Tadeusz Marchlewski

---

Życiorys

Wykształcenie i praktyki

W 1907 roku Tadeusz Marchlewski z sukcesem ukończył Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu. Następnie podjął studia w szkole handlowej w Grudziądzu, które trwały dwa lata, a potem kontynuował naukę przez rok w Wyższej Szkole Handlowej w Berlinie (Freie Handels-Hochschule). W marcu 1917 roku przeszedł także przez szkołę tłumaczy w Berlinie (Dolmetscherschule) z naciskiem na język rosyjski i francuski. W 1918 roku, w czasie służby w armii niemieckiej, ukończył wojskową szkołę dla urzędników służby informacyjnej.

Po zakończeniu edukacji Tadeusz zyskał doświadczenie zawodowe, odbywając praktyki kupieckie w renomowanych domach handlowych w Berlinie i Hamburgu. W Berlinie pełnił funkcję kierownika oddziału w Towarzystwie Akcyjnym C&G Mueller. W Grudziądzu związany był z Hurtownią Kolonialną „Marchlewski-Zawacki”, gdzie od stycznia 1919 roku sprawował stanowisko kierownika, a firma przekształciła się w Pomorską Hurtownię Kolonialną w 1920 roku, z filią w Gdańsku. Po kilku miesiącach działalności, w listopadzie 1919 roku, przejął ją na własność. Był również czynnym członkiem Towarzystwa Przemysłowców Polskich w Grudziądzu, gdzie w latach 1912-1913 pełnił funkcję sekretarza zarządu.

I wojna światowa

Podczas I wojny światowej Tadeusz Marchlewski służył w armii niemieckiej, do której został powołany 7 grudnia 1914 roku. Jako tłumacz języka rosyjskiego przy formacji okupacyjnej w Opatówku, jego inna rola obejmowała wspieranie różnych sztabów, w tym 5. Dywizji oraz II Korpusu. Po zdaniu egzaminu, został tłumaczem wojskowym w żandarmerii polowej 10. Armii niemieckiej, która stacjonowała w Wilnie oraz Mińsku Litewskim. W lipcu 1918 roku awansował na podoficera, a 3 września tego samego roku otrzymał etat urzędniczy zastępcy oficera w oddziale informacyjnym sztabu. 12 grudnia 1918 roku został zwolniony do rezerwy.

Działalność niepodległościowa

Przed wybuchem I wojny światowej Tadeusz Marchlewski współtworzył tajne koło młodzieży handlowej w Grudziądzu, a podczas pobytu w Berlinie, aktywnie działał jako członek zarządu oraz przewodniczący komisji oświatowej towarzystwa młodzieży handlowej. W trakcie służby wojskowej współdziałał jako informator Komitetu Narodowego Polskiego, korzystając z „Kuriera Poznańskiego”, a także utrzymywał kontakt z Radą Polską Ziemi Mińskiej oraz Polską Organizacją Wojskową i przedstawicielami I Korpusu Polskiego.

Po powrocie do Grudziądza w 1918 roku, odegrał znaczącą rolę podczas powstania wielkopolskiego, uczestnicząc w obronie poznańskiego Hotelu Bazar. W roku 1920 dowodził batalionem Straży Ludowej i służył w 64 Grudziądzkim pułku piechoty w czasie wojny polsko-bolszewickiej, zdobywając stopień podporucznika.

Dwudziestolecie międzywojenne

Po zakończeniu działań wojennych, Marchlewski, oprócz pracy w Hurtowni Kolonialnej „Marchlewski-Zawacki”, angażował się w wiele aktywności społecznych. Był członkiem Związku Oficerów Rezerwy oraz współtwórcą i prezesem Towarzystwa Kupców Samodzielnych w Grudziądzu. Jako założyciel Związku Towarzystw Kupieckich na Pomorzu, pełnił funkcję wiceprezesa Naczelnej Rady Zrzeszeń Kupiectwa Polskiego w Warszawie oraz wiceprezesa Izby Przemysłowo-Handlowej w Gdyni. W 1920 roku odznaczony przez Ministra byłej Dzielnicy Pruskiej, został przedstawicielem Pomorza w Radzie Przemysłowo-Handlowej.

Po przeprowadzce do Gdyni w 1934 roku, Tadeusz był zaangażowany w zakładanie przedsiębiorstw związanych z handlem zagranicznym, takich jak „Hakol”, „Banan-Import” oraz „Brithol”. Był ponadto członkiem Związku Ludowo-Narodowego na Pomorzu, a potem związany z BBWR. Uczestniczył w redakcji „Pomorza i Gdyni” w latach 1929-1931.

W 1935 roku zdobył mandat poselski na Sejm IV kadencji, uzyskując 13 983 głosy z listy BBWR. Był aktywnym uczestnikiem komisji dotyczących przemysłu i handlu, finansów oraz spraw zagranicznych. W marcu 1936 roku wybrany do specjalnej komisji budowlanej, a w 1938 roku zasiadał w komisji zajmującej się aprowizacją. W V kadencji Senatu pełnił funkcję zastępcy senatora z województwa pomorskiego. W czasie II wojny światowej piastował stanowisko przewodniczącego zarządu Hurtowni Kupców Polskich w Krakowie. Po wojnie, od 1945 roku, kierował Izbą Przemysłowo-Handlową w Gdyni, był prezesem Związku Zrzeszeń Kupieckich dla województwa bydgoskiego i gdańskiego oraz wiceprezesem Naczelnej Rady Zrzeszeń Kupiectwa Polskiego w Warszawie. Do chwili śmierci pełnił funkcję prezesa Wojewódzkiego Związku Zrzeszeń Prywatnego Handlu i Usług w Gdańsku.

Ordery i odznaczenia

Tadeusz Marchlewski otrzymał szereg wyróżnień i odznaczeń, które podkreślają jego znaczenie w historii. Poniżej znajduje się lista jego odznaczeń:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 11 listopada 1937 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 24 lutego 1928 roku.

Życie rodzinne

Tadeusz Marchlewski był synem Leonarda, który prowadził działalność kupiecką, oraz Wandy z domu Boye. W jego rodzinie znajdowało się łącznie sześć rodzeństwa, w tym czterech braci i dwie siostry:

• Bolesław (1884–1922) – aktywny działacz Narodowej Demokracji, członek Naczelnej Rady Ludowej w okresie powstania wielkopolskiego, publicysta oraz redaktor „Kuriera Poznańskiego”,
• Mieczysław (1885–1956) – prawnik z doświadczeniem dyplomatycznym, pełnił funkcję Konsula Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Nowym Jorku oraz w Wenezueli i w Meksyku, był także filistrem honorowym Wisły,
• Jan Czesław (1884–1916) – prowadził działalność kupiecką w Grudziądzu,
• Henryk Bronisław (1895–?) – bankier,
• Anna (1889–1939) – aktywistka niepodległościowa, żona Alfreda Dziedziula, który był inżynierem oraz działaczem gospodarczym,
• Antonina Bronisława (1891–1892).

Tadeusz ożenił się z Zofią Grodzką, z którą doczekał się córki Izabeli, zamężnej Krawczyk, która pracowała w Instytucie Ekologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Jego wujkiem, bratem ojca, był Wiktor Marchlewski (1843–1920) – ceniony kupiec oraz działacz narodowy, gospodarczy i oświatowy. Do grona bliskich Tadeusza należał również kuzyn, Julian Marchlewski (1866–1925), który zaangażował się w działalność komunistyczną. Drugim kuzynem, a zarazem bratem Juliana, był Leon Marchlewski (1869–1946) – profesor chemii oraz rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1926-1928, senator w II i III kadencji II Rzeczypospolitej.

Obywatel ten odszedł z tego świata, a jego miejsce wiecznego spoczynku znajduje się na cmentarzu Witomińskim (kwatera 59-36-13).

---

Oceń: Tadeusz Marchlewski

---