Czesław Bulczyński, powszechnie znany jako Parasolnik lub Pan Czesiek, to wyrazista postać, która wpisała się w sopotki folklor miejski. Urodził się 26 kwietnia 1912 roku w Poznaniu, a swoje ostatnie dni spędził w Sopocie, gdzie zmarł 9 listopada 1992 roku. Jego zdumiewająca osobowość przyciągała uwagę mieszkańców i turystów, tworząc swoisty kult wokół jego osoby.
Czesław specjalizował się w naprawie parasoli, co stanowiło źródło jego przydomku. Wyróżniał się ekstrawaganckim stylem ubioru oraz chęcią do nawiązywania rozmów z przechodniami, co sprawiało, że był on nie tylko lokalną atrakcją, ale również symbolem Sopotu w latach 60. i 70. XX wieku. Jego ekscentryczność oraz sposób bycia sprawiły, że na zawsze pozostanie w pamięci tych, którzy mieli przyjemność go spotkać.
Życiorys
Czesław Bulczyński przyszedł na świat 26 kwietnia 1912 roku w Poznaniu. W czasach przedwojennych swoją życiową rolę odnajdywał jako pracownik cyrku, który prawdopodobnie należał do braci Staniewskich. Jego umiejętności obejmowały także kataryniarstwo. W trakcie II wojny światowej, od roku 1942, był więźniem w Rawiczu, a od 1943 roku przebywał w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen, gdzie stracił swojego brata. Pomagał innym więźniom w pozyskiwaniu żywności, co było niezwykle odważnym i altruistycznym czynem w tak dramatycznych okolicznościach.
Po zakończeniu wojny, około 1945 roku, osiedlił się w Sopocie, początkowo przy ulicy 3 Maja 8, gdzie poznał swoją przyszłą żonę, Agnieszkę. W tamtym czasie pracował jako świniopas, jednak z biegiem lat jego głównym zawodem stała się obwoźna naprawa parasoli, a także garnków. W tej działalności aktywnie uczestniczyła jego żona, a złożony przekaz mówi, że w rzeczywistości to ona była głównie odpowiedzialna za naprawę parasoli, podczas gdy Czesław jedynie je przynosił i odbierał. Agnieszka Bulczyńska zajmowała się również prowadzeniem toalet w pobliżu sopockiej plaży.
W późniejszych latach mieszkanie Bulczyńskich znajdowało się przy ul. Grunwaldzkiej 97, w domu, który obecnie już nie istnieje. Oprócz naprawy parasoli, Czesław angażował się w odpłatne zajmowanie miejsc w kolejkach oraz pośredniczenie w handlu towarami, które były trudno dostępne. W roku 1947 razem z żoną i wspólniczką zostali aresztowani w Ustce pod zarzutem włamania i kradzieży, a sytuacja ta znalazła swoje odzwierciedlenie w artykule w „Kurierze Morskim”.
Postać Czesława Bulczyńskiego, znanego jako Parasolnik, zdobyła lokalną sławę przez swoje ekscentryczne zachowania. Często można go było spotkać na Monciaku, gdzie przyciągał uwagę przechodniów kolorowymi strojami, na przykład przebraniem za kobietę z brodą, wikinga czy pierrota. W swoich interakcjach z ludźmi, angażował się w rozmowy, pozował do zdjęć, wróżąc pogodę, a także rozdając cukierki dzieciom. Na plaży umilał czas wypoczywającym swoimi akrobacjami. Był znany z tego, że potrafił zjadać nietypowe przedmioty, takie jak szklanki, łyżki czy żyletki, co skutkowało wieloma operacjami. Regularnie odwiedzał też sopocki dom dziecka, dając występy dla dzieci.
O jego osobie pisali między innymi Stefan Wiechecki, Wojsław Brydak oraz Jerzy Afansjew. Artykuły na jego temat ukazywały się w prasie ogólnopolskiej, takiej jak „Przekrój”. W 1963 roku Czesław Bulczyński zagrał w krótkometrażowym filmie „Kobiela na plaży” w reżyserii Andrzeja Kondratiuka.
W latach 80-tych Bulczyński był wielokrotnie hospitalizowany w szpitalu psychiatrycznym w Kocborowie, co miało miejsce po tym, jak pojawił się tam przebrany za kobietę podczas pochodów pierwszomajowych. Po długim i barwnym życiu, Czesław Bulczyński zmarł 9 listopada 1992 roku. Jego miejsce spoczynku znajduje się na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie (kwatera N3_II-1-12), a w 2012 roku jego grób został odnowiony, unikatowy nagrobek przyjął formę rozłożonego parasola. Z małżonką miał dwóch synów, a także zaopiekowali się osieroconym chłopcem.
Upamiętnienie
W roku 2000, na ulicy Bohaterów Monte Cassino, w pobliżu kościoła Św. Jerzego, odbyło się niezwykłe wydarzenie. Została tam odsłonięta rzeźba autorstwa Tadeusza Foltyna, przedstawiająca Parasolnika. Na rzeźbie znajduje się inskrypcja, która brzmi: „obłoczek nadziei i kropla uśmiechu pod parasolem uszytym ze snów”. Ta unikalna postać jest przedstawiona w interesującym przebraniu, które przypomina piec kaflowy. Co więcej, pomniejszona kopia tego pomnika została umiejscowiona w Krzywym Domku.
W roku 2007, po ulicach Sopotu przemieszczała się ruchoma rzeźba Parasolnika, która pełniła podwójną rolę. Była nie tylko punktem sprzedaży napojów i przekąsek, ale także atrakcją dla przechodniów. Interesującym aspektem kulturowym jest to, że Parasolnik pojawia się w serialu „Pełną parą”, w reżyserii Leszka Wosiewicza, gdzie zagrany został przez Cezarego Rybińskiego. Postać ta stała się znana dzięki tytułowej piosence „Kiedy do nieba szedł Parasolnik”, wykonywanej przez Hannę Banaszak. Parasolnik był również bohaterem sztuki „Sztuka naprawiania parasoli albo Rzecz o sianiu zdziwienia” autorstwa Tomasza Kaczorowskiego.
Co więcej, imię Parasolnika zostało uhonorowane poprzez nadanie go sopockiemu stowarzyszeniu kulturalnemu, co podkreśla jego znaczenie w lokalnej społeczności. Warto dodać, że nagrody wręczane podczas Sopot Film Festival przyjmują formę statuetki, która przedstawia jednego z najbardziej ikonicznych przedstawicieli tej kultury – Parasolnika.
Przypisy
- ZbigniewZ. Majchrowski, Parasolnik z Sopotu - (niedoceniony) performer uliczny, „Pamiętnik Teatralny”, 27 (4), Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2023, s. 221-266, DOI: 10.36744/pt.2167.
- MarzennaM. Wiśniewska, Teatralne laboratoria wolności [online], Miesięcznik Teatr, 04.03.2022 r. [dostęp 27.01.2024 r.]
- TomaszT. Kot, Pan Czesław z Sopotu. Wspomnienie Parasolnika [online], trojmiasto.pl, 01.11.2017 r. [dostęp 16.01.2021 r.]
- GabrielaG. Pewińska, Parasolnik - słynny bezimienny [online], Warszawa Nasze Miasto, 04.05.2008 r. [dostęp 16.01.2021 r.]
- LesławL. Michałowski, TomaszT. Tobis, Sopot. Od elitarnego uzdrowiska do kurortu dla mas, „Studia Socjologiczne”, 3 (198), 2010, ISSN 0093-3371.
- MałgorzataM. Czapiga, Cóż po parasolniku w czasach gadżetów?, „Kultura Współczesna”, 3 (57), Narodowe Centrum Kultury, 2008, ISSN 1230-4808.
- Krzywy Domek: Uroczyste „chrzciny” Parasolnika [online], krzywydomek.info, 2007 r. [dostęp 16.01.2021 r.]
- Legendarny Parasolnik wita gości w Sopocie [online], Gdańsk Nasze Miasto, 20.07.2007 r. [dostęp 16.01.2021 r.]
- Sopot - Parasolnik Sopocki. Atrakcje turystyczne Sopotu. Ciekawe miejsca Sopotu [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 16.01.2021 r.]
- Rusza Sopot Film Festival [online], wpolityce.pl, 13.07.2013 r. [dostęp 16.01.2021 r.]
- Muza w Muzeum: Grzegorz Marchowski i Grażyna Orlińska [online], trojmiasto.pl [dostęp 16.01.2021 r.]
- Pełną Parą [online], FilmPolski [dostęp 16.01.2021 r.]
- MagdalenaM. Jachim, Legendarny Sopocianin - pan Czesio będzie miał swój stolik na monciaku [online], Sopot Nasze Miasto, 22.12.2002 r. [dostęp 16.01.2021 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Wacław Zimpel | Włodzimierz Głowacki | Wojciech Müller | Krzysztof Banaszyk | Cezary Leżeński | Małgorzata Iwanowska-Ludwińska | Jarosław Sowiński | Alojzy Andrzej Łuczak | Zbyszko Rzeźniacki | Hans (raper) | Józef Robakowski | Krzysztof Grabowski (wokalista) | Hanna Okońska-Ratajczak | Lech Grześkiewicz | Piotr Kuźniak | Piotr Wojciechowski | Arkady Fiedler | Zygmunt Latoszewski | Mariusz Rybicki (muzyk) | Mieczysław MierzejewskiOceń: Czesław Bulczyński