Maria Pinińska-Bereś

---

Życiorys

Maria Pinińska-Bereś to uznana artystka, która swoją przygodę ze sztuką rozpoczęła od ukończenia Liceum Plastycznego w Katowicach. Następnie kształciła się na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Xawerego Dunikowskiego w latach 1950-1956. Jej kariera artystyczna rozwinęła się dynamicznie, a w 1962 roku, wspólnie z Jerzym Beresiem, zainicjowała cykliczne wystawy-konkursy pod nazwą Rzeźba Roku, które miały miejsce przez niemal dwie dekady.

W 1979 roku dołączyła do Grupy Krakowskiej, co znacząco wpłynęło na jej twórczość i rozwój jako artystki. Maria Pinińska-Bereś pozostawiła po sobie trwały ślad w polskiej kulturze, a jej prace są cenione przez miłośników sztuki. Zmarła i została pochowana na cmentarzu Batowickim w Krakowie, w kwaterze XI-3-19, gdzie oddawane są jej hołdy i upamiętnienia przez kolejne pokolenia artystów oraz admiratorów jej dzieł.

Twórczość

Artystka, która na samym początku swojej drogi twórczej skupiała się na rzeźbie figuratywnej, z czasem zaczęła kształtować swój unikalny język artystyczny. Od lat 60. wykorzystuje lekkie materiały, początkowo papier mâché, a następnie tkaniny wypełnione lekkimi wypełniaczami. Już w latach pięćdziesiątych w jej pracach dostrzegalne były fiolety i róże, jednak to w latach sześćdziesiątych kolor różowy zdecydowanie zdominował jej działalność.

W tej dekadzie artystka była bardzo aktywna, uczestnicząc w happeningach organizowanych przez Tadeusza Kantora, w tym w „Panoramicznym happeningu morskim” odbywającym się w Osiekach w 1967 roku. W kolejnej dekadzie zaczęła organizować i realizować akcje performance, które mocno nawiązywały do natury. Często miały one kameralny i intymny charakter, przeznaczone dla niewielkich grup zaprzyjaźnionych osób, lub były rejestrowane przez kamery.

W twórczości artystki można zauważyć silne odniesienia do społecznych ról kobiet oraz stereotypów z nimi związanych. Niezwykle często jest postrzegana jako prekursorka sztuki feministycznej w Polsce. Ponadto, przez wiele lat angażowała się w organizowanie i kuratorowanie wydarzenia takiego jak Rzeźba Roku oraz Spotkania Krakowskie.

Jej prace znajdują się w licznych kolekcjach, w tym w Muzeum Narodowym w Krakowie, w Wrocławiu, w Poznaniu, Warszawie, w Muzeum Śląskim w Katowicach, a także w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku oraz w Muzeum w Bochum.

Wystawy

Wystawy indywidualne

W roku 2024 odbędzie się retrospektywna wystawa Maria Pinińska-Bereś, która będzie miała miejsce w Muzeum Narodowym we Wrocławiu oraz w Muzeum Sztuki Współczesnej Pawilon Czterech Kopuł w Wrocławiu. W 2022 roku artystka prezentowała swoje dzieła w galerii Galerie nächst St. Stephan w Wiedniu, w Austrii, pod tytułem „Meadow of Your Body”.

W 2020 roku miały miejsce dwie znaczące wystawy: „Bańki mydlane” jako retrospektywa w Galerii Sztuki Współczesnej w Opolu oraz „Kobiecy rezerwuar” w Galerii ASP, Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie.

W 2017 roku Mariana Pinińska-Bereś wystawiała w Galerii Monopol w Warszawie oraz w Galerii Sztuki BWA w Olsztynie, gdzie tematami prezentacji były „Performerka” i „Ślad kobiety”.

W 2014 roku odbyła się wystawa wspólna z Jerzym Beresiem w Galerii Monopol w Warszawie. W 2012 roku artystka zrealizowała wystawę „Imaginarium cielesności” w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie. W 2011 roku miała miejsce wystawa w Galerii Piekary w Poznaniu.

W 2007 roku w Galerii Sztuki Współczesnej „Bunkier Sztuki” w Krakowie zorganizowano prezentację „Ruchome-nieruchome: Performensy Marii Pinińskiej-Bereś w dokumentacji”. Retrospektywa z 2001 roku pod nazwą „Maria Pinińska-Bereś 1931-1999” miała miejsce w Bałtyckiej Galerii Sztuki Współczesnej w Słupsku. Z kolei w latach 1999-2000 ponownie prezentowana była ta sama wystawa w Bunkrze Sztuki w Krakowie, Galerii Bielskiej BWA oraz Arsenale w Poznaniu.

W 1997 roku miała miejsce wystawa „Egzystencjarium” w Galerii Studio w Warszawie, a w 1996 roku w Galerii Manhattan w Łodzi. W kolejnych latach artystka brała udział w licznych przedsięwzięciach wystawowych, m.in. w BWA w Wrocławiu oraz w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.

Wystawy zbiorowe (wybór)

W 1998 roku Maria Pinińska-Bereś brała udział w wystawach „Blask” w Galerii Sztuki Współczesnej Domu Krakowskiego w Norymberdze oraz „Chodząc po ziemi” w Musée d’Histoire Vivante w Montreuil w Kanadzie. W tym samym roku zaprezentowano również „Perz – Rhizom” w Galerii Pryzmat w Krakowie.

W 1996 roku miała miejsce wystawa „Art in Poland: New Directions” w University at Buffalo Art Gallery w USA oraz „Impact, Avant-Garde Cracovienne après 1945” w Instytucie Polskim w Paryżu. Na uwagę zasługuje również ekspozycja „Kobieta o kobiecie” w Galerii Bielska BWA w Bielsko-Białej.

W roku 1995 artystka uczestniczyła w Poznańskim Seminarium Feministycznym, organizując pokazy artystyczne w Galerii Fractale w Poznaniu. W 1994 roku odbyły się jej wystawy „Hautevolee” w Dreznie oraz „Grupa Krakowska 1932-1994” w Galerii Zachęta w Warszawie.

Rok 1993 przyniósł wystawy w Państwowej Galerii Sztuki w Łodzi oraz w Galerii Domu Artysty Plastyka w Warszawie. Również w 1992 roku Maria prezentowała swoje dzieła w BWA w Lublinie oraz w Galerii Starmach w Krakowie. Jej obecność studziła się także w licznych wydarzeniach kulturalnych, jak np. w 1991 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie, a w 1990 roku w Galerii Krzysztofory w Krakowie.

Na przestrzeni lat artystka z sukcesem brała udział w licznych wystawach, w tym w międzynarodowych, zarówno w Polsce, jak i za granicą, wnosiła swoje unikalne spojrzenie na sztukę w różnorodnych kontekstach artystycznych.

---

Oceń: Maria Pinińska-Bereś

---