Theodore Roszak (artysta)

---

Życiorys i twórczość

Młodość i edukacja

Theodore Roszak przyszedł na świat 1 maja 1907 roku w Poznaniu, który wówczas należał do Cesarstwa Niemieckiego. W 1909 roku jego rodzina postanowiła opuścić Europę i osiedliła się w Chicago, w Stanach Zjednoczonych. Już w wieku 13 lat zdobył wyróżnienie w krajowym konkursie sztuki, który był sponsorowany przez The Chicago Herald-Examiner. To wydarzenie natchnęło go do podjęcia nauki w School of the Art Institute of Chicago.

W latach 1922–1928 studiował tam, początkowo w trybie zaocznym, a następnie po ukończeniu szkoły średniej, w trybie stacjonarnym. Jego zainteresowania skierowały się ku amerykańskiemu malarstwu realistycznemu, co zmusiło go do przeniesienia się w 1926 roku do Nowego Jorku. Tam rozpoczął wykłady w National Academy of Design, pod kierunkiem George’a Luksa, a także pobierał prywatne lekcje. Równocześnie studiował logikę i filozofię na Columbia University. Po powrocie do Chicago w późniejszych latach rozpoczął karierę jako wykładowca w tej samej szkole, w której studiował. W 1928 roku, chicagowska Allerton Galleries zorganizowała jego pierwszą indywidualną wystawę, prezentującą litografie.

Pobyt w Europie

W latach 1929–1930 Roszak przebywał w Europie, dzięki półtorarocznemu stypendium, które mu przyznano. W tym czasie miał okazję zwiedzić Paryż oraz inne europejskie miasta, w tym te w Austrii, Niemczech i Włoszech, co poszerzyło jego horyzonty artystyczne oraz zainspirowało do eksploracji sztuki współczesnej. Był to kluczowy moment w jego podążaniu za estetyką. Wówczas szczególnie zafascynował się konstruktywizmem oraz surrealizmem. Prace Giorgia de Chirico wywarły na niego ogromne wrażenie, co pozwoliło mu zintegrować własny styl realistyczny z nowymi, abstrakcyjnymi kierunkami sztuki.

Powrót do Stanów Zjednoczonych

Po powrocie do Stanów Zjednoczonych Roszak przeszedł istotną zmianę w swoim dorobku artystycznym, przekształcając swoje zainteresowania z malarstwa na rzeźbę. Na początku eksperymentował z gliną oraz gipsem, a jego nowe życie artystyczne miało miejsce w Nowym Jorku. W 1932 roku po raz pierwszy wziął udział w przeglądzie Whitney Annual, a później regularnie uczestniczył w kolejnych edycjach. W tym czasie również pracował jako artysta w projekcie WPA Federal Art Project, co pozwoliło mu jeszcze bardziej zbliżyć się do konstruktywizmu oraz estetyki przemysłowej. W latach 1938–1940 wykładał w nowojorskim Design Laboratory, które spełniało funkcję dla zasady Bauhausu w Ameryce. W okresie 1936–1945 Roszak tworzył trójwymiarowe rzeźby, montowane na ścianach, w których eliminował materialne aspekty przedstawianych przedmiotów, koncentrując się na geometrycznych formach. Jego prace z końca lat 30. XX wieku, charakteryzowały się klarownymi odniesieniami przemysłowymi, a dobór kolorów często ograniczał się do podstawowych, co stworzyło połączenie między maszynową estetyką dadaizmu a formalnymi zasadami konstruktywizmu. Po raz pierwszy jego prace były wystawiane w 1940 roku w Julien Levy Gallery.

W latach 1941–1955 Roszak kontynuował nauczanie projektowania oraz rzeźby w Sarah Lawrence College w Yonkers. W trakcie II wojny światowej zajmował się projektowaniem samolotów oraz uczył mechaniki lotniczej w Brewster Aeronautical Corporation. W jego twórczości z tego okresu widoczne były tragedie wojenne oraz obrzędowe aspekty życia, ukazujące śmierć oraz przemoc.

Okres powojenny

Bezpośrednio po zakończeniu wojny, mocno wstrząśnięty wykorzystywaniem technologii, porzucił swoje wcześniejsze podejście. Około 1946 roku powrócił do bardziej ekspresjonistycznych form w rzeźbie. Stał się prekursorem tzw. rzeźby spawanej, współpracując z innymi artystami, takimi jak Seymour Lipton i David Smith, w celu odkrywania nowych faktur oraz nietypowych materiałów. Jego nowe prace zyskały ostrych kształtów z kolcami, które zastąpiły wcześniejszą gładkość i maszynową precyzję. W 1951 roku Roszak po raz pierwszy zaprezentował swoje prace w Pierre Matisse Gallery w Nowym Jorku. Retrospektywna wystawa organizowana przez Walker Art Center w Minneapolis i Whitney Museum of American Art miała miejsce w latach 1956–1957, prezentując jego twórczość w różnych miastach Stanów Zjednoczonych. Uczestniczył również w prestiżowej wystawie documenta w Kassel w 1959 roku oraz Biennale w Wenecji w 1960 roku. W latach 60. i 70. XX wieku aktywnie działał w różnych komitetach, w tym w Advisory Committee on Cultural Presentations Program w Departamencie Stanu w Waszyngtonie oraz w Fine Arts Commission w Nowym Jorku. Ostatecznie zmarł 3 września 1981 roku w Nowym Jorku.

Nagrody

Teodor Roszak, uznawany artysta, zdobył wiele prestiżowych wyróżnień, które potwierdzają jego znaczący wkład w świat sztuki. Oto niektóre z jego najważniejszych nagród:

• stypendium R Tiffany Foundation Fellowship (1931),
• Logan Medal of the Arts (Art Institute of Chicago, 1947),
• Purchase Award (Museu de Arte Moderna de São Paulo, 1951),
• Widener Gold Medal (Pennsylvania Academy of the Fine Arts, 1956).

Główne dzieła

W twórczości Theodore’a Roszaka można znaleźć wiele istotnych dzieł, które odzwierciedlają zarówno jego umiejętności artystyczne, jak i głębokie przemyślenia dotyczące religii oraz społeczności. Oto niektóre z nich:

• Iglica i dzwonnica MIT Chapel, zaprojektowane przez Eero Saarinena na Massachusetts Institute of Technology w Cambridge, miały premierę w 1955 roku i zostały zamontowane rok później. Ten projekt stanowił jego pierwsze znaczące zlecenie architektoniczne, a dzięki braku wyraźnych odniesień denominacyjnych, ma symbolizować esencję trzech głównych religii: judaizmu, katolicyzmu oraz protestantyzmu,
• Orzeł z pozłacanego aluminium, którego rozpiętość skrzydeł przekracza 10 metrów, znajduje się na szczycie budynku ambasady Stanów Zjednoczonych w Londynie. Praca ta została stworzona w latach 1955-1960,
• Rzeźba Sentinel, umieszczona w 1968 roku przed budynkiem New York City Department of Health and Mental Hygiene Laboratory przy 455 First Avenue w Nowym Jorku. Formy tej rzeźby mają symbolizować odwagę ludzi, którzy poświęcili swoje życie nauce oraz ludzkości.

---

Oceń: Theodore Roszak (artysta)

---