Zbigniew Kaja

---

Życiorys

Zbigniew Kaja, syn Stanisława i Wacławy z Kühlów, miał dwoje rodzeństwa: Stanisława oraz Urszulę. W trudnych czasach wojny był pomocnikiem malarza w Zakładach im. H. Cegielskiego. Po zakończeniu działań wojennych, w 1945 roku, wstąpił do Milicji Obywatelskiej. Swoją służbę wojskową odbywał w Modlinie do 1947 roku.

Po zakończeniu służby rozpoczął naukę w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu, gdzie studiował na Wydziale Malarstwa i Grafiki w latach 1948–1951. Następnie kontynuował edukację na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, uzyskując dyplom u doc. Stanisława Mroszczaka oraz Leszka Hołdanowicza w 1976 roku.

W latach 1962–1967 prowadził zajęcia na poznańskiej PWSSP, a później ukończył studium podyplomowe dla dziennikarzy na UAM w latach 1974–1975. Z pełnym zaangażowaniem piastował stanowisko kierownika artystycznego WAG i KAW w Poznaniu od 1962 roku do 1977 roku.

Jego twórczość była prezentowana na wielu wystawach, zarówno zbiorowych, jak i 29. indywidualnych, które miały miejsce zarówno w Polsce, jak i za granicą. W 1951 roku ożenił się z Stefanią, z d. Patalas, artystką malarką i ceramikiem. Para doczekała się dwóch synów: Przemysława, który urodził się w 1952 roku jako fotograf, oraz Ryszarda, który został scenografem oraz malarzem.

Po śmierci Zbigniew Kaja został pochowany nacmentarzu górczyńskim.

Twórczość

Zbigniew Kaja był artystą, którego działalność obejmowała szeroki wachlarz technik graficznych.

Jego twórczość zawierała zarówno grafikę artystyczną, jak i użytkową, w tym rysunek, linoryt, drzeworyt, monotypię oraz ekslibris. Największą sławą cieszył się z plakatów o tematyce kulturalnej oraz politycznej. W szczególności wyróżniał się plakatem zatytułowanym „Nigdy więcej”, który w wersji angielskiej nosił nazwę „We Remember”.

Co więcej, charakterystyczne dla jego twórczości były cechy takie jak graficzna lapidarność, umiejętne łączenie różnych technik, specyficzne liternictwo oraz przejrzystość i ascetyczność formy. Twórczość Zbigniewa Kaji jest zróżnicowana i trudna do skatalogowania, ponieważ wiele jego prac rozproszono w różnych zbiorach, zarówno państwowych, jak i prywatnych.

Po śmierci artysty rodzina podjęła trud skatalogowania jego dorobku, co zaowocowało m.in. odnalezieniem:

• 378 plakatów, które powstały w latach 1945-1982, z wielu z nich otrzymano nagrody,
• ponad 300 grafik,
• 86 obrazów,
• ponad 292 ekslibrisów stworzonych w latach 1952-1982,
• 242 projekty okładek i obwolut,
• 215 programów oraz katalogów,
• 49 projektów scenograficznych do sztuk teatralnych i telewizyjnych realizowanych w latach 1957-1976,
• różnorodne projekty medali, odznak oraz sztandarów, w tym:
• – Sztandar miasta Poznania,
• – Odznaka Honorowa Miasta Poznania,
• – Znak Międzynarodowych Targów Poznańskich,
• – Neon hotelu „Merkury”.

Plakaty

• Błękitne miecze, 1951,
• Wilhelm Pieck, 1952,
• Załoga, 1952,
• Jednodniowi milionerzy, 1954,
• Żona piekarza, 1957,
• Hamlet, 1957,
• Cyrano de Bergerac, 1957.

Znaczki pocztowe

• XXX MTP 1961 Poznań (seria), 1961,
• Międzynarodowa Wystawa Filatelistyczna Miast Targowych „Intermess II” – Poznań 1961 (blok), 1961.

Odznaczenia i nagrody

Twórczość Zbigniewa Kaji została doceniona poprzez liczne odznaczenia i nagrody, które zdobył na przestrzeni lat. Jego osiągnięcia przedstawiają się następująco:

• Odznaka honorowa „Za Zasługi w Rozwoju Województwa Poznańskiego”, 1954,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, 1954,
• I Nagroda za plakat na Ogólnopolskiej Wystawie Plakatu, 1954,
• Nagroda Młodych Miasta Poznania, 1954,
• Nagroda Miasta Poznania, 1955,
• III Nagroda na Ogólnopolskiej Wystawie Ilustracji, Plakatu i Drobnych Form w Warszawie, 1955,
• Nagroda Miasta Poznania, 1956,
• Wyróżnienie na Wystawie Plakatu, 1961,
• Wyróżnienie na Wystawie Grafiki Artystycznej i Rysunku z cyklu „Polskie Dzieło Plastyczne w XV–lecie PRL”, 1961,
• Nagroda Roku za „Najlepszy Plakat Warszawy”, 1962,
• Złoty Medal na Ogólnopolskim Biennale w Katowicach, 1963,
• Brązowy Medal na Ogólnopolskim Biennale w Katowicach, 1963,
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego, 1966,
• Wielkopolska Nagroda Wojewódzka za całokształt twórczości, 1972,
• Odznaka Honorowa Miasta Poznania, 1972 (był także projektantem tej odznaki),
• Medal 30-lecia Polski Ludowej, 1974,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, 1972,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, 1979.

Tego rodzaju wyróżnienia pokazują nie tylko talent artysty, ale także jego znaczący wkład w rozwój kultury i sztuki w Polsce.

---

Oceń: Zbigniew Kaja

---