Marian Mendelak, urodzony 19 października 1919 roku w Poznaniu, był wybitnym działaczem harcerskim w okresie międzywojennym, a także znaczącą postacią w powojennej organizacji społecznej. Zmarł 29 listopada 2003 roku w swoim rodzinnym mieście, gdzie jego działalność pozostawiła trwały ślad.
W czasie swojego życia Mendelak angażował się w budowę obiektów zarówno wojskowych, jak i cywilnych na terenach Ziem Zachodnich. Jako racjonalizator produkcji, dążył do optymalizacji procesów, co miało ogromne znaczenie dla rozwoju regionu. Przed II wojną światową był związany z narodową demokracją, a po 1945 roku zwrócił się ku pracy organicznej, stając się zwolennikiem poznańskiej szkoły realizmu politycznego.
Pomimo swojej niechęci do władzy komunistycznej, Mendelak unikał współpracy ideologicznej z tymi władzami, co pokazuje jego determinację w dążeniu do niezależności i realizacji swoich idei. Jego życie i działalność stanowią ważny element historii Poznania oraz wskazują na znaczenie pracy organicznej w odbudowie społecznej po wojnie.
Odznaczenia państwowe i zagraniczne
Marian Mendelak został odznaczony licznymi medalami i odznaczeniami, które świadczą o jego znaczących osiągnięciach oraz zaangażowaniu w życie społeczne i zawodowe. Oto szczegółowy wykaz jego wyróżnień:
- 1955 – Medal 10-lecia Polski Ludowej,
- 1955 – Srebrny Krzyż Zasługi,
- 1958 – Złoty Krzyż Zasługi,
- 1964 – Odznaka „Racjonalizator Produkcji”,
- 1966 – Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej”,
- 1966 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
- 1968 – Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
- 1969 – Odznaka „Zasłużony Pracownik Hydrobudowy 7”,
- 1971 – Złota Odznaka Honorowa Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej,
- 1972 – Złota Odznaka honorowa „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych”,
- 1973 – Honorowa Odznaka Województwa Łódzkiego,
- 1978 – Pamratnar Medal za Stroitielstwo Magistralnowo Gazoprowoda Sojuz (ZSRR),
- 1979 – Srebrna Odznaka Honorowa Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa,
- 1984 – Medal 40-lecia Polski Ludowej,
- Odznaka WKKFiT Za Społeczny Wkład Pracy w Rozwój Kultury Fizycznej i Turystyki Wielkopolski,
- 2001 – Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie.
Inne wyróżnienia (wybór)
Wśród licznych osiągnięć Mariana Mendelaka, warto zwrócić uwagę na szczególne wyróżnienia, które podkreślają jego wkład w rozwój budownictwa w Polsce. W latach 1953, w różnych kwartałach, zdobywał znaczące miejsca w prestiżowym konkursie.
- W drugim kwartale zajął IX miejsce w rywalizacji o tytuł „Najlepszego Kierownika Budowy w Polsce”, organizowanej przez Ministerstwo Budownictwa Przemysłowego,
- w trzecim kwartale uzyskał VII miejsce w tej samej kategorii, co świadczy o jego rosnącej renomie w branży budowlanej.
Członkostwa
Marian Mendelak był aktywnym członkiem wielu organizacji w różnych okresach swojego życia. Jego zaangażowanie można scharakteryzować przez poniższe przynależności:
- 1932–2003 – Związek Harcerstwa Polskiego,
- 1945–1946 – Polski Związek Zachodni,
- 1950–1951 – Naczelna Organizacja Techniczna w Polsce,
- 1955–1955 – Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej,
- 1955–1973 – Związek Zawodowy Pracowników Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych,
- 1961–1965 – Międzyzakładowy Klub Techniki i Racjonalizacji Pracowników Budownictwa,
- 1963–1971 – Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa.
Miejsce spoczynku
Marian Mendelak został pochowany 3 grudnia 2003 roku na cmentarzu Bożego Ciała znajdującym się przy ulicy Bluszczowej w Poznaniu. Jego trumna została złożona w grobie rodzinnym, gdzie również spoczywają dziadkowie oraz ojciec zmarłego.
Pogrzeb zgromadził około 200 uczestników, wśród których byli liczni przedstawiciele środowiska harcerskiego oraz branży przemysłowo-budowlanej z zachodniej Polski. Dzień przed ceremonią odbyła się publikacja noty pośmiertnej autorstwa Jerzego Ciechanowskiego, która ilustrowała szacunek współpracowników z branży budowlanej dla zmarłego:
„[…] Odszedł człowiek niezwykle szlachetny i prawy, wymagający, ale sprawiedliwy zwierzchnik, chętnie przekazujący swoją wiedzę i doświadczenie młodszym pracownikom. Był dla nas wzorem oddanego i odpowiedzialnego kierownika budów. Był przyjacielem. Pozostanie na zawsze w naszej pamięci! […]”
Związki rodzinne
Marian Mendelak był osobą, której życie miało ciekawe powiązania rodzinne. Był on pogrobowym zięciem Michała Rząsy, przedwojennego oficera polskiego, który zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach. Warto również wspomnieć, że bliskim kuzynem Mendelaka był płk. Ignacy Stachowiak, co potwierdza bogaty kontekst jego życia rodzinnego.
Inżynier Mendelak był także spokrewniony bądź spowinowacony z wieloma rodzinami bamberskimi, które miały swoje korzenie w Poznaniu. Jego relacje z tymi rodzinami pokazują, jak złożone były więzi międzyludzkie w tym czasie.
Przypisy
- Ignacy Stachowiak i jego opowiadania – biografia ze wspomnieniami córki – w setną rocznicę urodzin, oprac. Barbara Nowakowska, Warszawa: Sowa, 12.10.2010 r.
- Głos Wielkopolski, 02.12.2003 r., s. 14
- Lista osób odznaczonych Srebrnym Krzyżem Zasługi (M.P. z 1955 r. nr 95, poz. 1220)
- Lista osób odznaczonych Medalem 10-lecia Polski Ludowej (M.P. z 1955 r. nr 125, poz. 1624)
- Patent zgłoszony przez zespół racjonalizatorski, w skład którego wchodził Marian Mendelak (w:) „Biuletyn Urzędu Patentowego”, nr 18(150), 1979 r., s. 71
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Karol Libelt | Zenon Wechmann | Seweryn Pieniężny (ojciec) | Urszula Małolepsza | Seweryn Mielżyński | Franciszek Krzysztofiak | Andrzej Mnichowski | Bartłomiej Wróblewski | Bernard Wawrzyniak | Hanna Jahns | Władysław Reichelt | Marcin Libicki | Wacław Kulczyński | Franciszek Sterczewski | Alfons Klafkowski | Jan Cieśliński (architekt) | Witold Hedinger | Karolina Fabiś-Szulc | Stanisław Jóźwiak (poseł) | Jerzy BytnerowiczOceń: Marian Mendelak