Lech Trzeciakowski

---

Dom rodzinny

Lech Trzeciakowski był synem powstańca wielkopolskiego Mariana Trzeciakowskiego, który był urzędnikiem państwowym w okresie II Rzeczypospolitej, oraz Stefanii z domu Dębickiej. Jego edukacja rozpoczęła się w roku 1938, gdy podjął naukę w szkole powszechnej znajdującej się w Poznaniu. W trudnych czasach od 1939 do 1945 roku brał udział w tajnym nauczaniu, co było nieodłączną częścią wychowania wielu młodych ludzi w tym okresie. W 1945 roku zdał egzaminy końcowe klasy podstawowej, a także przeszedł pozytywnie egzamin wstępny do Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.

Warto również dodać, że Lech był aktywnym harcerzem i należał do XIV Szczepu Harcerskiego „Błękitna Czternastka” im. hetmana Stanisława Żółkiewskiego, co stanowiło ważną część jego młodzieńczej działalności.

W roku 1955 związał się z Marią Dolatą, z którą miał dwoje dzieci: córkę Aleksandrę, ur. w 1956 roku, która została psycholożką, oraz syna Zbyszka, który żył w latach 1957-2006 i był pracownikiem Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Niestety, Maria zmarła w 1989 roku. Lech ponownie ożenił się w 1990 roku z Ewą Krzyżańską, prawniczką.

Lech Trzeciakowski zmarł i w dniu 14 stycznia 2017 roku został pochowany na cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu.

Edukacja i kariera naukowa

Lech Trzeciakowski jest przykładem wybitnej kariery akademickiej, której fundamenty zostały zbudowane na solidnym wykształceniu. Jego droga rozpoczęła się w 1951 roku, kiedy to ukończył maturę w Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.

W latach 1951–1955 podejmował studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Poznańskiego, co znacznie przyczyniło się do jego późniejszych osiągnięć naukowych.

W 1955 roku uzyskał magisterium na Uniwersytecie Poznańskim, pod opieką promotora prof. Witolda Jakóbczyka. Ten moment stanowił ważny krok w jego rozwoju zawodowym.

Nie spoczywał na laurach, ponieważ w 1959 roku obronił doktorat na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, znowu pod patronatem prof. Jakóbczyka. Do jego kariery naukowej należy także fakt, iż w 1964 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego, co otworzyło przed nim nowe możliwości.

W 1973 roku Lech Trzeciakowski został profesorem nadzwyczajnym, a w 1981 roku awansował na profesora zwyczajnego, co świadczy o jego wysokim uznaniu w środowisku akademickim.

Praca zawodowa

Lech Trzeciakowski miał bogatą karierę zawodową, która znacząco wpisuje się w dzieje edukacji i nauki w Polsce. W 1951 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel historii w Szkole Podstawowej nr 46 w Poznaniu, jednakże już w listopadzie tego samego roku został delegowany na studia.

Od roku 1955 Trzeciakowski pełnił funkcję pracownika naukowo-dydaktycznego w Instytucie Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach 1972–1978 był kierownikiem Zakładu Historii Kultury, a następnie w latach 1978-1991 kierował Zakładem Historii Polski XIX–XX wieku.

W ciągu swojej kariery zawodowej, w latach 1973–1978, Trzeciakowski piastował również ważną rolę jako dyrektor Instytutu Zachodniego w Poznaniu. Zgodnie z jego zaangażowaniem w badania nad Polonią, w latach 1974–1978 był kierownikiem Zakładu Badań nad Polonią Zagraniczną w Polskiej Akademii Nauk.

Na zakończenie swojej kariery akademickiej, w latach 2001-2013 był profesorem w Wyższej Szkole Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu, gdzie pozostawił trwały ślad w kształceniu młodych ludzi.

Działalność międzynarodowa

Lech Trzeciakowski od zawsze angażował się w działania międzynarodowe, co w sposób znaczący wpłynęło na jego karierę oraz rozwój polskiej nauki. W 1973 roku dołączył do Komisji UNESCO Polsko-Niemieckiej, której celem było opracowywanie i udoskonalanie podręczników szkolnych.

Rok 1985 był początkiem kolejnej ważnej współpracy, kiedy to Trzeciakowski został członkiem Commission Internationale des Études Historiques Slaves. Jego zaangażowanie w tę organizację przyniosło rezultaty w kolejnych latach, gdy pełnił kluczowe funkcje w ramach kongresów:

• sekretarz generalny w latach 1990-1995, zapoczątkowany kongresem w Madrycie,
• wiceprezydent w latach 1995-2000, z pierwszym wydarzeniem odbywającym się w Montrealu,
• prezydent w latach 2000-2005, kiedy to odbył się kongres w Oslo,
• prezydent honorowy od 2005 roku, co było potwierdzone podczas kongresu w Sydney.

Trzeciakowski miał również okazję dzielić się swoją wiedzą jako wykładowca na różnych prestiżowych uczelniach na całym świecie:

• California State University at Hayward w USA w 1970 roku,
• University of Florida w Gainesville w 1977 roku,
• University of Western Ontario w Kanadzie w 1990 roku,
• Bielefeld Universität w Niemczech w 1994 roku,
• Meiji University w Japonii w 1998 roku,
• Waseda University w Japonii w 1998 roku,
• Sophia University w Japonii w 1998 roku.

Warto także zaznaczyć, że w 1977 roku był gościem Departamentu Stanu USA, gdzie miał okazję prowadzić badania naukowe na kilku renomowanych uniwersytetach. Jego międzynarodowa działalność w znaczący sposób przyczyniła się do rozwoju współpracy naukowej między Polską a światem.

Odznaczenia i wyróżnienia

Lech Trzeciakowski, znany ze swoich licznych osiągnięć, zdobył wiele wyróżnień, które potwierdzają jego wkład w kulturę i naukę. Oto lista najważniejszych odznaczeń, które otrzymał w trakcie swojej kariery:

• 1967: Złoty Krzyż Zasługi,
• 1974: Medal KEN,
• 1974: Nagroda Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego,
• 1975: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 1978: Państwowa Nagroda I stopnia (zespołowa),
• 1984: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 1999: Nagroda Naukowa Miasta Poznania (wraz z Jerzym Topolskim),
• 2002: Nagroda im. Herdera,
• 2004: Dobosz Powstania Wielkopolskiego od ZG TPPW,
• 2011: Honorowy Obywatel Miasta Poznania,
• 2012: Odnowienie doktoratu prof. Lecha Trzeciakowskiego (UAM),
• 2014: Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 czerwca 2014 r. z nadania Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego).

To osiągnięcia, które z pewnością podkreślają znaczenie jego pracy i zaangażowania na rzecz społeczności oraz kultury polskiej.

Publikacje

Lech Trzeciakowski to uznany autor, który stworzył ponad 350 artykułów zarówno w kraju, jak i za granicą, w tym publikacje znajdujące się na tak zwanej Liście Filadelfijskiej. Jego dorobek literacki obejmuje również 15 książek, które przyczyniły się do analizowania różnych aspektów historii i kultury Wielkopolski. Oto lista niektórych jego najważniejszych prac:

• Polityka polskich klas posiadających w Wielkopolsce w erze Capriviego (1890-1894) (Poznań 1960),
• Wybór tekstów do dziejów kultury Wielkopolski. Red. Roman Pollak (Poznań 1962 – współautorstwo),
• Walka o polskość miast Poznańskiego na przełomie XIX i XX wieku, Wydawnictwo Poznańskie (Poznań 1964),
• Zygmunt Boras, Lech Trzeciakowski, W dawnym Poznaniu. Fakty i wydarzenia z dziejów miasta do 1918 roku, Wydawnictwo Poznańskie (Poznań 1969),
• Kulturkampf w zaborze pruskim, Wydawnictwo Poznańskie (Poznań 1970),
• Zygmunt Boras, Lech Trzeciakowski, W dawnym Poznaniu. Fakty i wydarzenia z dziejów miasta do 1918 roku, Wydawnictwo Poznańskie, wyd. II rozszerzone (Poznań 1971),
• Pod pruskim zaborem 1850-1918, Wyd. Wiedza Powszechna (Warszawa 1973),
• Zygmunt Boras, Lech Trzeciakowski, W dawnym Poznaniu. Fakty i wydarzenia z dziejów miasta do 1918 roku, Wydawnictwo Poznańskie, wyd. III (Poznań 1974),
• Niemcy w Poznańskiem wobec polityki germanizacyjnej 1815–1920. Red. Lech Trzeciakowski, Wydawnictwo Instytutu Zachodniego (Poznań 1976),
• Rola Wielkopolski w dziejach narodu polskiego. Księga pamiątkowa dedykowana prof. Witoldowi Jakóbczykowi w 70 rocznicę urodzin. Red. Stanisław Kubiak i Lech Trzeciakowski (Poznań 1979),
• RFN – PRL. Bilans stosunków wzajemnych. Problemy i perspektywy normalizacji. Red. Lech Trzeciakowski, Wydawnictwo Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (Warszawa 1979),
• Polacy w historii i kulturze Europy Zachodniej. Słownik biograficzny. Red. Krzysztof Kwaśniewski i Lech Trzeciakowski (Poznań 1981),
• Społeczny ruch kulturalny. Tradycja a współczesność. Materiały i studia do dziejów kultury w Wielkopolsce. Red. Dzierżymir Jankowski i Lech Trzeciakowski (Poznań 1981),
• Maria Trzeciakowska, Lech Trzeciakowski, W dziewiętnastowiecznym Poznaniu. Życie codzienne miasta 1815–1914, Wydawnictwo Poznańskie (Poznań 1982),
• Powstanie listopadowe a problem świadomości historycznej. Red. Lech Trzeciakowski (Poznań 1983),
• La formazione dello stereotipio del tedesco nella societa Polacca del sec. XIX, Universite de Perugia (Perugia 1987),
• The Kulturkampf in Prussian Poland, East European Monographs. Distributed by Columbia University Press (New York 1990),
• Dzieje Poznania, t. II, cz. I: Lata 1793–1918. Red. Jerzy Topolski i Lech Trzeciakowski (Poznań 1994),
• Dzieje Poznania, t. II, cz. II: Lata 1918–1945. Red. Jerzy Topolski i Lech Trzeciakowski (Poznań 1998),
• Poland between the Soviet Union and Germany. Wyd. Center for International Programs Meiji University (Tokio 1999),
• Samomodernizacja społeczeństw w XIX wieku: Irlandczycy, Czesi, Polacy. Red. Lech Trzeciakowski i Krzysztof A. Makowski (Poznań 1999),
• W kręgu polityki. Polacy – Niemcy w XIX wieku, Wyd. Instytutu Historii UAM (Poznań 2002),
• Dzieje polityczne – kultura – biografistyka. Studia z historii XIX i XX wieku ofiarowane prof. Zbigniewowi Dworeckiemu. Red. Lech Trzeciakowski i Przemysław Matusik (Poznań 2002),
• Posłowie polscy w Berlinie 1848-1928, Wydawnictwo Sejmowe (Warszawa 2003),
• Otto von Bismarck, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 2009,
• Album Amicorum Profesora Lecha Trzeciakowskiego, Wydawnictwo IH UAM, Poznań 2012.

Uczniowie

Profesor Lech Trzeciakowski jest uznawany za wybitnego pedagoga, który doprowadził do uzyskania dyplomów przez ponad 500 magistrów na Uniwersytecie Adama Mickiewicza, zarówno w trybie stacjonarnym, jak i zaocznym, realizowanym z ośrodków zamiejscowych. Oprócz tego, profesor wspierał rozwój naukowy, wypromowując 25 doktorów.

W gronie jego uczniów znaleźli się znani i cenieni specjaliści, tacy jak m.in. Witold Molik, Paweł Cieliczko, Krzysztof A. Makowski, Czesław Pest, Przemysław Matusik, Jerzy Kołacki oraz Adam Michnik.

Filmografia

Lech Trzeciakowski swoją działalność filmową reprezentuje jako konsultant naukowy. W swojej karierze uczestniczył w tworzeniu różnych produkcji filmowych, które miały znaczący wpływ na polską kinematografię.

• film fabularny Bestia z 1978 roku,
• produkcja Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy z 1982 roku, którą wyreżyserował Jerzy Sztwiertnia,
• film telewizyjny Chwała zwycięzcom z 2003 roku, w reżyserii Adka Drabińskiego, zrealizowany przez Bogusława Wołoszańskiego,
• dokument Śladami Pawła Edmunda Strzeleckiego z 2008 roku, emitowany przez TVP Poznań,
• seria filmowa Profesor Lech Trzeciakowski w ramach cyklu „Wybitne Postacie Uniwersytetu”, przygotowana przez Uniwersyteckie Studio Filmowe UAM w 2012 roku.

Bibliografia prac

Maria Jackowska, Bibliografia prac profesora Lecha Trzeciakowskiego obejmująca lata 1955–1991 [nr 1-166], w: Ideologie – poglądy – mity w dziejach Polski i Europy XIX i XX wieku. Księga pamiątkowa poświęcona profesorowi Lechowi Trzeciakowskiemu z okazji 60. rocznicy jego urodzin. Redagowana przez Jerzego Topolskiego, Witolda Molika i Krzysztofa A. Makowskiego, Poznań 1991, s. 9–21.

Alina Hinc, Bibliografia prac profesora Lecha Trzeciakowskiego za lata 1990–2001 [nr 154-246], w: W kręgu polityki. Polacy – Niemcy w XIX wieku, Wyd. Instytutu Historii UAM. Redagowana przez Krzysztofa A. Makowskiego oraz Witolda Molika, Poznań 2002, s. 9–16.

Księga pamiątkowa

Oto kilka znaczących publikacji, które zyskały uwagę w kontekście działalności profesora Lecha Trzeciakowskiego:

• – Ideologie – poglądy – mity w dziejach Polski i Europy XIX i XX wieku. Księga pamiątkowa z dedykacją dla profesora Trzeciakowskiego z okazji 60. rocznicy jego urodzin, redagowana przez Jerzego Topolskiego, Witolda Molika oraz Krzysztofa A. Makowskiego, publikacja wydana w Poznaniu w 1991 roku,
• – W kręgu polityki. Polacy – Niemcy w XIX wieku. Wydana przez Instytut Historii UAM w Poznaniu w 2002 roku,
• – Liber Amicorum Profesora Lecha Trzeciakowskiego, redagowany przez Przemysława Matusika, wydanie z 2012 roku w Poznaniu.

---

Oceń: Lech Trzeciakowski

---