Antoni Woykowski

---

Życiorys

Antoni Woykowski był synem Ignacego, właściciela winiarni oraz utalentowanego muzyka i bibliofila, oraz Eleonory z rodziny Rutter. Już od najmłodszych lat zmagał się z problemami zdrowotnymi, co zmusiło go do przerwania edukacji w gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu po utracie ojca. W obliczu trudnej sytuacji życiowej naukę kontynuował na własną rękę.

W 1838 roku, dysponując funduszami, które pozostawił mu ojciec, założył w Poznaniu „Tygodnik Literacki” wraz z Antonim Poplińskim i Józefem Łukaszewiczem. Po rozłamie w redakcji, od listopada 1839 roku, Woykowski samodzielnie wydawał to pismo, łącząc je z ideologią Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Mimo licznych przeszkód, pismo zdobywało popularność nie tylko w zaborze pruskim, ale także wśród emigrantów.

W gronie współpracowników Woykowskiego znajdowali się znani literaci i intelektualiści, tacy jak: Karol Libelt, Jędrzej Moraczewski, Edward Dembowski, Józef Ignacy Kraszewski, Juliusz Słowacki, Gustaw Ehrenberg, Ryszard Berwiński, Seweryn Goszczyński, Teofil Lenartowicz, Roman Zmorski oraz czeski słowianofil Jan Purkyně. Program pisma spotykał się z oporem ze strony cenzury oraz atakami środowisk klerykalno-konserwatywnych.

Od 1841 roku, jego żona Julia Molińska, stała się istotnym wsparciem w redakcji „Tygodnika”. Niestety, w 1844 roku, na skutek nieprzewidzianych wydatków związanych z publikacją, stracił cały kapitał. Próba przeniesienia pisma do Wrocławia w 1843 roku nie powiodła się z powodu oporu pruskich władz. Pomoc finansowa nadeszła dopiero w 1845 roku, kiedy odziedziczył majątek po wuju Władysławie Rutterze, co poprawiło sytuację jego rodziny. Jednakże na koniec tego samego roku publikacja „Tygodnika Literackiego” ustała.

Woykowski wraz z żoną oraz w porozumieniu z Ewarystem Estkowskim, redagował w 1845 roku „Pismo dla Nauczycieli Ludu” oraz „Pismo dla Ludu Polskiego”. W 1848 roku, mimo trudności, wydał pojedynczy numer pisma politycznego „Kosynier”, który został skonfiskowany przez policję.

W 1849 roku nabył w Poznaniu księgarnię i drukarnię po L. Szyrmerze, gdzie rozpoczął wydawanie tygodnika polityczno-literackiego „Gazeta Wielkopolska Niedzielna”, a także podręczników, kalendarzy, śpiewników oraz utworów literackich. Od lutego 1850 roku był także wydawcą „Kuriera Handlowego”. Angażował się w działalność społeczną, będąc jednym z założycieli oraz członkiem dyrekcji Towarzystwa Przemysłowego i Ligi Polskiej. Muzyka była jego pasją; był entuzjastą twórczości Fryderyka Chopina i Stanisława Moniuszki, a w 1836 roku w „Przyjacielu Ludu” zwrócił uwagę na znaczenie ich twórczości.

W 1839 i 1842 roku wydał własne utwory muzyczne, któremu również wkładano teksty jego żony oraz poezję Adama Mickiewicza, Edmunda Wasilewskiego, Wincentego Pola, Stefana Witwickiego. Był pionierem czasopisma literackiego „Tygodnik Literacki” oraz redaktorem wielu innych pism, w tym „Gazety Wielkopolskiej Niedzielnej” i „Kuriera Handlowego”, na którym to wydaniu zrealizował wiele swoich lokalnych i krajowych inicjatyw.

20 kwietnia 1850 roku, niestety, Woykowski zmarł nagle w Poznaniu, wskutek ataku paraliżu. Pozostawił po sobie syna Bronisława, który urodził się w 1839 roku z nieślubnego związku z Julią. Konto zaburzone okoliczności małżeństwa z Julią Molińską oraz jego poparcie dla apostaty ks. Janusza Czerskiego (w latach 1844–1846) wpływały negatywnie na jego działalność, ograniczając popularność oraz zasięg jego twórczości w Poznańskiem.

Dom rodziny Woykowskich upamiętniono ulicą na poznańskim Piątkowie, jako symbol ich wkładu w kulturę oraz społeczeństwo.

---

Oceń: Antoni Woykowski

---