Kanonia przy ul. Ostrów Tumski 11 w Poznaniu

Kamienice i domy

Kanonia zlokalizowana przy ulicy Ostrów Tumski 11 w Poznaniu to jedna z najstarszych i najbardziej wartościowych kanonii w tym regionie. Wchodzi w skład zespołu budowli usytuowanych w obrębie Ostrowa Tumskiego, miejsca znaczącego dla historii i kultury miasta, oraz dla poznańskiej kapituły katedralnej.

Budowla znajduje się na północ od psałterii i kościoła Najświętszej Marii Panny, co nadaje jej dodatkowego uroku i znaczenia. Ostrów Tumski w Poznaniu jest nie tylko miejscem o bogatej historii, ale również ważnym punktem turystycznym, przyciągającym wielu odwiedzających.

Historia

Historia poznańskiej kanonii przy ul. Ostrów Tumski 11 sięga wieków, kiedy to wokół katedry wznoszono zabudowania dla kapitulnego środowiska. Na początku dominowały budynki drewniane, które z czasem ustąpiły miejsca szachulcowym oraz murowanym. Obecnie większość zachowanych kanonii reprezentuje estetykę z XVIII i XIX wieku, a wśród nich wyróżniają się dwie, z czego jedna to fundacja Godziemba, będąca najstarszym z istniejących obiektów oraz kanonia przy ul. Mieszka I 11.

Dwukondygnacyjny budynek murowany charakteryzuje się miejscowym otynkowaniem i został umiejętnie osadzony na murze otaczającym Ostrów Tumski, zbudowanym z inicjatywy biskupa Jana Lubrańskiego. Z końca XVI wieku pochodzi jednotraktowa konstrukcja, z prostokątnym układem, w której południowa część jest podpiwniczona. Na elewacji zachodniej budynku (od ul. Panny Marii) znajdziemy płytki ryzalit, które nadają mu wyjątkowego charakteru.

W trakcie XVIII i XIX wieku przeprowadzono kilka znaczących przebudów, w tym modernizację klatki schodowej i sieni. Z zachowanych fragmentów budynku można dostrzec gotycki wątek ceglasty w przyziemiu oraz kolebkowe sklepienia piwniczne. W drugiej połowie XVIII wieku, od strony placu przed katedrą, powstał reprezentacyjny wjazd ozdobiony bramą z filarami, wazami oraz półkolumnami.

W 1804 roku w kanonii mieszkał kanonik Zakrzewski, a w 1828 roku obiekt zyskał nowe okna oraz drzwi. Dodatkową przestrzeń zapewniał łącznik, który łączył go z sąsiednią kanonią pod nr 10. W 2005 roku budynek przeszedł gruntowny remont, w trakcie którego usunięto część starych tynków i nałożono nowe. Wówczas przeprowadzono także badania architektoniczne.

Kolejne, bardziej szczegółowe badania zostały przeprowadzone w 2014 roku przez Jerzego Borwińskiego, który analizował wnętrza i więźbę dachową. Jego prace wykazały, że kanonia przyjęła obecną formę w wyniku licznych przekształceń, jakie miały miejsce w XVIII, XIX oraz XX wieku. Wstępnie określono również, że pierwotny obiekt był budowany w końcu lat 70. XV wieku i był o około ⅓ krótszy od obecnego. Warto podkreślić, że gotycka budowla miała charakterystyczne pionowe szczyty, zakończone w formie trójkątnej lub schodkowej, a starannie zorganizowane okna znacznie różniły się rozmieszczeniem od tych, które można zobaczyć dzisiaj. Pod koniec XVIII wieku dach przeszedł przebudowę, a gotyckie szczyty zostały zlikwidowane.

Przypisy

  1. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Jerzy Borwiński, Kanonia i mury obronne przy ul. Ostrów Tumski 11 w Poznaniu. Nowe ustalenia naukowe.
  2. Poznań – przewodnik po zabytkach i historii, Janusz J. Pazder (oprac.), Jerzy J. Borwiński, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003 r., s. 49-50.
  3. Praca zbiorowa, Poznań – spis zabytków architektury, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2004 r., s. 7.
  4. a b c Atlas architektury Poznania, Janusz J. Pazder (red.), Tomasz T. Ratajczak, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Poznań, 2008 r., s. 225.
  5. Poznan.pl, Wykaz obiektów na terenie miasta Poznania wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych.

Oceń: Kanonia przy ul. Ostrów Tumski 11 w Poznaniu

★★★★★
Średnia ocena:4.74 Liczba ocen:9