Andrzej Maleszka

---

Życiorys

Andrzej Maleszka zakończył swoje studia z zakresu filologii polskiej ze specjalizacją teatrologiczną w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w 1977 roku. W ramach swojej edukacji miał przyjemność uczyć się od takich autorytetów, jak Izabella Cywińska oraz Janusz Nyczak. Dodatkowo, w tym samym czasie pełnił funkcję kierownika artystycznego w Studenckim Teatrze Nurt.

Rok później, Maleszka rozpoczął współpracę z poznańskim oddziałem Telewizji Polskiej, gdzie jego talent realizacyjny i reżyserski zaowocował powstaniem licznych miniatur teatralnych oraz filmów krótkometrażowych. W okresie 1986–1990 związany był z poznańskim Teatrem Nowym, gdzie wyreżyserował cztery przedstawienia, oparte na jego własnych dramatycznych tekstach. Równocześnie, jego prace dla telewizyjnego Teatru Młodego Widza zdobyły uznanie, co znacznie wpłynęło na jego karierę artystyczną. Jako prozaik, Maleszka zadebiutował w 1991 roku powieścią zatytułowaną „Ofelia”.

Artysta zyskał renomę przede wszystkim dzięki swoim innowacyjnym filmom oraz spektaklom skierowanym do młodej publiczności. „Sukces osiąga, stawiając młodego widza w teatrze i kinie na równi z dorosłymi, oferując mu historie pełne atrakcyjności, inteligencji oraz specyficznego humoru”. Jego dzieła określane są jako „magiczne widowiska”, które w sposób baśniowy wyjaśniają dzieciom otaczający świat, posługując się jednocześnie przystępnym, codziennym językiem.

Maleszka ma na swoim koncie ponad 30 spektakli, które były wystawiane na scenie lub emitowane w telewizji, wszystkie oparte na jego oryginalnych scenariuszach. Niektóre z jego kluczowych realizacji teatralnych to: „Wielkoludy” (1986), „Burza w Teatrze Gogo” (1988), „Mechaniczna Magdalena” (1988), „Maszyna zmian” (1990) oraz „Mama – Nic” (1991). W telewizji zrealizował m.in. serial „Mama nic” (1993), film „Kociak” (1995, dla Eurowizji), „Niebieska róża” (1996, dla Eurowizji), serial „Maszyna Zmian” (1995, nagrodzony Grand Prix w Monachium), „Maszyna zmian. Nowe przygody” (1996, odc. „Tele Julia” nominowany do nagrody International Emmy), a także wielokrotnie nagradzane: cykl 10 filmów (2003-2006) oraz fabułę (2009) pod tytułem „Magiczne drzewo”. W 2007 roku, jego serial zdobył nagrodę International Emmy w kategorii programów dla dzieci i młodzieży, a film w 2010 roku główną nagrodę na festiwalu BAMkids Film Festival w Nowym Jorku.

W 2007 roku Maleszka dołączył do Związku Autorów i Producentów Audiowizualnych, a trzy lata później został członkiem Polskiej Akademii Filmowej. Od 2009 roku, nakładem wydawnictwa Znak, autor publikuje kolejne książki w serii „Magiczne drzewo”, do której należą takie tytuły jak „Czerwone krzesło”, „Cień smoka” oraz „Świat ogromnych”. Seria zdobyła uznanie, w tym prestiżową nagrodę „Najlepsza książka roku” od polskiej sekcji IBBY, nagrody Polskiej Izby Wydawców oraz ZAiKS, a także została przetłumaczona na 11 języków. W 2016 roku do powyższego cyklu dołączyła powieść „Bohaterowie Magicznego Drzewa. Porwanie”, która stanowi początek nowej serii.

Dokonania Andrzeja Maleszki zostały docenione zarówno w Polsce, jak i na międzynarodowej arenie kulturowej. Otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia podczas krajowych oraz zagranicznych festiwali filmowych, a wśród nich m.in. Grand Prix i UNESCO Prize na festiwalu Prix Jeunesse International w Monachium (1998), Srebrny Medal na The New York TV Festival (1993), nagrodę Specjalną na Festiwalu Sztuk Współczesnych we Wrocławiu, nagrodę Jury na Międzynarodowym Festiwalu Telewizyjnym w Chicago (1994) oraz Grand Prix na Festiwalu Filmów Telewizyjnych w Montevideo (Urugwaj, 1998). W 1998 roku, regionalny oddział Gazety Wyborczej uhonorował go tytułem „Giganta”, przyznawanym za „poznański styl pracy”, w towarzystwie takich osobistości jak Tadeusz Mazowiecki, himalaista Krzysztof Wielicki czy o. Jan Góry.

Na szczególny wniosek dzieci z Poznania Maleszka został uhonorowany także Orderem Uśmiechu.

Twórczość

Powieści

Andrzej Maleszka jest uznawanym pisarzem, którego twórczość literacka zaczęła się intensywnie rozwijać już w latach 90-tych XX wieku. W 1991 roku zadebiutował powieścią „Ofelia”, wydaną przez Kantor Wydawniczy SAWW.

Opublikowane przez niego dzieło składa się z dwóch części: pierwsza to „Ofelia w teatrze”, a druga „Ofelia na wakacjach”.

Jednak prawdziwą popularność przyniosła Maleszce seria „Magiczne drzewo”, wydana przez SIW Znak, która zaczęła ukazywać się od 2009 roku. W serii tej autor wypuścił wiele tytułów, w tym:

• „Magiczne drzewo. Czerwone krzesło” (2009), zyskało 7 przekładów zagranicznych,
• „Magiczne drzewo. Tajemnica mostu” (2010), doczekało się 4 przekładów zagranicznych,
• „Magiczne drzewo. Olbrzym” (2011), z przekładem koreańskim,
• „Magiczne drzewo. Pojedynek” (2012), również z przekładem koreańskim,
• „Magiczne drzewo. Gra” (2013), z koreańskim przekładem,
• „Magiczne drzewo. Cień smoka” (2014), tłumaczenie na język koreański,
• „Magiczne drzewo. Świat ogromnych” (2015),
• „Magiczne drzewo. Inwazja” (2016),
• „Magiczne drzewo. Berło” (2017),
• „Magiczne drzewo. Czas robotów” (2018),
• „Magiczne drzewo. Pióro T-Rexa” (2019),
• „Magiczne drzewo. Geniusz” (2022), oraz
• „Magiczne drzewo. Zaginiona para” (2023).

Kolejnym jego przedsięwzięciem jest cykl „Bohaterowie magicznego drzewa”, z tytułami takimi jak „Bohaterowie magicznego drzewa. Porwanie” (2016) oraz „Bohaterowie magicznego drzewa. Stwór” (2021).

Filmografia

Maleszka nie tylko pisze, ale również reżyseruje, co potwierdzają jego filmowe osiągnięcia. W swojej bogatej filmografii znajduje się wiele telewizyjnych tytułów. W 1986 roku wyreżyserował film telewizyjny „Wieża Babel” (prod. TVP), a dwa lata później zrealizował „Dziennik z planety Babel” (1988, TVP).

W 1989 roku powstała „Mechaniczna Magdalena” (TVP), a rok później – „Ofelia na wakacjach” (TVP). W 1993 roku Maleszka stworzył między innymi serial „Jacek” (7 odcinków, TVP), a także film „Jakub” (TVP), będący współprodukcją EBU. Kolejne jego dzieła to takich jak „Mama – Nic” (1993, TVP) oraz „Kociak” (1995, TVP).

Oprócz tego, Maleszka jest autorem znanej serii „Magiczne drzewo”, której film fabularny z 2009 roku przyciągnął uwagę młodszej publiczności. Warto również wspomnieć o jego wkładzie w płaszczyźnie scenariuszy, takich jak „Das Morphus-Geheimnis” z 2008 roku, zrealizowany w Niemczech i Szwajcarii.

Teatr i spektakle telewizyjne

Andrzej Maleszka ma też bogate doświadczenie teatralne, będąc autorem i reżyserem licznych spektakli telewizyjnych, z wyjątkiem nielicznych oznaczonych. W 1977 roku powstały dramaturgiczne utwory „Rex Nemorensis” oraz „Doktor Humbug”.

W latach 1980-1983 był odpowiedzialny za cykl spektakli telewizyjnych „Godzina Arlekina”. Wśród nich znajdziemy „Nocna szkoła” i „Rajskie miasteczko”, którego reżyserem był J. Hamerski.

Ponadto Maleszka wyreżyserował takie spektakle jak „Bajka o białym baranku” (1982, TVP) czy „Ballada o końcu świata” (1984, TVP).

Jego utwory pojawiały się również w pięcioodcinkowych serialach, jak „Maszyna zmian” (1995, TVP) oraz „Mama – Nic”, które miały swoje różne wersje. Wciąż inspiruje kreatywność młodych twórców oraz widzów, a jego interaktywność w teatrze odnajdujemy w takich projektach jak „Hotel Minotaur” (1985, TVP) oraz „Mechaniczna Magdalena” w Teatrze Dramatycznym im. J. Szaniawskiego, gdzie pełnił rolę scenarzysty.

Wiele jego utworów dramatycznych było wystawianych w różnych polskich teatrach, w tym również w Teatrze Animacji i Teatrze Nowym. Przyczynił się tym samym do wzbogacenia polskiej kultury teatralnej.

Nagrody

Andrzej Maleszka, znany polski twórca, zdobył liczne wyróżnienia i nagrody w swojej karierze. Oto niektóre z nich:

• 1988: otrzymał Nagrodę im. Wyspiańskiego za znaczące osiągnięcia w upowszechnianiu kultury teatralnej oraz za twórczość skierowaną do dzieci i młodzieży,
• 1992: uhonorowany Nagrodą Prezesa Komitetu ds. Radia i Telewizji za nowatorskie programy dla dzieci i młodzieży,
• 1994 (a także w latach: 1998, 2001, 2009): zdobywca Złotych Koziołków podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmów Młodego Widza „Ale Kino!” w Poznaniu,
• 1998 (również w 2004, 2006, 2008): laureat Grand Prix na Prix Jeunesse International w Monachium, Niemcy,
• 1998: nagrodzony Srebrnym Słoniem na 3. Festiwalu Filmów Dziecięcych i Młodzieżowych w Warszawie,
• 2004: otrzymał Platynowe Koziołki – nagrodę specjalną za całokształt twórczości filmowej na 22. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Młodego Widza „Ale Kino!” w Poznaniu,
• 2008: uhonorowany Nagrodą Artystyczną Miasta Poznania,
• 2014: nominacja do Best of the 50 years Prix Jeunesse International w Monachium, Niemcy,
• 2015: przyznanie Orderu Uśmiechu,
• 2020: otrzymał Nagrodę ZAIKS za cykl powieści „Magiczne drzewo”,
• 2022: zdobywca nagrody Bestsellery Empiku 2021 za powieść „Bohaterowie magicznego drzewa. Stwór”,
• IBBY przyznało nagrodę za najlepszą powieść roku dla dzieci 2009 (za powieść „Magiczne drzewo”),
• EMMY AWARD, USA 2007 (za film „Magiczne drzewo”),
• SILVER HUGO AWARD, USA 2007 za najlepszy na świecie cykl filmowy w 2007 roku (za cykl „Magiczne drzewo”),
• Chicago Children’s Film Festival – zdobywca nagród w latach 2009, 2006, 2005 oraz 1994,
• B.A.M. Festival w Nowym Jorku – Nagroda Widowni w 2009 roku,
• BANFF FESTIVAL w Kanadzie – Grand Prix-Rockie Award w 2005 roku,
• ZLIN w Czechach, Grand Prix w 2010 roku,
• CHRISTIANSAND w Danii, Grand Prix na Children’s Film Festival w 2010 roku,
• TICEF w Chinach – Grand Prix i Nagroda Publiczności w 2009 roku,
• Cairo Film Festival w Egipcie – zdobywca dwóch nagród w 2005 roku,
• The New York TV Festival, USA 1993 – Srebrny Medal,
• SHLINGEL FESTIVAL w Niemczech – pierwsza nagroda w kategorii,
• OULU Festival w Finlandii – nagroda CIFEJ w 2009 roku,
• PRIX Danube, Bratysława, Słowacja 2005 – Grand Prix,
• nominacja do Emmy Award w 1998 roku za film „Telejulia”,
• Nagroda UNESCO za „Wieże Babel” na Prix Jeunesse International w Monachium w 1994 roku,
• Divercine Festival Montewideo – Children Jury Award w 2005 roku oraz Grand Prix w 1999 roku.

Linki zewnętrzne i bibliografia

Oto wybrane linki zewnętrzne oraz źródła bibliograficzne, które mogą posłużyć do dalszego zgłębiania tematu:

• Andrzej Maleszka w bazie Instytutu Badań Literackich PAN,
• Andrzej Maleszka w bazie filmpolski.pl,
• Andrzej Maleszka w bazie IMDb (ang.),
• Andrzej Maleszka w bazie Filmweb.

---

Oceń: Andrzej Maleszka

---