Piotr Wojciechowski

---

Życiorys

Piotr Wojciechowski urodził się 18 lutego 1938 roku w Poznaniu. Jest synem Edwina Herberta Wojciechowskiego, pisarza i tłumacza (1910–1974), oraz Zofii z Kozłowskich, która była lekarką oraz harcmistrzynią. W okresie II wojny światowej przeprowadził się do Lublina, gdzie również ukończył maturę w VI Liceum Ogólnokształcącym Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Lublinie w 1955 roku.

Dalsza edukacja Piotra wiąże się z jego pasją do geologii oraz sztuki filmowej. Ukończył studia na Uniwersytecie Wrocławskim w 1961 roku oraz dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim w 1964 roku. Jego droga zawodowa kontynuowała się w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, gdzie uzyskał dyplom z reżyserii filmowej w 1969 roku. W 2000 roku odbył przewód kwalifikacyjny I stopnia, który jest odpowiednikiem doktoratu w zakresie sztuki filmowej.

Piotr Wojciechowski był aktywnym członkiem Związku Literatów Polskich w latach 1970–1983. Po przemianach ustrojowych w Polsce, w 1989 roku, był jednym z założycieli Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W ciągu następnych lat pełnił funkcję wiceprezesa stowarzyszenia, a w latach 2002–2005 był jego prezesem. Jako wykładowca, prowadził zajęcia z zakresu scenariopisarstwa w PWSFTviT w Łodzi, a także organizował warsztaty literackie w Pracowni Prozy w Laboratorium Reportażu Uniwersytetu Warszawskiego.

W swojej karierze był członkiem Rady Etyki Mediów oraz Rady Języka Polskiego, które działają przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk. Od 2009 roku był także częścią Rady Programowej Fundacji Centrum Twórczości Narodowej. W latach 2008–2019 zasiadał w jury Nagrody Mediów Publicznych w dziedzinie literatury pięknej pod nazwą „Cogito”. Dodatkowo, jest członkiem kapituły Nagrody im. Zbyszka Cybulskiego, która jest współfinansowana przez Polski Instytut Sztuki Filmowej.

Twórczość

Piotr Wojciechowski to twórca, który najpełniej wyraża siebie poprzez powieści i poezję, ale jego dorobek obejmuje również eseje oraz felietony. Autor książek kierowanych do dzieci i młodzieży równie aktywnie publikował sztuki teatralne, a także tworzył scenariusze filmowe i telewizyjne. Ponadto, piastował także funkcje reżysera i krytyka filmowego oraz jest uznawany za rysownika.

Debiutując w 1964 roku sztuką Powrót komety Halleya, wystawioną w Studenckim Klubie „Pod Jaszczurami” w Krakowie, oraz publikując w 1967 roku książkę Kamienne pszczoły, zyskał uznanie w literackim świecie. W 1968 roku Jarosław Iwaszkiewicz stwierdził, że pierwsza powieść autora „wzbogaca zasoby naszej literatury współczesnej”. Następne dzieła Wojciechowskiego charakteryzują się wielowarstwowością i łączą w sobie elementy fikcji, życiowych doświadczeń oraz marzeń, tworząc „świat osobny”, który odnosi się do uniwersalnych tematów.

W twórczości Piotra Wojciechowskiego wyraźnie obecne są także galicyjskie akcenty oraz duże inspiracje belle époque. Jego utwory niosą ze sobą przesłanie dotyczące wielu zjawisk ludzkiego życia, wnikliwie analizując zarówno historyczne, jak i współczesne polskie tematy narodowe. Autor podkreśla, że wychowanie dzieci i młodzieży to jego priorytet, a bliskie mu jest „poczucie służby społecznej oraz tęsknota za wartościową rozmową”.

Warto zaznaczyć, że w 1990 roku jego twórczość miała zaszczyt być zaprezentowana podczas francuskiego festiwalu literackiego Les Belles Étrangères. Wzbogacił swoje osiągnięcia uzyskując Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” w 2016 roku oraz Nagrodę Literacką m.st. Warszawy w 2020 roku, a także tytuł „Warszawski Twórca”.

Proza Piotra Wojciechowskiego fascynuje. Z jednej strony fascynuje wyobraźnia pisarza, który stworzył świat z imaginacji, ale przecież zakorzeniony w naszej realności, natomiast z drugiej – intryguje wirtuozeria z jaką pisarz opisuje otaczającą nas, sprawdzalną rzeczywistość, zarówno obyczajową, jak i polityczną. Nie ulega wątpliwości, że proza tego twórcy urzeka i uwodzi tzw. głębszym znaczeniem. To, co pisarz mówi pełnym głosem nie jest wcale ważniejsze od tego, co mówi półgłosem, zaś to co mówi nie wprost okazuje się równie istotne, jak to co mówi wprost. W tej prozie, w tym powieściowym świecie: tu i teraz znaczy także zawsze i wszędzie. I odwrotnie, rzecz jasna. Co więcej, ta proza zdumiewa także pod względem wielości zastosowanych środków artystycznych.

Powieści

• Szubieniczne wzgórze, Piotr Ciechowski (pseudonim), Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, s. 112, 1965,
• Kamienne pszczoły (on-line), Warszawa: Iskry, 1967, ISBN 8320701619 (recenzja Jarosława Iwaszkiewicza, 1968; przekład na niemiecki, 1970),
• Czaszka w czaszce (on-line), Warszawa: Iskry, 1970, ISBN 8306026004 (przekłady na niemiecki, 1973 i francuski, 1988),
• Wysokie pokoje (on-line), Warszawa: PIW, 1977, ISBN 8306004639,
• Obraz napowietrzny (on-line), Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1988, ISBN 8308017339,
• Szkoła wdzięku i przetrwania (on-line), Warszawa: Agawa, 1995, ISBN 8385571043,
• Harpunnik otchłani (on-line), Warszawa: Odeon, 1996, ISBN 8388221337,
• Próba listopada (on-line), Warszawa: Wydawnictwo. W.A.B., 2000, ISBN 8388221337,
• Doczekaj nowiu (on-line), Warszawa: Świat Książki, 2007, ISBN 978-83-247-0494-1,
• Tratwa manekina (on-line), Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2013, ISBN 978-83-7233-191-5,
• Strych Świata (on-line), Warszawa: Wielka Litera, 2016, ISBN 978-83-8032-131-1,
• Był blisko: mała powieść z początku XXI wieku (on-line), Pelplin: Wydawnictwo Wyższego Seminarium Duchownego „Bernardinum”, 2018, ISBN 978-83-7823-996-3,
• Zły wiatr, Lublin: Wydawnictwo Test, 2020, ISBN 978-83-7038-188-2,
• fragmenty powieści Obietnica Bezdroży, „Twórczość” 9/2024, wideo on-line.

Poezja

• Poczta świąteczna, Warszawa, Oficyna Wydawnicza Volumen, 2016, ISBN 978-0-00-000978-4; wyd. 2 (twarda okładka), 2017 (tekst i rysunki: Piotr Wojciechowski, malarstwo: Krystyna Wojciechowska, reprodukcje: Gabriela Wojciechowska),
• Chleb z deszczem, Warszawa, Oficyna Wydawnicza Volumen, 2018, ISBN 9788364708596,
• Siedem sonetów sierpniowych, „Twórczość”, 11(900), 2020,
• Lato świetlne, PIW 2023, ISBN 978-83-8196-500-2.

Sztuki teatralne

• Rower Pancerny, wystawiona w Studenckim Klubie „Pod Jaszczurami” (Grupa Salamandra) w Krakowie, premiera 6 maja 1963, później wystawiana w środowiskach grotołazów wrocławskich i warszawskich. Wystawienie premierowe pod tytułem zmienionym przez cenzurę – Powrót komety Halleya,
• Kraj średniej wielkości. Sztuka teatralna w 3 aktach. „Dialog”, nr 11, s. 16–43, 2004,
• Zaliczenie, czyli Do-shi. Sztuka w 2 aktach, „Dialog”, nr 7/8, s. 54–78, 2005.

Filmografia

• Iluminacja (II reżyser), 1972,
• Stacja bezsenność (reżyseria, scenariusz), 1973,
• Cztery spotkania (film turystyczno-krajoznawczy), scenariusz: Andrzej Zajączkowski (także reżyseria) i Piotr Wojciechowski, kostiumy i scenografia: Krystyna Wojciechowska, 1977.

Widowiska

• widowisko Powrót do Wilanowa (w formule „światło i dźwięk” – son et lumière) w ogrodach Pałacu Wilanowskiego, premiera 24 czerwca 1977, scenariusz i reżyseria: Piotr Wojciechowski, generalny projektant: Zygmunt Halka.

Opowiadania

• Ulewa, kometa, świński targ (on-line), Warszawa: PIW, 1974,
• Półtora królestwa (Opowiadania beskidzkie) (on-line), Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1984, ISBN 83-08-00756-2,
• Manowiec (on-line), Warszawa: PIW, 1978,
• Serce do gry (on-line), Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki, 2010, ISBN 978-83-247-2209-9,
• Przebierańcy i przechodnie, Warszawa: Biblioteka Słów 2019, ISBN 978-83-952611-6-9,
• Kochanek Królowej Roju, Warszawa: PIW 2023, ISBN 978-83-8196-603-0,
• Drzwi do czasu, „Twórczość”, LXXX, nr 1(938), 2024, ISSN 0041-4727 (fragment on-line).

Literatura dla dzieci i młodzieży

• Lew koloru marchewki, Warszawa: RSW Prasa-Książka-Ruch, 1971,
• Gdyby (on-line), Warszawa: RSW Prasa-Książka-Ruch (seria z „Wiewiórką”), 1973 (ilustracje: Krystyna Wojciechowska),
• Zdobywcy orzechowego tortu, Warszawa: RSW Prasa-Książka-Ruch, 1975 (przekład na francuski, 1981),
• Czarodzieje pachną klejem, Warszawa: KAW, 1976,
• Poniedziałek, którego nie było (on-line), Warszawa: KAW, 1977,
• Jezioro na wyspie, Warszawa: KAW, 1979 (ilustracje: Krystyna Wojciechowska),
• Autobus spóźnialskich (on-line), Warszawa: KAW, 1980,
• Wiatr schwytany w lustro, Warszawa: KAW, 1984 (ilustracje: Krystyna Wojciechowska), ISBN 83-203-1275-2,
• Skrzypce wiatrem poruszane (on-line), Supraśl: Arka, 1985 (ilustracje: Janusz Stanny), ISBN 830000971X,
• Najlepszy indiański samochód (on-line), Supraśl: Arka, 1986 (ilustracje: Janusz Stanny), ISBN 8385023003,
• Dom z ptaków (on-line), Supraśl: Arka, 1987 (ilustracje: Janusz Stanny), ISBN 8385023038,
• Bajki żółtego psa (on-line), Warszawa: Stentor, 1993 (ilustracje: Michał Braniewski), ISBN 8386018038,
• Z kufra Pana Pompuła (on-line), Warszawa: Stentor, 1993, ISBN 83-89315-02-5 (dla dzieci od 6 lat).

Eseje, felietony i recenzje

• Prawo tyraliery, Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1980 ISBN 83-203-1259-0 (ilustracje: Krystyna Wojciechowska, felietony drukowane w miesięczniku „Radar”),
• felietony (od 1993) w: „List do Pani”, Warszawa: Polski Związek Kobiet Katolickich, Wydawnictwo „Bernardinum”,
• Wolność nie może być katastrofą (postawa i rola pisarzy polskich wobec ważnych wydarzeń dziejowych) w: Obcowanie z wolnością: dialogi literackie polsko-niemieckie, red: Bożena Chrząstowska i Hans Dieter Zimmermann (materiały z seminariów w 1992 w Schildow i Oborach pod Warszawą), Poznań, Berlin: Nakom, s. 137, 1994, ISBN 8385060812,
• Czy się opłaca mieć duszę? Notatki z myślenia, czytania i życia (on-line), Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1996, ISBN 83-85706-58-5,
• Dziedzictwo zamętu w: Spór o PRL, Kraków: Znak, s. 51, 1996, ISBN 8370065945,
• felietony (od 1998) w: „Pielgrzym”, Pelplin: Wydawnictwo „Bernardinum”,
• Małe ojczyzny i Europa ducha, „Krakowskie Studia Małopolskie”, 9, 2005,
• Café Navarra (on-line), Warszawa: Biblioteka „Więzi”, 2007,
• felietony dla portalu „Pisarze.pl”, e-Dwutygodnik Literacko-Artystyczny ISSN 2084-6983 (od 2012, wygłaszane w Domu Literatury na Biesiadach Literackich Stowarzyszenia Pisarzy Polskich),
• felietony na tematy ekologiczne (od 2012) w: „Święto Stworzenia” Portal Chrześcijańskich Ekologów [dostęp 2024-10-05],
• Od strony ogrodu, Biblioteka Słów 2022, ISBN 978-83-963095-7-0, także e-book,
• Członek dobrego spotkania – o prof. Zofii Kielan-Jaworowskiej w upamiętnieniu przez PAN elity dwudziestu polskich uczonych (2022),
• felietony w: „Wyspa” (Warszawa: Biblioteka analiz); „Więź” (Warszawa: Towarzystwo Więź, w cyklu Jeden świat, jeden mózg); „Przegląd Katolicki” (ok. 1980–1990, cykl felietonów Okno na ogród); „Nasza Rodzina” (ok. 1980–1999, Chevilly (Loiret): Księża Pallotyni); „Pastores” (2002–2013, cykl felietonów, wyd. Bernardinum); „Magazynu Twórczego Polska–Canada” (portal),
• recenzje w: „Nowe Książki” (od 2013).

Wywiady

• Góry moje nieopisane, wywiad Ewy Matuszewskiej, Podkowiański Magazyn Kulturalny, nr 54-55, ISSN 1232-1125, 2007,
• w „Notatniku Dwójki”, Polskie Radio – Dwójka, 2013, wywiad audio,
• Pisarz stara się nawiązać rozmowę, wywiad Agnieszki Papieskiej, „Nowe Książki”, nr 5, ISSN 0137-8562, 2014,
• w „Zapiski ze współczesności”, Polskie Radio – Dwójka, 2018, seria 5 wywiadów audio,
• Pas startowy do myślenia, dwutygodnik.com, (6) 2020 [dostęp 2024-04-22],
• Moje pisanie, rozmowa w Bibliotece Mokotów, 2021, wideo 5’56”.

Rysunek

• wystawa Batik, malarstwo, rysunek – Stypendyści Instytutu Sabały, Galeria Magdy Kraszewskiej „Dom Doktora”, Zakopane (razem z Krystyną Wojciechowską), 2006. Udziela stałego wsparcia „Domowi Doktora”,
• wystawa Bez promocji, Galeria Magdy Kraszewskiej „Dom Doktora”, Zakopane (razem ze Zbigniewem Pytlem i Markiem Sołtysikiem), 2009,
• wystawa rysunków do opowiadań Serce do gry *, Cafe Antrakt, Warszawa, 2011,
• wystawa Rysunki z tamtych lat, Cafe Antrakt, Warszawa (razem z batikami Krystyny Wojciechowskiej), 2011,
• wystawa Rysunki nowe i nowsze, Dom Kultury Śródmieście, Warszawa, 2012,
• wystawa Kontratak rysownika, Dom Kultury Śródmieście, Warszawa, 2015,
• ilustracje do książki Marii Wilczek Porady spod lady, ISBN 978-83-7823-513-2, 2015,
• wystawa Inicjały – gmerki – winiety, Galeria Magdy Kraszewskiej „Dom Doktora”, Zakopane, 2017,
• ilustracje do książki Krzysztofa Lipowskiego Mysteria, 48 miniatur prozą, Warszawa: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, ISBN 9788366359932, 2020,
• ilustracje do książki Jolanty Cywińskiej Władcy czterech ścian, Warszawa: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, ISBN 9788396151957, 2021,
• ilustracje do tomu wierszy Krzysztofa D. Szatrawskiego Wszędzie, Warszawa: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, ISBN 9788396151933, 2021,
• ilustracje do tomu wierszy Adama Lizakowskiego Pieszycka księga umarłych, Warszawa: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, ISBN 9788396220035, 2022,
• wystawa zbiorowa Ilustracje cytowane, Kolekcja Literacka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Biblioteka Publiczna Mokotów, Warszawa, 2022,
• ilustracje do wyboru wierszy poetek ukraińskich Nie zabrałam z sobą radości, Warszawa: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, ISBN 9788396552341, 2023.

Albumy

• Polska w obrazach i słowach, (tekst: Piotr Wojciechowski, fotografie: Piotr Cieśla) Warszawa: „Sport i Turystyka” Muza, 2000, ISBN 8372005826 (przekłady na angielski i niemiecki).

Przekłady

• Jan Fleischer: Cztery wykłady o pisaniu scenariusza (An Approach to Screenwriting for the Feature Film), przeł. Piotr Wojciechowski, Łódź: Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna. Dział Wydawniczy, s. 65, 1997, ISBN 8390720337.

Inne informacje

Piotr Wojciechowski jest 전문가 życia i twórczości Witkacego, szczególnie interesując się jego epizodami z Zakopanego. Do teorii dziennikarstwa oraz nauk informatycznych wprowadził nowatorskie pojęcie „mitotroniki”, które zajmuje się badaniem „mitów w działaniach socjotechnicznych”. W 2022 roku uzyskał doktorat z literaturoznawstwa na Uniwersytecie Gdańskim, pisząc pracę poświęconą analizie twórczości Witkacego.

Używa różnych pseudonimów, w tym najczęściej Dymitr Łazur. W trudnym okresie stanu wojennego publikował pod różnymi imionami, takimi jak Leonard Jeleń czy Maria Rudnik, w czasopismach, które unikały cenzury. W latach 60. XX wieku miał bliskie relacje ze środowiskiem „taterników”, które starało się nawiązać współpracę z paryską „Kulturą”.

Wojciechowski jest aktywny na polu kultury, uczestnicząc w Tygodniach Kultury Chrześcijańskiej od 1984 roku. Angażuje się również w pracę z młodzieżą katolicką poprzez Przymierze Rodzin. Wspiera projekt „Szlaku Kresów Ocalonych”, czyli rowerowej ścieżki biegnącej wzdłuż wschodniej granicy kraju.

Jest miłośnikiem gór oraz znawcą ich kultury. W swojej twórczości przekonuje, że „w Tatrach występuje niewątpliwie wyjątkowe zagęszczenie materii kulturowej, a żadne inne góry świata nie zostały tak dokładnie opisane w literaturze wspomnień”. Podkreśla, że klimat tatrzańskich schronisk w latach 60. XX wieku stanowił kontrast do dość szarych czasów, w jakich żyli ludzie. Wtedy też stworzył koncepcję oraz etos „Podhalańskiej Akademii Wiedzy”.

Od 1965 roku mieszka w Warszawie. Cztery lata później poślubił Krystynę Romecką, malarkę oraz projektantkę wnętrz, która współtworzyła wiele jego książek i wystaw. Ich córka, Gabriela, realizuje edukacyjne oraz proekologiczne projekty, koncentrując się na zagadnieniach dotyczących środowiska miejskiego.

Ponadto, jest zapalonym narciarzem i taternikiem, a także aktywnym członkiem (od 1955 roku) wrocławskiej Sekcji Grotołazów. Brał udział w wielu wyprawach, w tym do Tatr, Jugosławii, Bułgarii oraz Gruzji. Dodatkowo, uczestniczył w eksploracyjnych wyprawach do tatrzańskich jaskiń, takich jak Zimna, Miętusia oraz odkrytej w 1961 roku przez członków Sekcji jaskini Czarnej.

Nagrody i wyróżnienia

Piotr Wojciechowski, uznawany za jednego z najważniejszych twórców literackich, zdobył wiele nagród i wyróżnień wystawiających na próbę jego talent oraz zaangażowanie w rozwój kultury polskiej. Jego osiągnięcia obejmują:

• 1968 – Nagroda im. Wilhelma Macha za „najlepszą debiutancką powieść” Kamienne pszczoły,
• 1975 – Harcerska Nagroda Literacka (honorowe wyróżnienie),
• 1975 – Złoty Krzyż Zasługi,
• 1978 – Nagroda literacka Fundacji im. Kościelskich w Genewie,
• 1979 – Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej”,
• 1992 – Nagroda Polskiego PEN Clubu,
• 1994 – Nagroda Literacka im. Kornela Makuszyńskiego,
• 2016 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
• 2019 – nominacja do „Orfeusza” – Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego za tom Chleb z deszczem,
• 2019 – Nagroda Literacka im. Władysława Reymonta za całokształt twórczości,
• 2019 – Nagroda Literacka im. ks. Jana Twardowskiego za tom wierszy Chleb z deszczem,
• 2020 – Nagroda Literacka m.st. Warszawy i tytuł „Warszawskiego Twórcy”.

Jego bogaty dorobek literacki i uznanie w środowisku świadczą o nieprzeciętnej wartości jego pracy oraz o wpływie, jaki wywarł na polską kulturę i literaturę.

---

Oceń: Piotr Wojciechowski

---