Stanisław Brandowski

---

Życiorys

Stanisław Brandowski przyszedł na świat 19 kwietnia 1864 roku w Poznaniu. Był synem Alfreda, który był profesorem filologii klasycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim, oraz Heleny z Cichowiczów. Po zakończeniu nauki w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie, rozpoczął studia z zakresu prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim, a po 1891 roku także na Uniwersytecie Wiedeńskim.

Podczas studiów jego zainteresowania skupiły się na dziennikarstwie oraz literaturze. W Wydziale Wiedeńskim redagował „Bibliotekę Rodzinną” i pracował jako reporter w „Neues Wiener Journal”. W 1900 roku stanął na czołowej pozycji w Krakowie jako wydawca „Humorysty i Satyra”. Od 1904 roku zamieszkał we Lwowie, kontynuując swoją karierę dziennikarską. Rozpoczął pracę w redakcji czasopisma „Wiek Nowy”, a w latach 1906-1914 pełnił funkcję redaktora w tygodniku „Herold Polski” oraz wydawał dziennik „Goniec Polski” w latach 1906-1910.

W wyniku wybuchu I wojny światowej został zatrzymany w Wiedniu i osadzony w więzieniu z powodu swojego sprzeciwu wobec państw centralnych, co manifestował poprzez publikacje w „Heroldzie Polskim”. Po uwolnieniu w 1917 roku, wrócił do Lwowa, gdzie otworzył swoją drukarnię.

W maju 1923 roku Brandowski osiedlił się w Bydgoszczy, gdzie zaczął pracować w redakcji chrześcijańsko-demokratycznego „Dziennika Bydgoskiego”. Przez pewien czas pełnił obowiązki zastępcy redaktora naczelnego, Jana Teski. Przez dwanaście lat, aż do swojej śmierci, wzbogacał to pismo swoimi artykułami, tygodniowymi kronikami, opowiadaniami oraz recenzjami teatralnymi. Był duszą tego wydania i przyczynił się do jego reorganizacji. W latach 1927-1932, po złagodzeniu tonu gazety wobec rządu, znacząco przyczynił się do jej rozwoju. Jego orientacja polityczna była czasami sprzeczna z sanacją i Piłsudskim, co owocowało częstymi konfliktami z redakcją prosanacyjnej „Gazety Bydgoskiej”, które często kończyły się procesami sądowymi.

Oprócz działalności dziennikarskiej, Brandowski był również utalentowanym pisarzem. Stworzył poezje, powieści, a także utwory dramatyczne. Jego komedia „Bracia szlachta” (1887, trzy wydania) była wystawiana w teatrach w Poznaniu (1884) i Krakowie (1904). W jego dorobku artystycznym znajdują się takie pozycje jak: „Szkice i humoreski” (1890, 2 wydania), wierszowany poemat heroiczny „Stojans Tod” (1890), humoreski „Moja menażeria” (1909), powieść „Szakale” (1910) oraz nowela „Antek granaciarz” (1919) związana z obroną Lwowa.

W okresie swojej działalności w Bydgoszczy, Brandowski opublikował pięcioaktową sztukę „Szpieg, czyli tajemnica fortu Pelagia”, która była grana na scenach krajowych w Bydgoszczy w 1924 roku oraz na scenach zagranicznych. Jego melodramat kryminalny „Brylanty pani ambasadorowej” również spotkał się z uznaniem. W 1933 roku bydgoski Teatr Miejski wystawił jego trzyaktową sztukę „Na Czerwonym Wulkanie”. W Bydgoszczy stworzył powieści takie jak: „Tomasz Skower i jego córka” oraz „Pani Owsińska”, a także wiele satyryczno-obyczajowych obrazków. Jego dorobek obejmował setki artykułów i felietonów, kilkadziesiąt opowiadań i nowel oraz kilkanaście powieści i utworów wierszem.

Stanisław Brandowski zmarł 22 marca 1935 roku w Bydgoszczy i został pochowany na cmentarzu na Bielawach.

Rodzina

Od 1894 roku, Stanisław Brandowski był żonaty z Elżbietą z d. Sonnet, z którą wziął ślub w Wiedniu. Ich syn, Teodor Wilhelm, był historykiem oraz regionalistą bydgoskim, a w latach 1929-1939 pełnił funkcję kustosza Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy.

Literatura dodatkowa

W literaturze dotyczącej Stanisława Brandowskiego można znaleźć istotne informacje, które przybliżają jego postać oraz osiągnięcia. W szczególności warto zwrócić uwagę na publikację autorstwa Witala Bełzy, zatytułowaną Brandowski Stanisław. Artykuł ten został opublikowany w Polskim Słowniku Biograficznym, tom 2, obejmującym osoby od Beyzyma Jana do Brownsford Marji. Wydanie to ukazało się w Krakowie dzięki Polskiej Akademii Umiejętności oraz Składowi Głównemu w Księgarniach Gebethnera i Wolffa w roku 1936, na stronach 386–387.

Warto również podkreślić, że publikacja ta doczekała się reprintu, który został wydany przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich w Krakowie w 1989 roku. Książka ta posiada unikalny numer ISBN 83-04-03291-0, co czyni ją łatwiejszą do odnalezienia w zbiorach bibliotek.

---

Oceń: Stanisław Brandowski

---