Günther von Kluge

---

Pochodzenie

Jego korzenie sięgają Prus, a syn był oficerem Cesarstwa Niemieckiego, który otrzymał tytuł szlachecki w uznaniu za swoje zasługi wojenne.

Okres do wybuchu II wojny światowej

Günther von Kluge to postać, której kariera wojskowa rozpoczęła się w 1901 roku, kiedy to stał się pruskim oficerem polowej artylerii. Już 22 marca 1907 roku awansował na podporucznika 46 pułku artylerii polowej w Wolffenbüttel. Po ukończeniu Akademii Wojskowej, gdzie zdobył tytuł porucznika, rozpoczął służbę w sztabie.

W trakcie I wojny światowej, pełnił funkcję oficera Sztabu Generalnego oraz oficera sztabu XXI Korpusu, z którym toczył walki w Karpatach. Od 1917 roku był oficerem sztabowym 236 Dywizji Piechoty, biorąc udział w zaciętych starciach we Flandrii oraz pod Artois. Po ciężkim zranieniu w bitwie pod Verdun, powrócił do służby dopiero w 1919 roku jako oficer sztabowy 3. Dywizji Piechoty.

Jego kariera szybko się rozwijała. Od 1923 roku pracował w Ministerstwie Reichswehry, a trzy lata później obejmując dowództwo nad 3. pułkiem artylerii w Żaganiu. W okresie międzywojennym pełnił funkcję Szefa sztabu 1. Dywizji Kawalerii, stacjonującej we Frankfurcie nad Odrą, a w 1928 roku dowodził 2. pułkiem artylerii w Schwerinie.

W 1932 roku był dowódcą artylerii III Korpusu w Berlinie. W wyniku politycznych zmian, po dojściu Hitlera i NSDAP do władzy, jego kariera zaczęła nabierać tempa. W tym samym roku został mianowany generałem majorem, a w kwietniu 1934 roku awansował na generała porucznika. Od 1936 roku zajmował stanowisko generała artylerii.

W grudniu 1938 roku został mianowany Głównodowodzącym Heeresgruppe 6, uczestnicząc w zajęciu Sudetów przez wojska niemieckie podczas agresji na Czechosłowację. We wrześniu tego samego roku przejął dowództwo nad VI Okręgiem Wojskowym. W marcu 1938 roku, po kryzysie styczeniowym związanym z Blombergiem, Fritsch został pozbawiony swojego dowództwa. Z chwilą wybuchu II wojny światowej, von Kluge został powołany do czynnej służby i mianowany dowódcą 4 armii.

Lata 1939–1940

W latach 1939-1940 Günther von Kluge odegrał kluczową rolę w działaniach wojennych II wojny światowej. Jego pierwsze znaczące zaangażowanie miało miejsce podczas agresji Niemiec na Polskę, która rozpoczęła się w 1939 roku. Jego jednostki miały za zadanie przerwanie frontu, kierując atakujących z Pomorza w kierunku województwa pomorskiego, a następnie kontynuowanie ofensywy z Prus Wschodnich w stronę Warszawy. Już 8 września jego siły dotarły do Płocka, gdzie uczestniczyły w zaciętych walkach nad Bzurą.

Za swoje osiągnięcia w konflikcie z Polską, 30 września 1939 roku został awansowany do rangi generała pułkownika (Generaloberst). W kolejnych miesiącach, 16 maja 1940 roku, jego armia przystąpiła do manewrów mających na celu otoczenie Brytyjczyków w północnej Francji oraz Belgii. Już trzy dni później Kluge zakwaterował się w Le Nouvion, korzystając z zasobów zamku Bourbonów. Wkrótce potem, w towarzystwie swojego sztabu, zajął zamek Linciaux, skąd jego dowodzone oddziały przełamały francuski opór na rzece Risle, a następnie przekroczyły Sommę.

19 lipca 1940 roku, po spektakularnym zwycięstwie nad Francuzami, Günther von Kluge został mianowany przez Adolfa Hitlera Generałem marszałkiem polnym. W trakcie kampanii we Francji jego armia umiejscowiła się na północ od 12 Armii, której siłą uderzeniową była 5 Dywizja Pancerna. 17 maja Kluge dotarł do sztabu 7 Dywizji Pancernej, aby wspólnie z Erwinem Rommlem omówić dalsze działania. Natomiast 24 maja jego grupa, licząca 40 dywizji, przystąpiła do zabezpieczenia ataku na Paryż, przemieszczając się wzdłuż rzeki Sommy do La Fere i nadmorskiego wybrzeża.

Lata 1941–1944

W roku 1941, w trakcie inwazji III Rzeszy na ZSRR, Günther von Kluge był odpowiedzialny za dowodzenie 4 Armią. Jego jednostki dotarły tak blisko Moskwy, że na początku grudnia 1941 oficerowie byli w stanie dostrzec Kreml przez lornetki. W dniu 6 października 1941, wspólnie z 9 Armią gen. Adolfa Straußa, zdołał okrążyć część radzieckich sił pozycjonujących się na lewym skrzydle Frontu Zachodniego oraz Frontu Rezerwowego w rejonie Wiaźmy. W tym samym roku odebrał również osobisty prezent od Hitlera w wysokości 250 000 marek.

16 grudnia 1941 von Kluge objął dowództwo nad Grupą Armii Środek, zajmując miejsce po feldmarszałku Fedorze von Bocku. Później, za zasługi na froncie wschodnim, został nagrodzony kwotą 400 tys. Reichsmarek, co pozwoliło mu na zakup niewielkiego majątku na Dolnym Śląsku.

Podczas bitwy na łuku kurskim, która rozpoczęła się 5 lipca 1943, jego siły nacierały na pozycje Armii Czerwonej od północy. Jednakże, zaledwie trzy dni po brytyjsko-amerykańskiej inwazji na Sycylię, Hitler nakazał von Klugemu przerwać operacje pod Kurskiem. W ostatnich dniach września, w związku z obawą przed okrążeniem, wycofał jednostki ze Smoleńska.

W listopadzie 1943 von Kluge został usunięty z zajmowanego stanowiska w wyniku krytyki decyzji Hitlera. 27 października miał wypadek samochodowy, po którym trafił do szpitala. Oficjalnie, to zdarzenie zostało podane jako powód opuszczenia stanowiska dowódcy Grupy Armii Środek.

Latem 1944 von Kluge został mianowany dowódcą Grupy Armii „D” i od 3 lipca 1944 brał udział w walkach na zachodzie. Został nowym Naczelnym Dowódcą Frontu Zachodniego, przejmując to stanowisko po feldmarszałku von Rundstedcie, który został odwołany 30 czerwca 1944. Tego samego dnia odbyło się również historyczne spotkanie Klugego z Rommlem w La Roche-Guyon.

Interesującym aspektem życia von Klugego była jego rzekoma więź z (w III Rzeszy surowo zabronionym) wolnomularstwem. Według danych SD z 1944 roku, korzystając z tych kontaktów, prowadził rozmowy z aliantami. Zgoda na zawarcie rozejmu w celu wymiany rannych jeńców oraz personelu medycznego, w tym pielęgniarek i „Blitzmädel”, a także zwłok wyższych oficerów, może być przykładem tych działań.

Okres po zamachu na życie Hitlera

16 lipca 1944 roku, Günther von Kluge, wspólnie z Erwinem Rommlem, podpisał dokument znany jako „ultimatum”, w którym przedstawiał aktualne wyzwania na froncie zachodnim. Jego zaangażowanie w spisek, który miał miejsce 20 lipca, wskazywało na jego współpracę z uczestnikami „sprzysiężenia generałów”. Na tym etapie von Kluge prowadził rozmowy z aliantami z Anglii i Francji, dążąc do zawarcia pokoju, gdzie zawieszenie działań wojennych miało stanowić pierwszy krok w tej inicjatywie.

Na terenach kontrolowanych przez siebie, von Kluge planował przejąć pełnię władzy, szczególnie w obszarach frontowych i obszarze pasa reńskiego. Miał ambicje, aby stać się namiestnikiem Rzeszy na terenach, które były w jego jurysdykcji. Zareagował również na wieść o zamachu na Hitlera, wprowadzając zakaz bombardowań Anglii przy użyciu rakiet V1. Po tragedii z dnia 20 lipca poinformował centralę spisku, na czele z generałem Ludwikiem Beckiem, iż Adolf Hitler unika śmierci.

Po zamachu na Führera von Kluge został wyznaczony na dowódcę frontu wschodniego. Pragnął stworzyć silniejszy front zachodni, opierając Grupę Armii „G” oraz Grupę Armii „B” na południowej granicy ze Szwajcarią. Jego awans na dowódcę Grupy Armii B miał miejsce 19 lipca, w wyniku przejścia Rommla na leczenie. Dwa dni później, 20 lipca, odwiedził Rommla w szpitalu.

W dniu 1 sierpnia 1944 roku, wojska 3. Armii amerykańskiej, dowodzone przez generała Pattona, zajęły Avranches. Już wtedy von Kluge wniebowzięty prosił Hitlera o pozwolenie na wycofanie wojsk za linię Sekwany, aby uniknąć encirclementu. Niestety, Hitler zignorował jego prośby. 4 sierpnia wydano zarządzenie o zorganizowaniu kontrofensywy, znanej jako „Luttich”, której celem było odcięcie 3. Armii amerykańskiej od jednostek 1. Armii. Ofensywa rozpoczęła się trzy dni później, a jedynym osiągnięciem wojsk von Klugego było zdobycie Mortain.

Specjalne ataki wojsk kanadyjskich miały miejsce w dniu, gdy część Grupy Armii B znalazła się w kotle, 11 sierpnia. Zaledwie kilka dni później, 15 sierpnia, von Kluge został usunięty ze swojego stanowiska jako dowódca frontu „West”, a 16 sierpnia aresztowano go z rąk Jürgena Stroopa i przewieziono do Dombasle sur Heurthe w Lotaryngii.

Opinie historyków na temat śmierci von Kluge są niejednoznaczne. Większość, w tym brytyjski historyk Robert S. Wistrich, raportuje, że feldmarszałek popełnił samobójstwo podczas podróży z Paryża do Metzu,sztucznie spożywając cyjanek 18 sierpnia. W jednakowej relacji Jürgena Stroopa, 19 sierpnia 1944 roku von Kluge miał być zamordowany, przy czym całą sprawę «upozorowano» na samobójstwo. Jego pożegnalny list z 18 sierpnia 1944 roku, mimo tragicznych okoliczności, wyrażał podziw dla Hitlera oraz deklarację lojalności, nawołując jednocześnie do zakończenia wojny:

„Nie wiem, czy feldmarszałek Model, człowiek o sprawdzonych umiejętnościach, może jeszcze uratować sytuację. Z całego serca życzę mu powodzenia. Ale jeśli mu się nie uda (…), wzywam pana do zakończenia wojny („Mein Führer, entschließen Sie sich, den Krieg zu beenden”).

Zbrodnie wojenne

W trakcie operacji na terenach wschodnich, obejmujących Polskę oraz Związek Radziecki, dowodzone przez Günthera von Kluge jednostki Wehrmachtu były zaangażowane w liczne zbrodnie wojenne. Do najbardziej przerażających czynów zalicza się m.in. rozstrzeliwanie radzieckich jeńców wojennych, co stanowi jedno z wielu brutalnych działań tej kampanii. Günther von Kluge, jako najwyższy dowódca, ponosi za te działania współodpowiedzialność, co wpisuje się w szerszy kontekst zbrodni popełnianych przez nazistowskie Niemcy podczas II wojny światowej.

Odznaczenia

Günther von Kluge, jako wybitny oficer, został odznaczony wieloma prestiżowymi nagrodami za zasługi wojenne. Jego odznaczenia są świadectwem poświęcenia i służby, jaką oddał podczas swojej kariery wojskowej. Poniżej znajduje się zestawienie jego osiągnięć w tej dziedzinie:

• Krzyż Żelazny II i I Klasy (1914),
• Krzyż Rycerski Orderu Rodu Hohenzollernów z Mieczami na Wojennej Wstędze,
• Order Zasługi Wojskowej IV Klasy z Mieczami (Bawaria),
• Krzyż Zasługi Wojskowej II Klasy (Meklemburgia-Schwerin),
• Order Korony Żelaznej III Klasy z Dekoracją Wojenną (Austro-Węgry),
• Krzyż Zasługi Wojskowej III Klasy z Dekoracją Wojenną (Austro-Węgry),
• Medal za Ratowanie z Niebezpieczeństwa (Oldenburg),
• Odznaka za Rany (1918) w czerni,
• Krzyż Honorowy za Wojnę Światową 1914/1918 (dla Frontowców),
• Medal Pamiątkowy 13 marca 1938,
• Medal Pamiątkowy 1 października 1938,
• Krzyż Żelazny II i I Klasy z okuciami ponownego nadania,
• Medal za Kampanię Zimową na Wschodzie 1941/1942,
• Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego z Liśćmi Dębu i Mieczami.

Wszystkie te odznaczenia nie tylko honorują jego wysiłki na polu bitwy, ale także stanowią ważny element jego dziedzictwa wojskowego.

---

Oceń: Günther von Kluge

---