauki.
Kierowane projekty badawcze
Marta Szachniuk jest osobą zaangażowaną w szereg innowacyjnych projektów badawczych, których celem jest zgłębianie i rozwijanie zaawansowanych metod w dziedzinie biologii molekularnej.
W latach 2017–2020 pełniła rolę kierownika grantu NCN OPUS 12, który nosił tytuł „RNApolis – metody i algorytmy do modelowania i analizy struktury RNA”. Projekt ten miał na celu opracowanie nowych narzędzi analitycznych, które mogą znacznie wzbogacić nasze rozumienie struktur RNA oraz ich funkcji.
Następnie, w latach 2020–2023, przewodziła grantowi NCN OPUS 18, który skupiał się na „Eksploracji cech i modelowaniu struktury kwadrupleksów”. Celem tej inicjatywy było szczegółowe zbadanie kwadrupleksów RNA, które stanowią interesujący temat w biologii molekularnej z uwagi na ich rolę w regulacji genów.
Aktualnie, w latach 2021–2025, Marta Szachniuk pracuje nad grantem NCN PRELUDIUM BIS 2, którego zadaniem jest „Przewidywanie struktur 3D RNA z wykorzystaniem generatywnych sieci przestawnych”. Ten projekt ma na celu zastosowanie nowoczesnych technologii w przewidywaniu i modelowaniu przestrzennych układów RNA.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Benicjusz Głębocki | Barbara Kieliszewska-Rokicka | Bogdan Zakrzewski | Maksymilian Kolanowski | Eugenia Dudzik | Wojciech Bajerowicz | Henryk Zygalski | Ewa Stupnicka-Rodzynkiewicz | Sławomir Breiter | Maria Elikowska-Winkler | Zdzisław Kamiński (geograf) | Andrzej Hulanicki | Helena Znaniecka Lopata | Oskar Baksalary | Andrzej Rutkowski (zootechnik) | Heinrich Caro | Aleksandra Dunin-Wąsowicz | Henryk Drozdowski | Zdzisław Kaczmarek (hydrolog) | Olgierd BrzeskiOceń: Marta Szachniuk