Johow-Gelände w Poznaniu

---

Lokalizacja

Obszar, w którym jest zlokalizowany zespół, znajduje się w malowniczej okolicy, pomiędzy ulicami: Jana Matejki oraz Stanisława Wyspiańskiego. Warto również zwrócić uwagę na bliskość Skweru Marszałka Ferdynanda Focha, a także ulic Ułańskiej i Artura Grottgera, które również należą do tej okolicy Poznania.

Dojazd do tego miejsca jest bardzo dogodny. Można skorzystać z autobusów Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Poznaniu, linia 164 zatrzymuje się na przystankach Palmiarnia oraz Wyspiańskiego. Istnieje także możliwość dojechania tramwajem z dworca głównego w kierunku pętli Górczyn, do przystanku Park Wilsona.

Historia do 1918

W roku 1902 współwłaścicielami terenu znanego jako Johow-Gelände byli Max Johow oraz architekt Emil Asmus. Istotne jest, że Johow nabył ten teren od Heliodora Święcickiego na początku lat 1900. Kiedy Johann przystąpił do podziału obszaru, zastosował prostokątną siatkę, co pozwoliło na wyznaczenie granic poszczególnych działek. Zabudowa była realizowana przez różnych architektów, chociaż Johow nawiązał współpracę projektową z Albertem Schmidtem.

W efekcie powstały duże, reprezentacyjne kamienice o czterech i pięciu kondygnacjach, budowane w takim stylu, aby nie posiadały oficyn, a ich podwórza były wspólnymi terenami zielonymi. Najemcy mogli korzystać z luksusowo urządzonych apartamentów, oferujących cztery i pięć pokoi, podczas gdy dla służby przeznaczone były mieszkania w suterenach oraz na poddaszach. Wyraźnie widać podobieństwa do późniejszego osiedla Willmersdorf w Berlinie.

Najwcześniejsze realizacje architektoniczne w obrębie kompleksu obejmują między innymi domy przy ulicy Matejki 51, 59, 60 i 61, które zaprojektował Emil Asmus, oraz budynek przy Matejki 56, którego autorem był Max Biele, datowany na rok 1904. Dodatkowo, na ul. Chełmońskiego 22, zrealizowano projekt autorstwa Karla Roskama w 1906 roku. Domy znajdujące się pod adresami Siemiradzkiego 5 oraz Chełmońskiego 8 i 9 są przypisywane Franciszkowi Rotnickiemu.

Cały ten okres w historii Johow-Gelände charakteryzował się architekturą secesyjną oraz elementami stylów historyzujących, zwłaszcza eklektyzmu. Osiedle przyciągało elitarnych mieszkańców, w tym urzędników, wyższych wojskowych, nauczycieli, kupców oraz architektów, co podkreślało jego znaczenie w kontekście ówczesnego Poznania.

Historia po 1918

Zabudowa Johow-Gelände w Poznaniu przechodziła znaczące zmiany w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Budowy kontynuowano, choć w ograniczonym zakresie, rezygnując z początkowych koncepcji, takich jak boczne skrzydła i wspólne ogrody. Na początku były to obiekty o formach neoklasycznych, natomiast w latach 30. XX wieku zaczęły pojawiać się również elementy modernistyczne. W owych czasach prace skupiały się w rejonie ulic: Kossaka, Chełmońskiego oraz Ułańskiej.

Warto zwrócić uwagę na kilka ważnych budynków z tego okresu:

• dom przy ul. Chełmońskiego 5, w którym znajduje się arkadowa klatka schodowa biegnąca przez całą elewację,
• dom przy ul. Siemiradzkiego 3 z 1936 roku, charakteryzujący się stylistyką modernistyczną.

Podczas II wojny światowej zabudowa była kontynuowana. W tym czasie powstały znaczące kompleksy przy ulicach Ułańskiej i Kossaka. Domy z tego etapu budowy wyróżniały się dużymi wewnętrznymi podwórzami oraz wysuniętymi przed elewację balkonami, co w ironicznym sensie nawiązywało do stylistyki modernizmu, odrzucanej przez III Rzeszę. Z tego okresu przetrwały również płaskorzeźby, umieszczone w nadświetlach drzwi wejściowych, które odwoływały się do germańskiej symboliki i wyrażały związek człowieka z ziemią.

Czasy współczesne

Ostatnie prace budowlane na terenie Johow-Gelände miały miejsce w latach sześćdziesiątych XX wieku, gdy zrealizowano kilka nowych budynków plombowych. W dzisiejszych czasach, niestety, niektóre z kamienic znajdujących się w tej okolicy straciły swoje oryginalne cechy stylistyczne, co było wynikiem licznych, często nieodpowiednich przebudów.

Pomimo tych zmian, cały zespół architektoniczny wciąż stanowi interesujący przykład architektury XX wieku, który charakteryzuje się wysokim poziomem artystycznym.

Tablica

Na elewacji budynku znajdującego się na rogu ulic Matejki oraz Wyspiańskiego umieszczona jest tablica pamiątkowa, która informuje o jego historycznym znaczeniu.

Dom ten był w latach 1945–1948 siedzibą Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Partii Robotniczej w Poznaniu / Poznań, luty 1967 r.

---

Oceń: Johow-Gelände w Poznaniu

---