Tytus Działyński

---

Życiorys

Tytus Działyński przyszedł na świat w pałacu rodowym, usytuowanym na skrzyżowaniu Starego Rynku oraz ul. Franciszkańskiej w Poznaniu. Był synem Ksawerego, który piastował tytuł senatora-wojewody Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Ksawery był potomkiem wojewody Augustyna Działyńskiego oraz Anny Radomickiej. Wczesne lata swojego życia Tytus spędził na nauce w domu, a w latach 1807–1812 kontynuował edukację w Berlinie i Paryżu. Następnie, w latach 1813–1815, studiował w szkole politechnicznej w Pradze.

Po powrocie do ojczyzny Tytus zaangażował się w porządkowanie rodzinnej biblioteki oraz archiwum w Konarzewie, co zainspirowało go do badania historycznych źródeł. Okres ten zapoczątkował jego pasję do kolekcjonowania rękopisów oraz starodruków, która towarzyszyła mu przez całe życie. W 1826 roku Tytus osiedlił się w odziedziczonym zamku w Kórniku, który przeszedł przebudowę, aby służyć jako miejsce do gromadzenia oraz eksponowania jego bogatej kolekcji.

Tytus Działyński wyróżniał się także patriotyzmem. Jako jeden z pierwszych Wielkopolan wstąpił do powstania listopadowego. Służąc w 2. pułku strzelców konnych jako podporucznik, później przeszedł do sztabu wodza naczelnego, gdzie pełnił rolę adiutanta generała Skrzyneckiego. Po zakończeniu powstania w sierpniu, Tytus trafił do sztabu korpusu generała Ramorino. Z powodu swoich działań podczas powstania, jego majątek został skradziony, a on sam spędził część życia w Galicji, gdzie mieszkał w Krakowie oraz okolicznych miejscowościach. W 1839 udało mu się wygrać proces z pruskim rządem o zwrot majątku, co pozwoliło mu na powrót do Wielkopolski.

Działyński aktywnie uczestniczył w życiu politycznym Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W 1841 roku był deputowanym stanu rycerskiego oraz w 1843 roku reprezentował powiat poznański na sejmie. Podczas Wiosny Ludów, angażował się w organizację jazdy w swoim regionie. Po konwencji jarosławieckiej wycofał się z działań zbrojnych, jednak nie uniknął problemów prawnych – został uwięziony na miesiąc w poznańskiej twierdzy. W styczniu 1850 roku zdobył mandat deputowanego do parlamentu niemieckiego w Erfurcie, gdzie starał się bezskutecznie zapobiec włączeniu Księstwa Poznańskiego do Związku Niemieckiego. Regularnie składał mandat do sejmu pruskiego jako protest przeciwko antypolskiej polityce Prus.

Z dużym zaangażowaniem wydawał źródła historyczne od 1829 roku. Jego osiągnięcia to m.in. publikacje takie jak Statut litewski (1841) oraz Acta Tomiciana (1852–1869), które składają się z ośmiu tomów, a także Źródłopisma do dziejów unii Korony Polskiej i W. Ks. Litewskiego (1856–1861) w dwóch częściach. Ponadto współzakładał Towarzystwo Przyjaciół Rolnictwa, Przemysłu i Oświaty, jednak nie uzyskało ono zatwierdzenia przez władze pruskie. Działał na rzecz utworzenia uniwersytetu w Poznaniu i organizował publiczne wykłady z różnych dziedzin w salach swojego pałacu.

Tytus Działyński był jednym z założycieli Towarzystwa Przemysłowego Polskiego w Poznaniu w roku 1848 oraz prezentował Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk od 12 lutego 1858 jako jego prezes. W Kórniku utworzył park, w którym aklimatyzował różnorodne gatunki drzew i krzewów. Plany Działyńskiego obejmowały również utworzenie w Kórniku uczelni rolniczej. Ponadto, był członkiem przybranym Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk.

Niestety, Tytus zmarł niespodziewanie w Poznaniu w nocy z 11 na 12 kwietnia 1861 roku, w tym samym pałacu, w którym się urodził. Jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się w Kórniku, w rodzinnej krypcie kórnickiego kościoła. Z małżeństwa z Gryzeldą Celestyną Zamoyską, zawartego w 1825 roku, miał jednego syna, Jana (ur. 1829) oraz pięć córek, w tym Elżbietę (ur. 1826) po mężu Czartoryską, Jadwigę (ur. 1831) po mężu Zamoyską, Marię (ur. 1832) po mężu Grudzińską, Cecylię (ur. 1836) oraz Annę (ur. 1846) z mężem hr. Stanisławem Potockim.

---

Oceń: Tytus Działyński

---