Klin Dębiecki

---

Geneza

Osiedle Dębiecki to interesujący zespół mieszkalny, który składa się z różnorodnych domów wielorodzinnych, w większości wzniesionych przez Spółdzielnię Mieszkaniową H. Cegielski. Jego historia sięga lat 1948–1949, kiedy to powstały pierwsze plany urbanistyczne tego miejsca. Te wstępne koncepcje miały silne wpływy socrealistyczne, jednak w miarę postępu prac, projektanci z poznańskiego Miastoprojektu (tacy jak Mirosława Dworzańska, Henryk Kara, czy Halina Liersch) wprowadzili zmiany, nadając osiedlu charakter zbliżony do modernizmu.

Pierwotnie przewidywano, że osiedle zajmie powierzchnię około 30 hektarów i pomieści 12.000 mieszkańców. W prostej formie zaprojektowano sześć kluczowych obszarów, które tworzą spójną całość. Każda z dzielnic ma swoje unikatowe cechy i zabudowę, co nadaje całemu zestawieniu różnorodność oraz charakterystyczny wygląd.

• Kolonia I (1948–1950) ograniczona ulicami: 28 Czerwca 1956 r. (Dzierżyńskiego), Czechosłowacka, Łozowa, Racjonalizatorów. Wyróżnia się tendencjami funkcjonalistycznymi, z wyjątkiem budynków socrealistycznych wzdłuż ulicy Racjonalizatorów. Budynki zostały zaprojektowane w sposób równoległy i prostopadły, a tereny zielone są tu bogato zagospodarowane, dodatkowo mieszkańcy mają do dyspozycji żłobek oraz przedszkole,
• Kolonia II (1964–1966) ograniczona ulicami: Czechosłowacka, Łozowa, Kasztanowa, Dębowa. Ten etap budowy zakończył całe osiedle, a zmiany koncepcyjne wprowadziły intensywne zagęszczenie zabudowy, co stworzyło wrażenie monotonii oraz symetrii,
• Kolonia III (1959–1962) ograniczona ulicami: Łozowa, Kasztanowa, Dębowa, Platanowa. Plany tego obszaru koncentrowały się na luźno zabudowanej przestrzeni, co przyczyniło się do wrażenia powtarzalności,
• Kolonia IV (1953–1958) ograniczona ulicami: Łozowa, Kasztanowa, 28 Czerwca 1956 r. Tutaj występują formy socrealistyczne, które przetrwały z pierwotnych założeń. Architektura budynków jest różnorodna i sprzyja budowaniu złożonej struktury społecznej, łącząc przestrzenie wspólne z terenami zielonymi,
• Kolonia V (centrum osiedlowe, handel, usługi, 1962–1963) ograniczona ulicami: 28 Czerwca 1956 r. (Dzierżyńskiego), Racjonalizatorów, Łozowa, Kasztanowa. Charakteryzuje się kilkoma równolegle ustawionymi blokami, które mają ograniczoną przestrzeń wspólną oraz obszary handlowe,
• Osiedle Szczepana ograniczone ulicami: 28 Czerwca 1956 r. (Dzierżyńskiego), Czechosłowacka, Łozowa, św. Szczepana.

Wybór lokalizacji dla dużego kompleksu mieszkalnego dla pracowników HCP przyczynił się do wielu korzystnych aspektów, takich jak bliskość do zakładów pracy, dogodna komunikacja tramwajowa, a także niezabudowane tereny z bogatymi w zieleń obszarami, które znajdują się na Dębinie.

Historia

Osiedle Klin Dębiecki ma bogatą historię, która zaczyna się od lat 40. XX wieku. W okresie tym, zbudowano pierwsze kolonie I oraz IV, które powstały w latach 1948-50. Nie były one jeszcze wówczas realizowane przez Spółdzielnię HCP. Kolejna część osiedla, nazywana kolonią V, przyjęła formy socrealistyczne, co później zyskało określenie Manhattan. Pierwszym blokiem mieszkalnym, który został przejęty przez Spółdzielnię HCP, był obiekt przy ul. Bukowej 42-46, obecnie Laskowa 2-6, z 36 mieszkaniami.

Budowa pozostałych osiedli była kontynuowana już przez spółdzielnię. Na dzień 31 grudnia 1960 roku, zasoby mieszkaniowe spółdzielni wynosiły 154 mieszkania (w tym 396 izb), o łącznej powierzchni 6866 m². Przyjęcie do spółdzielni było możliwe tylko w przypadkach, gdy kandydaci mogli być pewni, że mieszkanie otrzymają w przeciągu trzech lat. Kandydaci musieli być pracownikami HCP oraz posiadać książeczkę mieszkaniową w PKO BP.

W latach 1961-1965, budowa osiedli intensywnie rozwijała się na koloniach II i III. W 1961 roku, zarząd spółdzielni zawarł porozumienie z kilkoma poznańskimi przedsiębiorstwami, co pozwoliło na uzyskanie kredytu w zamian za 100 mieszkań, które miały zapobiec stagnacji w budowie. W 1962 roku, rozpoczęto budowę kotłowni na kolonii V, ponieważ pierwotna koncepcja dostarczania ciepłej wody z zakładu Cegielskiego nie mogła zapewnić odpowiedniej wydajności dla tak dużej liczby mieszkań.

W tym okresie, wybudowano łącznie 1273 mieszkania (3881 izb). Zmiany zachodziły także w strukturze mieszkań; po 1963 roku zaczęto ograniczać liczbę większych mieszkań, na rzecz mniejszych, bardziej potrzebnych lokali. Mieszkańcy narzekali na liczne usterki instalacji oraz chochlowe posadzki, co prowadziło do ich ostatecznego zaniechania. Dodatkowo, osiedla nie były właściwie ogrzewane do czasu wybudowania własnej kotłowni. Naciski ze strony władz wpływały na obniżenie standardu mieszkań, poprzez rezygnację z wielu udogodnień takich jak szafy wbudowane czy odpowiednie umywalki.

Osiedle stało się również miejscem testowania nowoczesnych technologii budowlanych. Na przykład, po raz pierwszy w Poznaniu zastosowano transport cegieł za pomocą pochyleń oraz wind, które zastąpiły tradycyjną pracę „koźlarzy”, przenoszących cegły na plecach. Wieżowiec przy ul. św. Szczepana 11 był pionierskim przykładem budynku mieszkalnego z windami w Poznaniu.

Pod koniec 1965 roku, pod zarządem spółdzielni znajdowało się 65.500 m² powierzchni użytkowej, z czego 3518 m² zajmowały lokale usługowe, handlowe, restauracje, banki oraz administracja osiedlowa. Do końca 1970 roku, ukończono budowę kolonii II, III, V oraz osiedla Szczepana, gdzie w 1967 roku powstał nowoczesny wieżowiec przy ul. Bukowej 14, a w roku 1968 kolejny przy ul. Łozowej 34.

W 1966 roku, osiedla zmagały się z plagą komarów, której eradykacja nie przyniosła znaczących rezultatów. Planowano zakup autobusu, aby poprawić komunikację z pętlą tramwajową na Dębcu oraz Rynkiem Wildeckim, ale ostatecznie MPK uruchomiło linię autobusową do ul. Łozowej (Azaliowej).

W 1988 roku, otwarto przy ul. Osinowej Młodzieżowe Centrum Kultury i Rekreacji, które oferowało szeroką gamę zajęć sportowych oraz rekreacyjnych. Natomiast w 1995 roku, spółdzielnia HCP została podzielona, co zaowocowało powstaniem Spółdzielni Mieszkaniowej Dębina (1 lipca 1995). Nowa spółdzielnia obejmowała kompleks budynków wielorodzinnych, które zbudowano od 1980 roku, składający się z 11-kondygnacyjnych budynków, z czego większa część to budynki 1-klatkowe, oraz 2 i 3-klatkowe oraz 4-klatkowy.

Nowa część osiedla leży w południowej części Klina Dębieckiego, najbliżej Lubonia, a całkowita powierzchnia użytkowa ma wynosić 57.829,42 m². W tej przestrzeni znajdują się także lokale użytkowe oraz garaże. To wszystko tworzy unikalny klimat oraz historię Klin Dębieckiego.

Wartość i recepcja

Osiedla Klinu Dębieckiego powstawały przez blisko dwadzieścia lat, w czasie, który był niezwykle istotny dla rozwoju polskiej architektury. Właśnie w tym okresie mamy do czynienia z momentami przełomowymi, co czyni te tereny znakomitym przykładem ewolucji myśli architektonicznej oraz urbanistycznej. Jednakże, warto zwrócić uwagę na poważny mankament tego przedsięwzięcia: nieprzestrzeganie pierwotnych założeń projektowych, co prowadziło do powstawania pewnego rodzaju dysharmonii oraz dysfunkcjonalności w obrębie zabudowy.

Paradoksem jest fakt, że najlepsze rozwiązania dotyczące przestrzeni wspólnych oraz otwartych, zarówno pod kątem estetyki, funkcjonalności, jak i zagospodarowania przestrzennego, można znaleźć w częściach socrealistycznych. Od lat 90. XX wieku sytuacja ulegała znacznej degradacji, kiedy to nastąpił gwałtowny rozwój motoryzacji. Skutkiem tego wiele przestrzeni publicznych i otwartych zostało zdegradowanych przez parkujące pojazdy.

Komunikacja

Komunikacja w Dębieckim Osiedlu jest doskonale zorganizowana i obsługiwana przez różnorodne środki transportu publicznego, co zapewnia mieszkańcom i odwiedzającym wygodny dostęp do różnych części miasta.

W obszarze tramwajowym działają linie:

• 2 Dębiec – Ogrody,
• 9 Dębiec – Aleje Marcinkowskiego,
• 10 Dębiec – Błażeja.

Kiedy chodzi o transport autobusowy w obrębie miasta, dostępne są następujące linie:

• 149 Dębiec – Górczyn,
• 171 Osiedle Dębina – Osiedle Wichrowe Wzgórze,
• 176 Osiedle Dębina – Garbary.

Transport podmiejski także jest kluczowym elementem komunikacji:

• 602 Dębiec – Łęczyca/Dworcowa,
• 603 Garbary – Łęczyca/Dworcowa,
• 610 Dębiec – Górczyn,
• 651 Dębiec – Mosina/Dworzec Kolejowy.

Na północy osiedla można znaleźć przystanki kolejowe: Poznań Dębina oraz Poznań Dębiec. Dodatkowo, znajduje się tutaj pętla tramwajowa i autobusowa, która jest bardzo wygodna dla osób korzystających z transportu publicznego. Warto również wspomnieć o postoju taksówek, który usytuowany jest w pobliżu pętli, a drugi przystanek taksówek można znaleźć przy ulicy Łozowej.

Obiekty

W obrębie osiedla, a także jego najbliższego otoczenia, znajduje się kilka interesujących miejsc:

• kościół Świętej Trójcy,
• Galeria Dębiec,
• las na Dębinie,
• Szkoła Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej,
• hotel Cezamet.

---

Oceń: Klin Dębiecki

---