Kazimierz Obrębowicz

---

Życiorys

Kazimierz Obrębowicz, uzdolniony inżynier i projektant, ukończył szkołę realną w Poznaniu. Następnie, w latach 1873–80, uczęszczał do Bauakademie w Berlinie, gdzie zdobył dyplom inżyniera dróg i mostów. Już podczas studiów, od 1877 roku, rozpoczął pracę na budowie kolei Berlin-Stralsund, a później zaangażował się w projektowanie i montaż berlińskiej kolei miejskiej oraz hali dworca kolejowego Friedrichstrasse.

Po uzyskaniu stypendium państwowego, odbył podróż podyplomową po Francji i Anglii, co przyczyniło się do rozwinięcia jego umiejętności i wiedzy w zakresie inżynierii. W latach 1881-1883 projektował oraz nadzorował budowę kolei Laskowice-Chojnice, w tym rewolucyjny most na rzece Wdzie. Niestety, z powodu szykan, na jakie był narażony jako Polak w Prusach, zdecydował się zrezygnować z pracy.

Od lipca 1884 roku osiedlił się w Warszawie, gdzie razem z Kazimierzem Mateckim założył pierwsze polskie przedsiębiorstwo zajmujące się projektowaniem i instalacjami centralnego ogrzewania oraz wentylacji, noszące nazwę „Warszawskie Biuro Techniczne K. Matecki i K. Obrębowicz”. W 1885 roku firma zaprezentowała swój dorobek na Wystawie Rolniczo-Przemysłowej w Warszawie, gdzie pokazała model mieszkania wyposażonego w wodne centralne ogrzewanie. To nowatorskie rozwiązanie zainstalowano w Pałacu Brühla dla Centralnego Urzędu Telegraficznego w tym samym roku.

W roku 1892 Oberembowicz założył Fabrykę Urządzeń Mechanicznych, w której produkowano elementy instalacji wodociągowych, kanalizacyjnych i wentylacyjnych oraz urządzenia dla pralni mechanicznych i kuchni parowych, a z biegiem czasu również windy hydrauliczne i elektryczne. Jego projekty obejmowały m.in. systemy grzewcze oraz wentylacyjne dla Teatru Wielkiego (1891), Ratusza (1893) oraz Filharmonii (1900) w Warszawie.

W 1898 roku pełnił kluczową rolę w stworzeniu Warszawskiego Instytutu Politechnicznego im. Mikołaja II, a w 1901 zaprojektował nowatorski układ centralnego ogrzewania, wentylacji, klimatyzacji oraz oświetlenia. Innowacyjność jego pracy polegała na wykorzystaniu ciepła odpadowego z elektrowni do celów grzewczych, co było pionierskie w Europie.

W 1905 roku zrezygnował z partnerstwa z Mateckim i rozpoczął działalność jako niezależny rzeczoznawca i projektant. W 1906 opatentował wodne ogrzewanie i szybkie systemy mieszankowe, które znalazły zastosowanie w Rosji oraz Niemczech. Jego dorobek naukowy obejmował liczne publikacje, w tym artykuł na temat rozwoju żeglugi powietrznej (1889) oraz nowego systemu miar bezwzględnych (1896-97), publikowane początkowo w „Inżynierii i Budownictwie”, a później w „Przeglądzie Technicznym”. Dodatkowo, wspierał finansowo „Przegląd Techniczny” i przyczynił się do wydania pierwszej encyklopedii technicznej w języku polskim, Technik (Warszawa 1905–08).

Oberembowicz był również zaangażowany w rozwój polskiej terminologii technicznej, wprowadzając pojęcie „żelbeton”. Jako członek tajnego Towarzystwa Oświaty Ludowej, współorganizował legalną polską uczelnię, Towarzystwa Kursów Naukowych, gdzie prowadził Wydział Techniczny od 1906 do 1911 roku. Stworzył także pierwszy program nauczania elektrotechniki w Szkole Mechaniczno-Technicznej im. H. Wawelberga i S. Rotwanda.

W 1899 roku był jednym z założycieli Stowarzyszenia Techników Polskich w Warszawie, a także aktywnie uczestniczył w warszawskim oddziale Towarzystwa Popierania Rosyjskiego Przemysłu i Handlu, gdzie pełnił funkcję prezesa Sekcji Przemysłowo-Technicznej w latach 1894-1901. Przewodniczył również IV i V Zjazdowi Techników we Lwowie oraz został prezesem honorowym VI Zjazdu. Kazimierz Obrębowicz spoczął na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, pozostawiając po sobie trwały ślad w polskiej inżynierii.

Wyróżnienia i upamiętnienie

W 1912 roku Kazimierz Obrębowicz otrzymał doktorat honoris causa od Szkoły Politechnicznej we Lwowie, a jego osiągnięcia zostały docenione w towarzystwie Marii Skłodowskiej-Curie.

W 1923 roku jego imieniem nazwano audytorium 134, znajdujące się w głównym gmachu Politechniki Warszawskiej. Ciekawostką jest, że od 1964 roku w tym miejscu umieszczono płaskorzeźbę z jego podobizną, podkreślając tym samym jego wkład w rozwój nauki i edukacji.

Rodzina

Kazimierz Obrębowicz był synem kupca oraz przedsiębiorcy budowlanego, Tomasza, i jego żony, Anastazji, ze Zworowskich. Nie zdecydował się na założenie własnej rodziny.

Literatura

Oto zestawienie ciekawych publikacji dotyczących Kazimierza Obrębowicza, które stanowią istotne źródła wiedzy o jego życiu oraz osiągnięciach.

• Barbara Olszewska, Obrębowlcz Kazimierz Jan Kanty (1853-1913), Polski Słownik Biograficzny, t. 23, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1978, s. 457-461,
• Barbara Olszewska, Obrębowlcz Kazimierz Jan Kanty (1853-1913), Słownik Biograficzny Techników Polskich, zeszyt 2, Warszawa 1992, s. 131-132,
• Zbigniew Szomański, Przywódca techników polskich — Kazimierz Obrębowicz, „Przegląd Techniczny“, nr 52 z 1964 r.

---

Oceń: Kazimierz Obrębowicz

---