Henryk Zygalski

---

Życiorys

Henryk Zygalski był wybitnym matematykiem i kryptologiem, który stanowił istotną postać w historii Polski oraz II wojny światowej. Swoje wykształcenie zdobył w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, a następnie kontynuował studia na Uniwersytecie Poznańskim. Po ukończeniu nauki podjął pracę na uczelni oraz w wojskowym radiokontrwywiadzie, w Biurze Szyfrów nr 4.

W styczniu 1933 roku, wraz z wybitnymi kolegami, Marianem Rejewskim i Jerzym Różyckim, zdołał przełamać kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Ta znacząca wówczas innowacja umożliwiła skonstruowanie działania kopii owej maszyny, co miało kluczowe znaczenie dla wojennej dezinformacji. Zygalski był autorem koncepcji znanych jako płachty Zygalskiego, które były skomplikowanym rozwiązaniem polegającym na używaniu perforowanych arkuszy papierowych, pomagających w ustaleniu układu wirników stosowanych w szyfrowaniu.

Po zakończeniu działań wojennych, Zygalski zdecydował się pozostać na emigracji w Wielkiej Brytanii. Tam podjął pracę jako wykładowca statystyki matematycznej na Uniwersytecie Surrey. W 1977 roku uhonorowano go tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Polskiego na Obczyźnie. W jego życiu prywatnym, nawiązał związek z Bertą Blofield, wdową po brytyjskim oficerze.

Po śmierci, jego ciało zostało poddane kremacji, a prochy rozsypano w Ogrodzie Pamięci przy krematorium w Chichesterze. W 2018 roku na cmentarzu w Chichesterze wzniesiono pomnik z inskrypcją: „Syn narodu polskiego, poddany brytyjski. Matematyk, kryptolog, złamał szyfry niemieckiej Enigmy w 1933 r., twórca Płacht Zygalskiego”.

Order i upamiętnienie

21 lutego 2000 roku prezydent Aleksander Kwaśniewski podjął decyzję o pośmiertnym odznaczeniu Henryka Zygalskiego, a także Jerzego Różyckiego i Mariana Rejewskiego, przyznając im Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski w uznaniu ich znakomitych osiągnięć dla Rzeczypospolitej Polskiej.

W 2009 roku Poczta Polska wydala cztery znaczki, na jednym z nich zaś można zobaczyć Henryka Zygalskiego z pozostałymi dwoma wybitnymi kryptologami. Ta emisja znaczków była hołdem dla ich pracy i wkładu w historię Polski.

W Wielkopolskim Muzeum Wojskowym w Poznaniu znajduje się wiele pamiątek związanych z Zygalskim, a na Starym Rynku, przed Zamkiem Cesarskim, postawiono w 2008 roku pomnik kryptologów, co jest symbolem uznania dla ich wybitnej pracy.

25 września 2021 roku miało miejsce otwarcie interaktywnego Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu. Multimedialna wystawa jest poświęcona historii maszyny szyfrującej Enigma oraz trzem znanym polskim kryptologom: Marianowi Rejewskiemu, Henrykowi Zygalskiemu i Jerzemu Różyckiemu. To niezwykle ważne miejsce dla wszystkich zainteresowanych historią szyfrowania i II wojny światowej.

Na ul. Leśnej w Lesie Kabackim w Warszawie odsłonięto w 1999 roku kamień z tablicą upamiętniającą pracę Henryka Zygalskiego, Jerzego Różyckiego oraz Mariana Rejewskiego. Miejsce to związane jest z Referatem Niemieckim Biura Szyfrów, który przed II wojną światową znajdował się na tym terenie.

6 września 2019 roku w kościele Świętych Piotra i Pawła w Krakowie miała miejsce uroczystość poświęcona polskim kryptologom. W podziemiach kościoła, w Krypcie Panteonu Narodowego, złożono urny z ziemią pochodzącą z miejsc związanych z ich życiem i śmiercią, w tym z warszawskich Powązek oraz z dna Morza Śródziemnego.

Na koniec warto wspomnieć, że okręt rozpoznania radioelektronicznego projektu 107, który otrzymał nazwę ORP Henryk Zygalski, ma wejść do służby około 2027 roku. W dniu 15 listopada 2023 roku rozpoczęto produkcję jednostki, co stanowi kolejny krok w upamiętnieniu osiągnięć Henryka Zygalskiego.

Zygalski w literaturze

Henryk Zygalski to postać, która wzbudza zainteresowanie wśród miłośników kryminałów retro. Jego obecność w literaturze jest wyraźnie zaznaczona w pracach Piotra Bojarskiego. W powieści „Szmery” z 2019 roku, a także w jego nowszym dziele „Ostatnich gryzą psy” z 2024 roku, autor tworzy intrygujący świat, w którym Zygalski odgrywa istotną rolę.

---

Oceń: Henryk Zygalski

---