Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919

---

Charakterystyka

Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 powstało trzydziestego stycznia 1989 roku. W swoim statucie organizacja określa bardzo ważne cele, wśród których znajduje się m.in. rozpowszechnienie wiedzy oraz utrwalanie pamięci o Powstaniu Wielkopolskim. Dodatkowo, działania te mają na celu propagowanie wartości, które były bliskie powstańcom wielkopolskim. Organizacyjne symbole Towarzystwa stanowi rozetka, która jest biało-czerwoną kokardą z nadrukiem „TPPW” w czerwonej części. Najwyższą władzą organizacji jest Krajowy Zjazd Delegatów.

Prace Towarzystwa są na bieżąco kierowane przez zarząd główny, w którym skład wchodzi również prezydium. Obecnymi liderami są prezes Tadeusz Musiał oraz wiceprezes Janusz Sałata. W chwili obecnej, Towarzystwo zrzesza ponad 2500 członków, skupionych w 84 kołach.

Realizacja celów stowarzyszenia odbywa się na wiele różnych sposób, w tym poprzez:

• organizację odczytów i prelekcji,
• działalność wydawniczą, np. książek i czasopisma,
• organizację konkursów i wystaw,
• udokumentowanie historii Powstania Wielkopolskiego.

Ważne decyzje dotyczące, w tym także personalne, podejmowane są podczas krajowych zjazdów, które odbywają się średnio co cztery lata w Domu Żołnierza w Poznaniu. Dotychczasowe zjazdy to:

• I Krajowy Zjazd Delegatów TPPW: 19 listopada 1994,
• II Krajowy Zjazd Delegatów TPPW: 24 kwietnia 1999,
• III Krajowy Zjazd Delegatów TPPW: 12 kwietnia 2003,
• IV Krajowy Zjazd Delegatów TPPW: 21 kwietnia 2007,
• V Krajowy Zjazd Delegatów TPPW: 9 kwietnia 2011,
• VI Krajowy Zjazd Delegatów TPPW: 19 kwietnia 2015,
• VII Krajowy Zjazd Delegatów TPPW: 8 czerwca 2019.

W 2009 roku Towarzystwo zostało uhonorowane Odznaką honorową „Za zasługi dla województwa wielkopolskiego”, a ceremonia przyozdobienia sztandaru miała miejsce 9 marca 2009 roku w Pałacu Działyńskich w Poznaniu.

22 maja 2018 roku, uchwałą nr LXVII/1226/VII/2018 Rady Miasta Poznania, Towarzystwo otrzymało tytuł „Zasłużony dla Miasta Poznania”, uznając je za organizację pełną poświęcenia, zajmującą się krzewieniem wiedzy i pamięci o zwycięskim Powstaniu Wielkopolskim.

W 2020 roku TPPW zostało laureatem nagrody honorowej „Świadek Historii”, przyznanej przez Instytut Pamięci Narodowej. Ceremonia wręczenia nagrody miała miejsce 21 grudnia 2021 roku w Hotelu Bazar.

28 września 2021 roku Towarzystwo zostało uhonorowane Odznaką „Za wybitne zasługi dla Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych”. Uroczystość ta odbyła się w Sali im. Lubrańskiego Collegium Minus w Poznaniu podczas Wojewódzkiej Konferencji Sprawozdawczej ZKRPiBWP.

Honorowym prezesem Towarzystwa pozostaje Stefan Barłóg, a honorowym kapelanem jest o. prof. Eustachy Rakoczy ZP. W gronie honorowych członków wymienia się również wojewodę Piotra Florka (2011), ministra Stanisława Kalembę (2019), minister Krystynę Łybacką (2019), Jerzego Przybeckiego (2019) oraz ppłk rez. Wojciecha Zawadzkiego.

Struktura organizacyjna (2024)

Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 zorganizowane jest według następującego schematu:

• Zarząd Główny – prezes Tadeusz Musiał,
• Oddział Kujawsko-Pomorski (utworzony w 1999) – prezes Sławomir Łaniecki,
• Koło w Brzozie,
• Koło im. płk. Antoniego Grygiela w Bydgoszczy (1999) – Grzegorz Hetzig,
• Koło w Inowrocławiu,
• Koło nr 23 im. ppor. Franciszka Borzycha w Mroczy (2007),
• Koło w Nakle,
• Koło w Pakości,
• Koło w Rynarzewie,
• Koło w Złotnikach Kujawskich.
• Oddział Lubuski (założony w 1997) – prezes Kamil Hypki,
• Koło w Babimoście,
• Koło w Gorzowie Wielkopolskim (utworzone w 2020) – Michał Klisiński,
• Koło w Kargowej,
• Koło nr 7 w Krośnie Odrzańskim – Janusz Kamerduła,
• Koło w Nowej Soli (założone w 2011) – Paweł Szpigun,
• Koło w Skwierzynie (utworzone w 2022),
• Koło w Sulechowie (powstałe w 2001),
• Koło w Witnicy – Marian Piątkowski,
• Koło nr 5 im. gen. broni Józefa Dowbor-Muśnickiego w Zielonej Górze (powstałe w 1994).
• Oddział Wielkopolski – prezes Wawrzyniec Wierzejewski,
• Koło w Chodzieży (utworzone w 2002) – Marek Fifer,
• Koło w Opalenicy (powstałe w 1994),
• Koło nr 6 w Gnieźnie,
• Koło im. Józefa Wadyńskiego w Kostrzynie,
• Koło w Kórniku – Dorota Przybylska,
• Koło nr 9 im. kpt. Teofila Spychały w Pile (powstałe w 1994),
• Koło nr 1 w Poznaniu (powstałe w 1989),
• Koło w Przemęcie (założone w 2010),
• Koło w Skokach (utworzone w 2005),
• Koło w Stęszewie,
• Koło im. ks. Ludwika Sołtysińskiego w Szubinie (powstałe w 1999),
• Koło w Wągrowcu,
• Koło w Grodzisku Wielkopolskim (utworzone w 2020),
• Koło w Granowie,
• Koło nr 2 w Wolsztynie (powstałe w 1989) – Hubert Rakoszewski,
• Koło we Wronkach (utworzone w 2002),
• Koło nr 24 we Wrześni (prawdopodobnie zasłonięte ok. 2007),
• Koło w Żninie.
• Koło w Legnicy (utworzone w 1998) – Dariusz Lisowski,
• Koło nr 3 w Szczecinie (powstałe ok. 1990) – Andrzej Lindecki,
• Koło w Warszawie – Aleksandra Kowalkowska.

Dobosz Powstania Wielkopolskiego

W dniu 6 grudnia 1996 roku, w siedzibie Zarządu Głównego Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu, zapoczątkowano wyjątkową inicjatywę mającą na celu docenienie i uhonorowanie osób oraz instytucji, które angażują się w popularyzację tematyki dotyczącej Powstania Wielkopolskiego poprzez ciekawe oraz znaczące działania. W wyniku tej inicjatywy powstała Nagroda Honorowa „Dobosz Powstania Wielkopolskiego”, której statuetka jest wierną miniaturą Pomnika Dobosza, znanego również jako Pomnik Powstańców i Wolności w Śremie.

Na liście wyróżnionych, którzy zostali uhonorowani tą nagrodą, można znaleźć wiele zasłużonych postaci, w tym:

• 1996: prof. dr hab. Antoni Czubiński, Gerard Górnicki, Międzynarodowe Targi Poznańskie,
• 1997: Paweł Anders, Marek Nowakowski, prof. dr hab. Bogusław Polak,
• 1998: dr Piotr Bauer, dr Grzegorz Łukomski, Bernard Maćkowiak, Komenda Hufca ZHP „Piast” im. Powstańców Wielkopolskich Poznań Stare Miasto,
• 1999: Zenon Erdmann, Teofil Różański, Eugeniusz Wachowiak, Głos Wielkopolski,
• 2000: dr Zdzisław Kościański, dr Marek Król, Ryszard Skupin, Szkoła Podstawowa nr 2 im. Powstańców Wielkopolskich w Pakości,
• 2001: o. dr Eustachy Rakoczy, prof. dr hab. Benon Miśkiewicz, dr Władysław Purczyński, ppłk Wojciech Zawadzki, Poznański Chór Nauczycieli im. Ignacego Paderewskiego,
• 2002: Anna i Józef Grajkowie, Edward Smolibowski, Komenda Chorągwi Wielkopolskiej ZHP im. Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu,
• 2003: Bogusław Wołoszański, prof. dr hab. Zbigniew Dworecki, Ryszard Danecki, Eligiusz Tomkowiak, Bogdan Czerwiński, Gazeta Pomorska,
• 2004: prof. dr hab. Lech Trzeciakowski, dr Marek Rezler, Marian Kadow, Gazeta Wyborcza,
• 2005: prof. dr hab. Marek Jeleniewski, dr Bogumił Wojcieszak, Katedra Nauk Humanistycznych i Stosunków Międzynarodowych Politechniki Koszalińskiej, Wielkopolskie Muzeum Wojskowe, Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918–1919,
• 2006: Stefan Bratkowski, prof. dr hab. Janusz Karwat, Ludwik Krumrey, Zdzisław Walczak, Departament Wychowania i Promocji Obronności MON, Harcerskie Zawody Krótkofalarskie „Hołd Powstańcom Wielkopolskim”,
• 2007: Marian Dominiczak, Jan Głodek, Jan Jajor, Muzeum Ziemi Szubińskiej w Szubinie,
• 2008: prof. dr hab. Zdzisław Grot (†), płk rezerwy Zenon Brembor, Zygmunt Duda, Antoni Fornalski, Jarosław Łuczak, Lidia Nowak, prof. dr hab. Zbigniew Pilarczyk, Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego w Poznaniu,
• 2009: prof. Andrzej Jeziorkowski, Jarosław Tomasz Łożyński, dr Michał Pietrowski, Stowarzyszenie Grupa Rekonstrukcji Historycznej „III Bastion Grolman”, Pomorskie Muzeum Wojskowe w Bydgoszczy,
• 2010: Marian Jakubowicz, dr Włodzimierz Kwaśniewicz, Edmund Mikołajczak, prof. dr hab. Bernard Piotrowski, PTTK Oddział im. Cyryla Ratajskiego w Luboniu,
• 2011: Szymon Dąbrowski, prof. dr hab. Marceli Kosman, dr Eugeniusz Śliwiński, Telewizja Polska S.A. Oddział w Bydgoszczy, Telewizja Polska S.A. Oddział w Poznaniu,
• 2012: Kamila Czechowska, Waldemar Janiszewski, Stowarzyszenie Miłośników Historii Wojskowości przy Lubuskim Muzeum Wojskowym w Zielonej Górze,
• 2013: Roman Chwaliszewski, Ludwik Józef Gomolec, prof. dr hab. Stanisław Sierpowski, Archiwum Państwowe w Poznaniu, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
• 2014: Jan Mielżyński, dr Jarosław Wawrzyniak, Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu, Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie,
• 2015: Stefan Barłóg, prof. dr hab. Michał Polak, Andrzej Wieczorek,
• 2016: Stanisław Jędraś, Wojciech Kicman, Zbigniew Zwierzykowski, Muzeum Okręgowe w Lesznie,
• 2017: Tadeusz Grygier (†), prof. dr hab. Wiesław Hładkiewicz, dr Tomasz Katafiasz, dr Jan Majewski, Stowarzyszenie Ochotniczy Reprezentacyjny Oddział Ułanów Miasta Poznania w barwach 15. Pułku Ułanów Poznańskich,
• 2018: dr Bartosz Kruszyński, Maciej Myczka, Radio Zachód, Marek Woźniak (wręczenie 2022), Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu,
• 2019: dr Włodzimierz Lewandowski (†), Waldemar Banaszyński, Wawrzyniec Wierzejewski, Piotr Wojtczak, Oddział IPN w Poznaniu,
• 2020: Adam Gajda, Michał Pawełczyk, dr Zygmunt Wygocki (†), Koło Przewodników PTTK w Poznaniu, Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle nad Notecią,
• 2022: Roman Chalasz, Ryszard Chruszczewski, prof. Przemysław Matusik,
• 2023: dr Kazimierz Kaczmarczyk (†), Paweł Kochański, prof. Jerzy Kazimierz Pietrzak, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Odznaka Honorowa „Wierni Tradycji”

Odznaka Honorowa „Wierni Tradycji” jest znaczącym polskim odznaczeniem cywilnym, które zostało ustanowione 30 stycznia 2009 roku przez Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego z okazji dwudziestolecia jego działalności. Co roku, Zarząd Główny TPPPW przyznaje tę odznakę osobom wyróżniającym się w promowaniu pamięci oraz wiedzy o powstaniu wielkopolskim. Warto zaznaczyć, iż od 2015 roku wręczane są również Złote Odznaki Honorowe „Wierni Tradycji”.

Do roku 2019 przyznano łącznie 593 odznaki indywidualne oraz 34 zbiorowe, zarówno w wersji srebrnej, jak i złotej. Ze względu na znaczenie tego odznaczenia, lista laureatów obejmuje wiele wspaniałych postaci, które przyczyniły się do upowszechnienia wiedzy na temat powstania.

Odznaczeni

• 2009: Wiesław Maszewski – starosta czarnkowsko-trzcianecki, Adam Pawlicki – burmistrz Jarocina, prof. dr hab. Michał Umbreit – Gniezno, Marek Woźniak – marszałek województwa wielkopolskiego,
• 2010: 16 Batalion Remontu Lotnisk – Jarocin,
• 2011: dr Bartosz Kruszyński,
• 2012: prof. dr hab. Józef Garbarczyk – rektor PWSZ w Gnieźnie, Wojciech Ziętkowski – burmistrz Środy Wielkopolskiej,
• 2013: Tomasz Hibner – Wolsztyn, Stowarzyszenie Miłośników Historii Wojskowości przy LMW w Drzonowie,
• 2014: Maciej Myczka – prezes Stowarzyszenia Miłośników Wojskowości przy Lubuskim Muzeum Wojskowym,
• 2015: Gimnazjum Nr 1 w Inowrocławiu, Stowarzyszenie Kibiców Lecha Poznań,
• 2016: Elżbieta Polak – marszałek województwa lubuskiego,
• 2017: Zenon Matuszewski – Zbąszyń.
• 2018: prof. Zdzisław Biegański – Bydgoszcz, Andrzej Dargacz – prezes PTTK w Inowrocławiu, płk Marek Dragan – Bydgoszcz, prof. dr hab. Marek Jeleniewski – Bydgoszcz, Bernadeta Orłowska – ZKRPiBWP w Poznaniu,
• 2019: dr inż. Jan Kucharski – twórca Narodowego Panteonu Powstania Wielkopolskiego, Stowarzyszenie Seniorów Lotnictwa Wojskowego RP,
• 2020: dr Marian Król – były wojewoda poznański, ks. kanonik Tadeusz Lesiński – Szubin, o. Alojzy Pańczak OFM – Opalenica, Marek Woźniak – marszałek województwa wielkopolskiego,
• 2022: Wojciech Jankowiak – wicemarszałek województwa wielkopolskiego,
• 2023: Edward Fedko, Roland Semik, prof. Andrzej Stelmach, TVP3 Gorzów Wielkopolski.

Wydawnictwa

W dorobku Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 znajduje się wiele cennych publikacji, które dokumentują wydarzenia związane z powstaniem oraz sylwetki jego uczestników.

• lekyskon biograficzny „Powstańcy wielkopolscy… Biogramy uczestników powstania wielkopolskiego 1918/1919”, w którym do roku 2020 opublikowano łącznie 17 tomów,
• rocznik oświatowo-historyczny „Wielkopolski Powstaniec”, który do 2021 roku osiągnął 27 numerów, ISBN/ISSN: 978-83-63294-76-2.

---

Oceń: Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919

---