Adam Białoszyński

---

Życiorys

Adam Białoszyński był synem Wojciecha i Agnieszki oraz przychodził na świat przy ulicy Żurawiej 7/5 w Poznaniu, gdzie spędził swoje dzieciństwo. W roku 1910 był powołany do służby w niemieckiej marynarce wojennej, co miało miejsce w dobie zaboru pruskiego. W czasie I Wojny Światowej przydzielono go do załogi okrętu Kaiseliche Marine Kommando SMS „Preußen”. Wobec rosnących nastrojów powstańczych, w maju 1918 roku zdecydował się na dezerterstwo, uciekając z lazaretu.

Jako były żołnierz armii niemieckiej, od listopada 1918 roku aktywnie organizował IV Kompanię Marynarzy Powstańców Wielkopolskich, która była częścią batalionu Służby Straży i Bezpieczeństwa Marynarzy w Poznaniu. Grupa ta, zanim doszło do powstania, działała w konspiracji jako „Oddział Marynarzy Powstańców dla walk o zjednoczenie ziem Polskich”, a jej formalne utworzenie miało miejsce 5 grudnia 1918 roku w kawiarni „Zielona” przy ul. Wrocławskiej 18. Marynarze pod dowództwem Białoszyńskiego zapewniali ochronę Ignacemu Janowi Paderewskiemu podczas jego wizyty w Poznaniu.

W trakcie powstania wielkopolskiego, 27 grudnia 1918 roku, IV Kompania zdobyła koszary 47 pułku piechoty, a przy pomocy ognia zaporowego ostrzeliwała koszary 6 pułku grenadierów na Grunwaldzie, co skutecznie utrudniło ich działania. W ciągu działań militarno-strategicznych, zdobyto także Fort VII oraz Dworzec Główny, a 6 stycznia 1919 roku brał udział w zdobyciu lotniska Ławica. Podczas tych walk, w kontakcie z oddziałem byłego 6 pułku grenadierów, Białoszyński odniósł lekki uraz głowy.

Po powstaniu, w styczniu 1919 roku, dowodził kompanią marynarzy na odcinku Frontu Północnego, obejmując tereny pod Szubin, Łabiszyn, Żnin, Tury, Rynarzewo, Brońsko oraz Samoklęski. Kompania miała około 300 marynarzy, a liczba ta wzrosła wkrótce nawet do 500. Podczas walk pod Rynarzewem, gdzie udało im się zdobyć pociąg pancerny, około 15 marynarzy straciło życie, a sam Białoszyński odniósł poważne rany.

Po zakończeniu walk powstańczych i powrocie do zdrowia, awansował na kapitana Wojska Polskiego i objął funkcję komendanta Dworca Głównego w Poznaniu, a w maju 1919 roku został dowódcą III Batalionu 73 Pułku Piechoty w Kępnie, biorąc aktywny udział w walkach podczas III powstania śląskiego. Jako zastępca dowódcy pułku, w 1922 roku wszedł z jednostką na Śląsk, gdzie służył aż do grudnia 1923 roku. W latach 1923-1939 prowadził gospodarstwo rolne żony, Zofii z d. Jagodzińskiej w Psarskim.

W 1921 roku, jako dowódca 73. Pułku Piechoty, brał udział w III Powstaniu Śląskim, a w 1922 roku uczestniczył w defiladzie w Bytomiu. Po zakończeniu służby wojskowej w 1928 roku, zaangażował się w działania związane z kulturą i edukacją. W 1932 roku, wspólnie z innymi marynarzami, uczestniczył w odsłonięciu Pomnika Wdzięczności Chrystusa Króla na placu Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz był fundatorem aktu erekcyjnego budowy Szkoły Podstawowej w Kiekrzu.

W 15. rocznicę Powstania Wielkopolskiego, IV Kompania Marynarzy Powstańców ufundowała swój sztandar, który obecnie znajduje się w Muzeum Wojskowym na Starym Rynku w Poznaniu. W 1936 roku, Adama Białoszyńskiego i jego żonę Zofię zainspirowała idea popularyzacji żeglarstwa. Przekazali oni ponad hektar gruntu przy jeziorze Kierskim, co doprowadziło do powstania Poznańskiego Klubu Morskiego.

W momencie agresji na Polskę w 1939 roku, Adam ukrył swoje mundury powstańcze oraz inne cenne dokumenty, których dalsze losy pozostały nieznane. W 1940 roku, Białoszyńscy oraz Jagodzińscy zostali wysiedleni przez okupanta do Chełmna Lubelskiego, gdzie Adam pracował w gospodarstwie. Następnie przeniósł się w okolice Putonowic i Ewusina, gdzie działał w Armii Krajowej. Wiosną 1945 roku wrócił do rodzinnego Psarskiego, gdzie mieszkał aż do śmierci. Zmarł po ciężkiej chorobie 12 lipca 1949 roku w Poznaniu, a jego ostatnie pożegnanie miało miejsce 15 lipca 1949 roku, kiedy to został pochowany na cmentarzu parafialnym w Kiekrzu.

Ordery i odznaczenia

W ciągu swojej kariery, Adam Białoszyński zdobył liczne odznaczenia, które świadczą o jego zasługach i osiągnięciach w różnych dziedzinach. Oto lista odznaczeń, które otrzymał:

• Wielkopolski Krzyż Powstańczy,
• Odznaka pamiątkowa (powstańca broni) za udział w powstaniu wielkopolskim 1918-1919,
• Odznaka pamiątkowa za waleczność byłej naczelnej komendy straży ludowej z czasów zaboru pruskiego. Odznaka posiada złocisty wieniec wawrzynowy (przyznana 24 listopada 1922),
• Odznaka 69. Pułku Piechoty z Gniezna (1927 r.).

Upamiętnienie

5 grudnia 1938 roku, na elewacji kamienicy znajdującej się przy ul. Wrocławskiej w Poznaniu, odbyła się ceremonia wmurowania pamiątkowej tablicy, która jest hołdem dla IV Kompanii Adama Białoszyńskiego. Jej autor, artysta malarz Jan Bakalarczyk, wykonał ją z wielką starannością. Z momentem wybuchu II wojny światowej, Adam Białoszyński podjął decyzję o zdjęciu tablicy i jej zabezpieczeniu. Po wojnie pamiątka ta trafiła do Muzeum Narodowego w Poznaniu, a ponowne zawieszenie miało miejsce 28 grudnia 1993 roku, dzięki staraniom Teofila Różańskiego. Co roku, w rocznicę rozpoczęcia Powstania Wielkopolskiego, pod tablicą składane są kwiaty oraz zapalane znicze, a wartę honorową pełnią rekonstruktorzy w mundurach powstańczych oraz marynarskich.

Imię Adama Białoszyńskiego nosi Poznański Klub Morski LOK, którym wraz z żoną Zofią był fundatorem oraz aktywnym działaczem. Dodatkowo, działa Koło Rodzin Marynarzy Powstańców Wielkopolskich z lat 1918-1919, które angażuje się w upamiętnianie tych wydarzeń.

Uroczystość poświęcenia dziewięciu tablic Powstańców Wielkopolskich 1918-1919 miała miejsce 18 grudnia 2014 roku na cmentarzu w Kiekrzu. To znaczące wydarzenie wpisuje się w szersze działania mające na celu uhonorowanie tych, którzy walczyli za wolność.

W wrześniu 2017 roku, Zarząd Dróg Miejskich w Poznaniu zainstalował tablicę informacyjną „SIM” pod Tablicą Marynarzy Powstańców Wielkopolskich 1918-1919 przy ul. Wrocławskiej 18. Tekst umieszczony na tej tablicy opisuje kapitana Adama Białoszyńskiego jako dowódcę oraz jego marynarzy, jak również historię samej tablicy.

W Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Lusowie oraz w Muzeum Wojskowym na Starym Rynku w Poznaniu można zobaczyć zdjęcia oraz pamiątki związane z IV Kompanią i Adamem Białoszyńskim. Dodatkowo, jego imieniem została nazwana ulica w poznańskim Kiekrzu i w Lusowie, co świadczy o trwałym śladzie, jaki pozostawił w pamięci lokalnej społeczności.

---

Oceń: Adam Białoszyński

---