Wielkopolskie Muzeum Wojskowe

Muzea

Wielkopolskie Muzeum Wojskowe to istotny element kulturalny regionu, pełniący funkcję oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu. Muzeum to znajduje się w sercu Poznania, przy Starym Rynku 9, w obrębie zabudowy śródrynkowej, co czyni je łatwo dostępnym dla mieszkańców oraz turystów.

Jako ważny oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, Wielkopolskie Muzeum Wojskowe zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów. Rejestr ten jest prowadzony przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w oparciu o przepisy zawarte w art. 13 ustawy z dnia 21 listopada 1996 roku o muzeach. To uznanie podkreśla jego znaczenie oraz rolę w zachowaniu dziedzictwa kulturowego.

Historia i kolekcja

Wielkopolskie Muzeum Wojskowe posiada ogromną kolekcję, która obejmuje blisko 40.000 eksponatów. Historia tej placówki sięga 9 maja 1919 roku, kiedy to w Poznaniu powstało pierwsze muzeum o profilu wojskowym, znane jako Wielkopolskie Muzeum Wojska. Jego założycielem był Józef Dowbor-Muśnicki, a wydarzenie otwarcia miało miejsce 27 października 1919 roku, które uświetnił swoją obecnością Józef Piłsudski. Muzeum z początku ulokowane było przy Alejach Marcinkowskiego 7, obok Muzeum Narodowego.

Podpułkownik Antoni Seyda, związany z Sekcją Naukową Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych byłego zaboru pruskiego, był pierwszym dyrektorem tej placówki. W 1923 roku muzeum przeniosło się do zabudowań wojskowych przy ul. Powstańców Wielkopolskich (dawniej Artyleryjskiej), co pozwoliło na lepsze warunki do ekspozycji zbiorów. Nowego otwarcia dokonała delegacja na czele z gen. dyw. Kazimierzem Raszewskim oraz prymasem Edmundem Dalborem. To muzeum stało się drugą wojskową placówką tego typu w Polsce, zaraz po tej z Warszawy.

Kolejnymi dyrektorami muzeum byli Antoni Liske oraz Władysław Marcinkowski, znany rzeźbiarz. Obecną formę muzeum uzyskało 22 lutego 1963 roku, co było możliwe dzięki inicjatywie malarza Stefana Pajączkowskiego, który miał wizję jego przyszłości oraz został jego kierownikiem.

Kolekcja podzielona jest na trzy zasadnicze działy, które obejmują:

  • Dział Broni,
  • Dział Mundurów i Znaków Wojskowych,
  • Dział Dokumentacji Historycznej.

Ekspozycja prezentuje rozwój polskiej broni i uzbrojenia od XI wieku aż do współczesności, z pominięciem sprzętu ciężkiego. Muzeum zostało niemal całkowicie odbudowane po zniszczeniach wojennych i najstarsze eksponaty z zakresu umundurowania sięgają XVIII wieku, w tym kapelusze oraz buty do jazdy. Pochodzą one także z czasów Księstwa Warszawskiego. Wśród cenniejszych eksponatów wyróżnia się łódź średniowieczna z X wieku – dłubanka, która została wydobyta z Jeziora Lednica i ma długość 10 m.

W zbiorach przedwojennych znajdują się również dzieła takie jak obraz Wojciecha Kossaka, który jest fragmentem większej panoramy przedstawiającej Bitwę pod Piramidami z 1901 roku. W 2005 roku muzeum otrzymało statuetkę „Dobosz Powstania Wielkopolskiego”, przyznawaną przez Zarząd Główny Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919.

Architektura

Modernistyczny obiekt wystawowy, znajdujący się w obrębie bloku śródrynkowego, został usytuowany przy ul. Jana Baptysty Quadro. Po zakończeniu II wojny światowej, teren poznańskiego Starego Rynku stał się tematem licznych debat i dyskusji dotyczących jego odbudowy. Wskutek braku odpowiednich materiałów ikonograficznych, które mogłyby precyzyjnie odzwierciedlić wygląd sukiennic, ta część miasta przekształciła się w eksperymentalne laboratorium dla różnorodnych koncepcji architektonicznych.

W 1954 roku zorganizowano konkurs na zagospodarowanie dawnego terenu sukiennic, który przyciągnął uwagę pięciu zespołów architektonicznych, cztery z Poznania oraz jeden z Warszawy, gdzie pod przewodnictwem stawali:

W wyniku oceny zgłoszeń wyróżnione zastały zespoły Cieślińskiego oraz Zielińskiego, które następnie współpracowały nad dalszą realizacją projektu. Odbudowano część Arsenału, wprowadzając nowoczesne formy architektoniczne, w tym trójkątne szczyty. Pozostałe obiekty Arsenału oraz sukiennice zaprojektowane zostały jako nowoczesne pawilony, osadzone na oryginalnych fundamentach.

W skład zespołu architektonicznego weszli: Jan Cieśliński, Zygmunt Lutomski oraz Regina Pawulanka. Pierwotne zamierzenia zakładały, że Arsenał przeznaczony zostanie na sklep oraz serwis RTV, a sukiennice obiecane były dla Cepelii. Finalnie, po uroczystym otwarciu w 1962 roku, w pierwszym obiekcie zainstalowało się Biuro Wystaw Artystycznych, a w drugim zagościło Wielkopolskie Muzeum Wojskowe.

Nowatorskie podejście do zabudowy bloku śródrynkowego stało się jednym z najczęściej dyskutowanych osiągnięć architektonicznych w powojennej historii Poznania. Z młodszej perspektywy dzieła te ciągle zbierają zarówno krytyczne opinie, jak i uznanie ze strony ekspertów oraz entuzjastów architektury XX wieku.

Oceń: Wielkopolskie Muzeum Wojskowe

★★★★★
Średnia ocena:4.53 Liczba ocen:8