Janusz Ballenstedt

---

Życiorys

Janusz Ballenstedt był synem Adama Ballenstedta oraz Marii Wiewiórowskiej. W 1939 roku zakończył edukację w Liceum w Poznaniu. Następnie, w czasie kampanii wrześniowej, ochotniczo zaangażował się w działania wojenne jako członek taborów 15. Pułku Ułanów. W 1940 roku, po wysiedleniu rodziny przez Niemców, przeniósł się do Krakowa, gdzie rozpoczął pracę jako technik w Dyrekcji Kolei Wschodnich.

Ukończył maturę jako eksternista w 1945 roku, a następnie podjął studia na kierunku architektura na Politechnice Krakowskiej, którą ukończył w roku 1949.

Janusz Ballenstedt zmarł 8 stycznia 2005 roku w Dannemois. Jego ostatnim miejscem spoczynku jest Cmentarz Junikowo w Poznaniu.

Kariera zawodowa

Janusz Ballenstedt rozpoczął swoją drogę zawodową na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej, gdzie w latach 1947–1951 pełnił funkcję asystenta. Jego zaangażowanie w edukację architektoniczną kontynuował od 1960 roku jako wykładowca na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie prowadził kursy związane z historią i teorią architektury oraz historią kultury europejskiej.

W latach 1949–1950 miał zaszczyt spędzić czas we Francji jako stypendysta rządu francuskiego, gdzie w 1950 roku zorganizował wystawę swoich prac w Paryżu. Przed tym doświadczeniem, w latach 1948-1950, pracował jako projektant w Centralnym Biurze Projektów Budownictwa Przemysłu Węglowego oraz w Centralnym Biurze Projektów Architektonicznych i Budowlanych w tym samym czasie.

Po powrocie do Krakowa w 1951 roku, dołączył do Biura Projektowego Budownictwa Ogólnego „Miastoprojekt”, gdzie był częścią zespołu architektów pracujących nad projektem Nowej Huty. Jego działalność obejmowała również aktywny udział w Związku Polskich Artystów Plastyków w latach 1952–1959, gdzie podejmował się realizacji licznych wystaw w Polsce i za granicą.

W 1962 roku rozpoczął przewód doktorski pod opieką prof. Juliusza Żórawskiego na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej, jednakże nigdy go nie zakończył. W 1964 roku Ballenstedt został zaproszony do zorganizowania IV Katedry Form Funkcjonalnych na Wydziale Malarstwa i Grafiki ASP w Krakowie, gdzie opracował nowy program dydaktyczny oraz zaprojektował pawilon wydziału.

W 1970 roku Janusz podjął decyzję o wyjeździe na stałe do Francji, gdzie kontynuował swoją karierę projektową, w tym również wykładał historię architektury europejskiej na Ecole Speciale d’Architecture.

Projekty i realizacje

Janusz Ballenstedt odegrał ważną rolę w projektowaniu oraz realizacji wielu obiektów, które służą zarówno górnictwu węglowemu, jak i użyteczności publicznej. Jego dorobek obejmuje nie tylko budynki, ale również wkład w liczne konkursy architektoniczne.

Wśród jego znaczących projektów należy wymienić:

• Centrum Administracyjne Kombinatu Nowa Huta, wspólnie z Martą Ingarden oraz Januszem Ingardenem (1950–1955),
• Gmach Biura Studiów i Projektów Górniczych w Katowicach, Pl. Grunwaldzki (przed 1960),
• projekt rozbudowy siedziby Centralnego Zarządu Przemysłu Węglowego w Katowicach (1948),
• projekt biurowca Centralnego Zarządu Biur Projektowo-Montażowych w Katowicach (1949),
• projekt Poczty Głównej w Zakopanem (1958),
• projekt kościoła w Zawoi (1958),
• trzy domy mieszkalne na Krupówkach w Zakopanem (1959),
• wnętrza Miejskiego Domu Kultury „Kazimierz” w Sosnowcu, gdzie współpracował z Bogdanem Kotarbą nad freskami, sgraffitami i rzeźbą (1962–1966),
• projekt pawilonu dla Ministerstwa Chemii (1962),
• zagospodarowanie terenów Głównego Instytutu Paliw Naturalnych w Katowicach (1949),
• projekt zbiornika wody w Lasku Wolskim w Krakowie (1960),
• typowy projekt cechowni o wymiarach 30 x 30 m (1951),
• fabryka w Avallon, Francja,
• fabryka w Auby, Francja,
• projekt żyrandoli w kościele w Kętrzynie,
• projekt wnętrza PAST-y w Warszawie.

W obszarze wystawienniczym jego osiągnięcia obejmują:

• Wystawę Jubileuszową Mikołaja Kopernika w Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (1953),
• Wystawę Jubileuszową Stanisława Wyspiańskiego w Muzeum Narodowym w Krakowie (1957),
• Wystawę Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu,
• projekty zagranicznych wystaw sztuki polskiej w Montevideo, Hamburgu, Pekinie, Belgradzie, Tokio, Londynie i Wenecji.

W zakresie konkursów architektonicznych Ballenstedt uczestniczył w:

• pawilonie na Światowej Wystawie w Brukseli – EXPO-58, gdzie zdobył IV nagrodę (1956),
• Centrum Kulturalnym w Leopoldville (1958),
• Trinity College Library w Dublinie (1960),
• Teatrze w Lublinie, gdzie współpracował z Janem Krugiem (1959),
• Domu Towarowym w Gdyni (1961).

Dorobek naukowy

Janusz Ballenstedt był uznawanym dydaktykiem, pełniącym rolę apologety Le Corbusiera oraz Juliusza Żórawskiego. Jako publicysta i krytyk architektury zyskał dużą renomę, współpracując z licznymi czasopismami, w tym z „Architekturą”, „Fundamentami”, „Teką Komisji Urbanistyki i Architektury” oraz „Kwartalnikiem Architektury i Urbanistyki”.

Monografia

W swoim dorobku Ballenstedt ma m.in. monografię „Architektura. Historia i teoria”, która została wydana przez Wydawnictwo Naukowe PWN w 2000 roku. Publikacja ta liczy 664 strony i posiada ISBN 83-01-13146-2.

Ważniejsze artykuły

Do jego ważniejszych prac należy artykuł „Teoria minimum w architekturze”, opublikowany w „Tekę Komisji Urbanistyki i Architektury”, tom XLV, w roku 2017, na stronach 29–74, z przypisanym ISSN 0079-3450.

Stowarzyszenia

Janusz Ballenstedt jest aktywnym uczestnikiem życia artystycznego w Polsce. W szczególności jego zaangażowanie w różnorodne organizacje i stowarzyszenia wpływa na rozwój sztuki oraz architektury w kraju.

• Stowarzyszenie Architektów Polskich, Oddział w Krakowie, które działa od 1979 roku,
• Związek Polskich Artystów Plastyków,

Życie prywatne

Janusz Ballenstedt prowadził życie prywatne, które było związane z osobistymi wyborami i związkiem z innymi osobami. Dwukrotnie zawarł związek małżeński. W 1944 roku poślubił Halinę Mikołajską, jednak ich małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1948 roku. Po kilku latach, w 1958 roku, ponownie stanął na ślubnym kobiercu, tym razem z Marią Kościałkowską, która żyła w latach 1922–2020.

Janusz mieszkał w Krakowie, w budynku usytuowanym przy ul. Długiej 32/16. Jego rodzina miała istotne znaczenie dla jego życia, a stryj, Lucjan Ballenstedt, był ważną postacią w jego życiu rodzinnym.

---

Oceń: Janusz Ballenstedt

---