Antoni Szymański (generał)

---

Życiorys

Antoni Szymański przyszedł na świat w rodzinie Romana (1840–1908) i Heleny z Wyczyńskich jako najmłodszy z sześciorga dzieci. W latach 1903–1905 kształcił się w poznańskim Gimnazjum św. Marii Magdaleny. Następnie, w latach 1905–1910, odbywał naukę w domu, a w latach 1910–1914 uczęszczał do Gimnazjum Humanistycznego we Wschowie. W okresie tym był również członkiem Towarzystwa Tomasza Zana (sierpień 1912 – lipiec 1914).

11 maja 1915 roku, Antoni Szymański został wcielony do Armii Cesarstwa Niemieckiego, a jego przydział trafił do 20 pułku artylerii polowej w Poznaniu-Sołaczu. W tym okresie brał udział w bitwie pod Verdun, przez co mógł wykazać się swoimi umiejętnościami. Warto zaznaczyć, że zawsze nosił przy sobie kieszonkowe wydanie „Pana Tadeusza” z 1901 roku. W maju 1918 roku skierowano go do Biedruska na czteromiesięczny kurs oficerski, który po ukończeniu zaowocował awansem na sierżanta-aspiranta oficerskiego.

W październiku 1918 roku Szymański wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej Zaboru Pruskiego. 3 maja 1922 roku uzyskał awans do stopnia kapitana, ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 roku, zajmując 1888. lokatę w korpusie oficerów piechoty. 28 maja 1923 roku został przydzielony z Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu do Biura Ścisłej Rady Wojennej w Warszawie, gdzie rozpoczął pełnienie obowiązków jako referent mobilizacyjny, a później referent dla Wydziału „Zachód” Oddziału IIIa.

1 listopada 1925 roku, Szymański rozpoczął naukę w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie, będąc słuchaczem IV Kursu Normalnego. Po ukończeniu edukacji 28 października 1927 roku został przeniesiony do Oddziału II Sztabu Generalnego, pozostając jednocześnie oficerem nadetatowym 55 pułku piechoty. Jego kariera wojskowa nabrała tempa, gdy 2 kwietnia 1929 roku został awansowany na majora z dniem 1 stycznia 1929 roku, osiągając 66. lokatę w korpusie oficerów piechoty.

Od 2 września 1929 do 31 marca 1931 roku pełnił funkcję kierownika referatu „Niemcy”. W tym okresie, posługując się pseudonimem „Mars”, opublikował pracę „Siły zbrojne Niemiec”, w której szczegółowo omówił struktury armii niemieckiej oraz zagrożenia, jakie stwarzała dla Polski, a także kwestie związane z ewentualną współpracą Niemiec z ZSRR. Z dniem 1 kwietnia 1931 roku został przeniesiony do 12 pułku piechoty w Wadowicach na stanowisko dowódcy batalionu detaszowanego w Krakowie.

Na początku kwietnia 1932 roku Szymański otrzymał powołanie na stanowisko attaché wojskowego w Berlinie. 1 stycznia 1934 roku awansował na podpułkownika i osiągnął 21. lokatę w korpusie oficerów piechoty. W czerwcu 1939 roku objął również funkcję attaché wojskowego w Szwajcarii, jednakże od 24 sierpnia 1939 roku wraz z attaché lotniczym i morskim, został zobowiązany do pozostania w Berlinie.

3 września 1939 roku rozpoczęła się ewakuacja ambasady polskiej w Berlinie. W nocy z 5 na 6 września dotarł do Kopenhagi, gdzie postanowił wrócić do Polski w obliczu wybuchu działań wojennych. 9 września przez Sztokholm i Helsinki dotarł do Wilna, gdzie 11 września zameldował się w Sztabie Naczelnego Wodza w Brześciu nad Bugiem, gdzie otrzymał mianowanie na szefa Oddziału II Dowództwa Frontu Południowego we Lwowie.

W momencie, gdy jego żona Halina Szymańska, wspólnie z dziećmi, dzięki interwencji admirała Wilhelma Canarisa, udała się z Poznania do Szwajcarii, Antoni brał udział w obronie Lwowa. Po kapitulacji miasta 22 września 1939 roku, dostał się do niewoli radzieckiej, przebywając najpierw w obozie przejściowym w Wołoczyskach, a potem w Starobielsku. Został tam poddany indoktrynacji, jednak ze względu na brak znajomości języka rosyjskiego nie odniósł sukcesu w tej kwestii. W styczniu 1940 roku przeniesiono go do więzienia na Łubiance po tym, jak odrzucił ofertę współpracy z ZSRR. Udało mu się uniknąć tragicznego losu poprzez podpisanie układu Sikorski-Majski, co umożliwiło mu uwolnienie.

Po odzyskaniu wolności Szymański wstąpił do sztabu gen. Andersa. 8 września 1941 roku, razem z generałem brygady Mieczysławem Boruta-Spiechowiczem, wyznaczonym na dowódcę 5 Dywizji Piechoty, udał się z Moskwy do Tatiszczewa, gdzie mieli za zadanie sformować 15 pułk piechoty. Po krótkiw okresie pełnienia obowiązków przez ppłk. dypl. Berlinga, Szymański na chwilę objął jego miejsce.

W marcu 1942 roku został przeniesiony do Teheranu, gdzie objął stanowisko Inspektora Oddziałów Polskich w Iranie, a w maju zyskał tytuł dowódcy Bazy Ewakuacyjnej. Jego awans na pułkownika przypieczętowano 1 stycznia 1943 roku. 14 lipca 1943 roku objął funkcję attaché wojskowego w Kairze, którą pełnił do 24 sierpnia tego roku. 1 stycznia 1945 roku został attaché wojskowym w Paryżu. Po zakończeniu II wojny światowej, kierował Wojskową Misją Likwidacyjną w Paryżu do maja 1948 roku, po czym osiedlił się w Londynie.

Decyzją prezydenta RP Augusta Zaleskiego Szymański awansował na generała brygady z datą 11 listopada 1964 roku w korpusie generałów. Zmarł 11 grudnia 1973 roku w Londynie i znalazł miejsce wiecznego spoczynku na cmentarzu Gunnersbury.

Ordery i odznaczenia

Antoni Szymański, zasłużony generał, był odznaczany licznymi medalami oraz orderami, które znacząco świadczą o jego wkładzie w historię i obronność kraju. Poniżej przedstawiono listę najważniejszych nagród, które otrzymał w trakcie swojej kariery:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, przyznany 13 kwietnia 1921,
• Krzyż Niepodległości, otrzymany 20 lipca 1932,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 11 listopada 1936,
• Krzyż Walecznych, przyznany trzykrotnie, po raz pierwszy w 1921,
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami,
• Medal Wojska,
• Srebrny Krzyż Zasługi, odznaczony dwukrotnie: 15 sierpnia 1924 i 10 listopada 1928,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Krzyż Oficerski Orderu Korony Rumunii, nadany w Rumunii 7 września 1923,
• Medal Wojenny, otrzymany w Grecji 11 listopada 1936.

Wszystkie te odznaczenia podkreślają nie tylko odwagę Szymańskiego, ale również jego zaangażowanie w służbę wojskową oraz wysiłki na rzecz niepodległości Polski.

---

Oceń: Antoni Szymański (generał)

---